Komisyon, AB'nin Ukrayna'yı desteklemeye devam edebilmesi için önümüzdeki on yıl içinde sektöre 500 milyar euro yatırım yapması gerektiğini ve aynı zamanda onlarca yıllık yetersiz yatırımların ardından kendisini savunabilecek bir konumda olmasını sağlaması gerektiğini belirtiyor.
REKLAM
AB liderleri, Pazartesi günü bir araya geldikleri toplantıda ortak savunma harcamalarını arttırmaya yönelik temel seçenekler üzerinde uzlaşmaya varamamış görünerek, Avrupa Komisyonu'ndan öncelikle kendi ulusal yatırımlarını artırmanın yollarını araştırmasını istediler.
Komisyon Başkanı Ursula von der Leyen Brüksel'deki gayrı resmi toplantının ardından gazetecilere yaptığı açıklamada, liderlerin Komisyon'dan, İstikrar ve Büyüme Paktı'nın (Stability and Growth Pact-SGP) savunma harcamalarında ulusal artışlara izin vermek üzere sunabileceği esneklikleri incelemesini istediklerini söyledi.
İstikrar ve Büyüme Paktı kapsamında üye devletler, kamu açığını GSYH'nin yüzde 3'ünün altında ve borcu GSYH'nin yüzde 60'ının altında tutmayı hedefleyen bir maliye politikası uygulamakla yükümlü. Bunu yapmamak, Komisyon'un Aşırı Açık Prosedürü (Excessive Deficit Procedure-EDP) ve para cezaları da dahil olmak üzere cezalarla sonuçlanabilir. Sekiz üye ülke - Belçika, Fransa, Macaristan, İtalya, Malta, Polonya, Romanya ve Slovakya - şu anda böyle bir prosedürün hedefinde yer alıyor.
Aralarında Polonya, İtalya, Yunanistan ve Baltık ülkelerinin de bulunduğu çok sayıda AB ülkesi, COVID-19 salgını sırasında Komisyon'un mali kuralları askıya alarak hükümetlerin şirketlere ve vatandaşlara salgının yol açtığı faturalar konusunda yardım etmesini sağlayan emsali gerekçe göstererek Pakt'ın bu şekilde gözden geçirilmesini talep ediyor.
Ortak finansman konusunda liderlerin Komisyon'dan 19 Mart'ta yayınlanacak Beyaz Kitap'ta savunma alanında daha ayrıntılı olarak ele almasını istedikleri diğer iki seçenek ise Avrupa Yatırım Bankası'nın (EIB) kredi verme kurallarında ve özel Avrupa bankalarında değişiklik yapılması.
EIB'nin yetkileri, 2024 yılında daha fazla çift kullanımlı projeye para aktarmasına olanak sağlayacak şekilde güncellendi. EIB, geçen yıl güvenlik ve savunma alanındaki yatırımlarını 1 milyar euro'ya çıkardı. Bu rakamın 2025 yılında iki katına çıkması bekleniyor.
Von der Leyen EIB'nin görev tanımında yapılacak bir değişikliğin "özel bankacılık sektörünün de aynı şeyi yapmasını kolaylaştıracağını" belirtti.
Avrupalı hane halklarının tasarrufları yaklaşık 1.4 trilyon euro ile ABD'deki 800 milyar euro'nun oldukça üzerinde, ancak bu paranın çok azı, sektör bloğun vergi kuralları kapsamında sürdürülebilir olarak görülmediği için savunmaya yatırılıyor.
AB Konseyi Başkanı Antonio Costa aynı basın toplantısında, "Bugün ek ortak seçenekler ve daha yenilikçi olanlar da dahil olmak üzere başka fikirlerden de bahsedildiğini" belirterek, "Bundan daha hızlı hareket etmemiz gerektiği herkes için açıktır" dedi. Ancak ne o, ne von der Leyen ne de gazetecilerin sorularını yanıtlamak üzere orada bulunan Polonya Başbakanı Donald Tusk, ortak borçlanma konusunu dile getirmeye cesaret edemedi.
Hollanda gibi bazı tutumlu ülkeler Fransa, İspanya, İtalya, Polonya ve Baltık ülkeleri tarafından savunulan öneriye şiddetle karşı çıkmaya devam ediyor. Ancak Danimarka gibi diğerleri, bir başka COVID dönemi icadı olan bu olası araca ısınmış durumda.
Ancak AB'nin savunma alanında karşı karşıya olduğu büyük finansman açığını kapatmak için yenilikçi çözümler gerekecektir.
2027'ye kadar sürecek olan mevcut sekiz yıllık bütçe döngüsünde savunma sektörü için çok az para (yaklaşık 10 milyar euro) ayrıldı ve bir sonraki çok yıllı mali çerçeve (Multinational Financial Framework-MFF) için müzakereler ancak yaz aylarında başlayacak.
Ancak Komisyon, AB'nin Ukrayna'yı desteklemeye devam edebilmesi için önümüzdeki on yıl içinde sektöre 500 milyar euro yatırım yapması gerektiğini ve aynı zamanda onlarca yıllık yetersiz yatırımların ardından kendisini savunabilecek bir konumda olmasını sağlaması gerektiğini tahmin ediyor.
NATO askeri ittifakının 2014 yılında belirlediği asgari hedef olan GSYH'nin yüzde 2'sinin savunmaya harcanması, sektöre yılda 60 milyar euro ek yatırım yapılmasını sağlayacak, ancak bazı Avrupalı müttefikler henüz bu eşiğe ulaşamadı. Genel Sekreter Mark Rutte pazartesi günü AB liderleriyle bir araya gelirken gazetecilere yaptığı açıklamada, ittifakın Haziran sonunda yapılacak liderler zirvesinde bu hedefi "önemli ölçüde" yükseltmesinin beklendiğini söyledi.
Von der Leyen, liderlerin Avrupa savunma sanayi tabanını güçlendirmek için Komisyon'u araştırmakla görevlendirdikleri bir diğer alanın da tedarikle ilgili AB kurallarının basitleştirilmesi olduğunu söyledi.
"Savunma alanındaki koordinasyonumuz, örneğin ortak tedarik ve birlikte çalışabilirliğin sağlanması yoluyla güçlendirilmelidir. Bu maliyetleri düşürür ve bize ölçeklendirme fırsatları ve avantajları sağlar," dedi.
Liderler ayrıca AB'nin öncelikli olarak hangi askeri yeteneklere para harcaması gerektiğini de tartışırken Costa, "Avrupa Birliği'nin katma değerinin net bir şekilde görüldüğü alanlara" ağırlık verilmesi gerektiğini belirtti.
"Bugünkü tartışmada, örneğin hava ve füze savunması üzerinde net bir odaklanma vardı, ancak aynı zamanda sadece birkaçından bahsetmek gerekirse, füzeler ve mühimmat, askeri hareketlilik ve stratejik etkinleştiriciler de vardı," dedi.
Ancak basın toplantısında ortak harcamalar için Avrupa tercihi olarak adlandırılan konunun ele alınmaması, bu konunun başkentler arasında bir bölünme konusu olmaya devam ettiğini gösteriyor.
Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron varışında böyle bir tercihin stratejik özerkliği arttırmak ve bağımlılıkları ortadan kaldırmak için gerekli olduğunu yinelerken Litvanya Cumhurbaşkanı Gitanas Nausėda gibi diğer liderler Donald Trump'ın AB mallarına yönelik gümrük vergisi tehditlerinin ardından Washington ile "ABD'den askeri teçhizat tedarik etmenin yıkıcı değil yapıcı bir ekonomik gündem yaratacağını" savundu.
Ancak Von der Leyen, "vergi mükelleflerinin milyarlarca parasını harcıyorsak, bunun karşılığını Avrupa'da know-how ve iyi iş olanaklarını arttırarak almalıyız," dedi.
Güvenlik ve savunma konularında benzer düşünen ortaklarla ortaklıklar da liderler tarafından ele alındı. Özellikle NATO, ABD ve Başbakanı Keir Starmer'ın akşam yemeğinde bir araya geldiği İngiltere ile.
Costa, Brüksel ve Londra'nın toplantılara 19 Mayıs'ta İngiltere'de düzenlenecek bir zirvede devam edeceğini duyurdu.