Yerli halkların temsilcileri, Avrupa ile artan ticaretin topraklarının tarımsal sömürüsüne yol açacağından endişe duyuyor.
REKLAM
Brezilya’daki yerli halkların temsilcileri, Avrupa Parlamentosu üyeleri (AP milletvekilleri) ve Avrupa Komisyonu yetkilileriyle gerçekleştirdikleri son toplantılarda, Avrupa Birliği ile Mercosur ülkeleri (Brezilya, Arjantin, Paraguay ve Uruguay) arasında yapılması planlanan ticaret anlaşmasıyla ilgili endişelerini dile getirmek üzere Brüksel’e gitti.
Temel meselelerden biri, Portekiz sömürgeciliğinden önceki döneme uzanan yerli halkların yaşadığı topraklarda tarım ve hayvancılığın muhtemel olarak genişletilmesi.
Anlaşma Avrupa Parlamentosu ve AB üye devletleri tarafından onaylanırsa, birçok tarım ve gıda ürünü Güney Amerika’dan Avrupa’ya sıfır ya da düşük gümrük vergileriyle ihraç edilecek.
AB, halihazırda Mercosur bloğu ülkelerinin ikinci büyük ticaret ortağı konumunda; yıllık 100 milyar euroyu aşan ticaret hacmiyle bu anlaşmanın tarımsal üretimde artışa yol açması bekleniyor.
Brezilya özelinde, bu durumun soya, darı, şeker kamışı ekimi ve büyükbaş hayvancılıkta artış anlamına geleceği öngörülüyor.
Brezilya Yerli Halklar Derneği koordinatörü Dinamam Tuxá, Euronews’e verdiği demeçte, “Bu anlaşma ormansızlaşmayı ve sosyo-çevresel çatışmaları artıracak. Yerli halkların haklarını garanti altına almıyor; aksine, bizler için istikrarsızlık ve hukuki belirsizlik yaratıyor çünkü yerli toprakları daha fazla sömürmek isteyen ekonomik çıkar grupları bu anlaşmadan fayda sağlayacak,” dedi.
Tuxá, bu ticaret anlaşmasının büyük özel şirketleri ve yerli halkların topraklarını yasa dışı yollarla ele geçirip tarıma açmak isteyen suç yapıları lehine işleyeceğini söyledi. Ayrıca 2026’da yürürlüğe girecek olan Avrupa’nın ormansızlaşma yasasının uygulanmasını da zorlaştıracağını öne sürdü.
Amazonlar’daki Munduruku halkının sözcüsü ve yerli lideri Alessandra Korap, “Biz bu anlaşmaya karşıyız, ancak Brezilya hükümeti üretimi artırmak istediği için destekliyor. Ve bu üretim bizim bedenlerimizin, nehirlerimizin ve ormanlarımızın pahasına yapılacak,” dedi.
Yerliler için 'kabul edilemez'
Her iki yerli temsilci de, anlaşmanın yürürlüğe girmesinin Brezilya parlamentosunun yerli topraklarının tarımsal sömürüsünü kolaylaştıran eğilimleriyle birleşmesinden endişe ettiklerini vurguladı.
Brezilya anayasası, ülkedeki 300’den fazla yerli halk için ayrılan ve bu toplulukların ne ekeceklerine kendilerinin karar verdiği "sınırlandırılmış toprakları" (demarcated lands) koruma altına alıyor.
Ancak 2023’te, bu toprakların tahsisini sınırlayan tartışmalı bir yasa çıkarıldı.
Dinamam Tuxá, “14.701 sayılı yasa, Zaman Sınırı Yasası (Temporal Framework), yerli halkların kendi topraklarında agro-sanayi yapma hakkını gevşetiyor ve yeni yerli bölgelerin tanımlanmasını (demarkasyonunu) durduruyor,” ifadelerini kullandı.
Yasa, yalnızca 1988 Brezilya Anayasası’nın ilan edildiği tarihe kadar yerli halklar tarafından iskan edilmiş ya da talep edilmiş bölgeleri tanıyor. Bu durum, aradan geçen sürede büyüyen ya da göç eden yerli toplulukları cezalandırıyor – ki bu, Amazon bölgesinde yaygın bir durum.
Tuxá, “Yerli toprakların sınırlandırılması engellendiğinde, aslında yerli halkların kendi toprakları üzerindeki haklarının elinden alınması amaçlanıyor,” diye ekledi.
“Brezilya parlamentosundaki tarım lobisi, yerli halkların haklarını gevşetmeye ve tarım üretim alanlarını onların topraklarına genişletmeye yönelik önlemler paketini teşvik ediyor.”
AB-Mercosur anlaşması sürdürülebilirliğe dair bir bölüm içerse de, yerli temsilciler bunun kendilerini yeterince koruyacağına inanmıyor. Alessandra Korap’ın sözlerinden de anlaşılacağı üzere, geleceklerinden endişeliler:
“Benim yaşadığım bölgeyi ziyaret ederseniz, kendinizi Amazonlar’da hissetmezsiniz. Tonlarca soyayla dolu depolar görürsünüz. Hükümet bu üretimi destekliyor ve bu üretim Pará ve Mato Grosso eyaletlerinde her yere yayılıyor.”