Von der Leyen, “Hukukun üstünlüğüne koşulsuz şekilde saygı gösterilmelidir. Bu, AB bütçesinin tüm temelleri için bağlayıcıdır. Ancak gelecek çok yıllı mali çerçevede daha da ileri gideceğiz,” dedi.
REKLAM
Avrupa Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen’in çarşamba günü açıkladığı yeni bütçe önerisine göre, 2028-2034 döneminde hukukun üstünlüğüne dair yeni ve daha sıkı koşullar getirilmesi planlanıyor. Euronews’ün ulaştığı taslak kurallara göre, bu yeni düzenleme Macaristan’ı ciddi biçimde etkileyebilir ve Brüksel’den gelen bazı mali destek kanalları kesilebilir.
Von der Leyen, “Hukukun üstünlüğüne koşulsuz şekilde saygı gösterilmelidir. Bu, AB bütçesinin tüm temelleri için bağlayıcıdır. Ancak gelecek çok yıllı mali çerçevede daha da ileri gideceğiz,” dedi.
Yeni bütçenin en büyük kalemi olan Ulusal ve Bölgesel Ortaklık Planları (UBOP) hakkında konuşan von der Leyen, “Bu planlarda hukukun üstünlüğünü ve temel hakları yatırıma koşul ve reforma odak haline getiriyoruz. Bu, akıllı koşulluluk ilkesi olacak,” ifadelerini kullandı.
Von der Leyen ayrıca, AB fonlarının “çok güçlü denetim mekanizmaları, açık koşullar ve uygun teşviklerle” sorumlu biçimde kullanılacağını söyledi. “Çünkü bu, doğrudan vatandaşların yararına,” dedi.
UBOP paketi, önerilen bütçe rakamlarına göre yedi yıllık bütçenin yaklaşık yarısını, yani 865 milyar euroyu kapsıyor. Ancak von der Leyen, bu programlar kapsamında yapılacak hukukun üstünlüğü denetimlerinin detaylarını henüz açıklamadı.
Yeni koşullar: Proje almak için AB değerlerine uyum şart
Euronews tarafından elde edilen taslak düzenlemelere göre, bir üye ülkenin AB’nin temel değerlerine uymadan proje fonu alması mümkün olmayacak. Taslakta, AB Temel Haklar Şartı ve AB Antlaşması’nın 2. maddesine atıf yapılırken, toplumsal cinsiyet eşitliği ilkesinin ihlal edilmemesi gerektiği de açıkça belirtiliyor.
Ayrıca ilk kez, fon ödemeleri yıllık hukukun üstünlüğü raporlarına bağlanacak. Bu koşullar karşılanmazsa, Komisyon ilgili ülkeyi bilgilendirecek; değişiklik yapılmazsa, Konsey ödemeleri askıya alabilecek.
Yeni kurallar, demokratik, kapsayıcı ve hak temelli toplumların teşvik edilmesini, yargının güçlendirilmesini, yolsuzlukla mücadelenin artırılmasını ve medyada çeşitliliğin korunmasını hedefliyor.
Fonların nasıl harcandığını şeffaflaştırmak adına, fonlardan yararlanan son kişilerin listesi de merkezi bir veritabanında yayımlanacak. Ayrıca Erasmus+ ile birlikte 49 milyar euroluk paya sahip olacak olan “AgoraEU” programı da bütçeye dahil edildi. Bu fonla AB değerleri, demokrasi, ifade özgürlüğü ve sivil toplum desteklenecek.
Macaristan için yeni dönem zorlayıcı olabilir
AB içinde hukukun üstünlüğü konusunda en fazla eleştiri alan ülke olan Macaristan, şu anda Konsey'de oy hakkının elinden alınabileceği yedinci madde sürecine tabi olan tek ülke konumunda. Aynı zamanda, sistematik yolsuzluk riski nedeniyle AB fonlarının askıya alınmasına yol açan “Hukukun Üstünlüğü Prosedürü”ne maruz kalan tek ülke de yine Macaristan.
Macar hükümeti bu süreçleri ve suçlamaları “siyasi intikam” olarak nitelendiriyor.
Mevcut bütçede Macaristan, yalnızca uyum ve tarım fonlarını kullanabiliyor. Ancak bu fonların gelecekte UBOP programı altında birleştirilmesi planlanıyor. Bu da, Brüksel'in hukukun üstünlüğü şartlarını yeterli bulmaması halinde bu kaynakları tamamen kesebileceği anlamına geliyor.
Yine de bu bütçe teklifi henüz nihai değil. Avrupa Parlamentosu ve üye ülkelerle müzakere edilmesi gerekiyor. Üstelik, Macaristan dahil her üye ülkenin bu yedi yıllık bütçeye veto hakkı bulunuyor.