AB kanun yapıcıları 'sohbet kontrol tasarısı' üzerinde tartışırken, çocuk dernekleri Avrupa'da beş milyon çocuğun çevrimiçi ve çevrimdışı cinsel istismara maruz kalmasını kınıyor.
REKLAM
Avrupa’daki her 15 çocuktan biri tecavüz ya da cinsel saldırıya maruz kaldı. Bu bulgu, 33 Avrupa ülkesini kapsayan 'Childlight' araştırmasında yer aldı.
Araştırmaya göre, çocukların yüzde 4,7’si 18 yaşına gelmeden önce tecavüze uğradığını, yüzde 7,4’ü ise cinsel saldırıya maruz kaldığını bildirdi. Oran kız çocuklarında (yüzde 9,7) erkek çocuklarına (yüzde 3,9) kıyasla belirgin şekilde daha yüksek.
Şiddet çoğunlukla aile içinde yaşanıyor: Çocukların yüzde 7,6’sı 18 yaşına kadar hayatlarının bir döneminde aile bireylerinden cinsel saldırıya uğradığını belirtti.
2023 yılında çocuk yardım hatlarına cinsel istismar ve sömürüyle bağlantılı 33 bini aşkın (33 bin 261) çağrı yapıldı. Rapor, yardım hatlarında çalışan personelin görüşmeleri (telefon, mesaj ya da diğer iletişim biçimleri) sistemlerine nasıl kaydedip sınıflandırdığına ilişkin “etiketlere” atıf yapıyor.
Araştırmaya göre, incelenen ülkeler arasında en fazla “cinsel şiddet” etiketi Hollanda’da kaydedildi (5.819 etiket). İngiltere, “teknoloji yoluyla gerçekleştirilen çocukların cinsel istismarı ve sömürüsü” alanında başlıca ülke konumunda.
İrlanda ise 227 kayıt ile en fazla “çevrimdışı ticari cinsel sömürü” etiketinin bulunduğu ülke oldu.
Ancak rapor, bu olgunun giderek daha fazla çevrimiçi ortamda da öne çıktığını vurguluyor.
2023 ile 2024 arasında yüzde 1.325 oranında artış gösteren yapay zekâ ile üretilmiş istismar içerikleri dünya genelinde endişe verici boyutlara ulaşırken, Avrupa’daki her beş çocuktan biri geçtiğimiz yıl istenmeyen cinsel içeriklere maruz kaldı.
Aynı dönemde her yedi çocuktan biri de çevrimiçi ortamda istemediği ya da baskı altında kaldığı cinsel etkileşimler yaşadığını bildirdi.
Avrupa’da çocuklara yönelik cinsel istismar materyallerine ilişkin raporların yüzde 60’ı Hollanda merkezli internet platformlarına ait. Hollanda ayrıca, 10 bin kişi başına düşen rapor sayısında da başı çekiyor: 10 bin kişi başına 880,9 rapor. Onu Slovakya (193,7) ve Litvanya (190,0) izliyor.
Raporda, “Ülkelerden, çocuğun yüksek yararını gözetmelerini ve çevrimiçi ortamlarda çocukların güvenliği için çocuk merkezli, toplumsal cinsiyet duyarlı ve kapsayıcı standartlar belirleyecek bir denetim organına yetki veren yasalar çıkarmalarını; bu standartlara uyulmaması halinde yaptırımlar öngörmelerini talep ediyoruz” ifadeleri yer aldı.
Hollanda'nın çevrimiçi çocuk pornografisi rakamları neden yüksek?
Childlight’a göre Hollanda’ya ilişkin rakamların bu denli çarpıcı olmasının birkaç nedeni var: “Ülkenin veri merkezleri ve internet değişim noktaları açısından küresel bir merkez konumunda olması, barındırma pazarının büyüklüğü ve açıklığı, ayrıca barındırma iş modelleri ya da içerik kaldırma prosedürlerindeki olası farklılıklar.”
2024 yılında ülke senatosu, barındırma şirketlerine çevrimiçi çocuk istismarı içeriklerini sunuculardan kaldırma zorunluluğu getiren “Çevrimiçi Çocuk Pornografik Materyallerin Ortadan Kaldırılması Yasası”nı onayladı. Bu tür içerikleri kaldırmayan şirketler, “tekrarlanan ihlallerde şirket cirosunun yüzde 10’una kadar” para cezasıyla karşı karşıya kalabilecek.
Yeni yasa çalışmaları, Hollanda’nın yakın zamanda İngiltere, Fransa, Güney Kore ve Avustralya’nın da aralarında bulunduğu ülkelerin yer aldığı Küresel Çevrimiçi Güvenlik Düzenleyici Ağı’na katılmasıyla güçlendirildi. Bu ağ, çevrimiçi güvenlik düzenleyicileri arasında işbirliğini artırmayı hedefliyor.
2025’te Hollanda polisi ayrıca çevrimiçi çocuk istismarıyla ilgili iki büyük operasyona katıldı. Bunlardan ilki yapay zekâ ile üretilmiş cinsel içeriklere yönelikti; ikincisinde ise neredeyse iki milyon kullanıcısı olan “Kidflix” adlı pedofil platformu çökertildi.
Operasyon kapsamında 79 kişi gözaltına alındı, yaklaşık bin 400 şüpheli tespit edildi. Europol, bu operasyonu çocukların cinsel istismarına karşı bugüne kadarki en büyük operasyon olarak tanımladı.
AB istismarla mücadele için özel sohbetler üzerindeki denetimini arttıracak mı?
AB yasa koyucuları, 2022’den bu yana çevrimiçi gözetimi artırmaya yönelik önerilerle çocuk istismarına karşı önlemleri sıkılaştırmaya çalışıyor.
Özellikle, “Chat Control” olarak bilinen yasa tasarısının öne çıkan maddelerinden biri, WhatsApp, Telegram ve Signal gibi anlık mesajlaşma uygulamalarının şifreli konuşmaları tarayarak çocuk istismarı içerebilecek görseller, videolar ve bağlantıları tespit etmeye zorlanması.
Ancak geçen ay yapılan son müzakerelerde üye ülkeler, gizlilik ve “kitlesel gözetim” kaygılarını gerekçe göstererek anlaşmaya varamadı. Almanya’nın “hayır” oyu belirleyici oldu. Ülkenin adalet bakanı Stefanie Hubig, chat control’ün “hukukun üstünlüğüyle yönetilen bir devlette tabu olması gerektiğini” söyledi.
Hollanda da tasarıya karşı çıktı. Buna karşın Bulgaristan, Danimarka, Fransa, Macaristan ve İrlanda mevcut planlara destek verdi.
Avrupa Güney Asya ile nasıl karşılaştırılıyor?
Childlight raporu, Güney Asya’ya da ışık tutuyor. Bölgedeki çocukların yaklaşık yüzde 12,5’i tecavüz ya da cinsel saldırıya maruz kaldığını bildirdi.
Avrupa’da olduğu gibi burada da oran kız çocuklarında daha yüksek: kızların yüzde 14,5’i, erkeklerin ise yüzde 11,5’i istismar yaşadığını belirtti.
Bölge genelinde Hindistan, Bangladeş ve Pakistan, çocuklara yönelik cinsel istismar içeriklerine ilişkin 4,5 milyon raporla öne çıkıyor.
Ancak 10 bin kişi başına düşen en yüksek oran Maldivler’de kaydedildi (94). Onu Bangladeş (64) ve Bhutan (41) izledi.