İki test pilotu Haziran ayı başında Boeing Starliner aracıyla bir hafta kalacakları Uluslararası Uzay İstasyonu'na (ISS) fırlatılmıştı.
REKLAMAmerikan Havacılık ve Uzay Dairesi (NASA) Cumartesi günü yaptığı açıklamada, Uluslararası Uzay İstasyonu'nda (ISS) haftalardır mahsur kalan iki astronotun ancak 2025'te dünyaya dönebileceğini belirtti.
Açıklamada Boeing'in sorun çıkaran uzay aracıyla astronotları Dünya'ya geri getirmenin çok riskli olduğu belirtilirken, yeni karara göre astronotları Elon Musk'ın uzay firması SpaceX geri getirecek.
Tecrübeli astronotlar Butch Wilmore ve Suni Williams, 5 Haziran'dan beri uzayda.
NASA astronotlarının yörüngedeki laboratuvarı yaklaşık bir haftalığına ziyaret etmeleri ve Haziran ortasında geri dönmeleri gerekiyordu. Ancak Boeing'in yeni Starliner mekiğindeki itici takımların arızalanması ve helyum sızıntılarının tespit edilmesinin ardından astronotların Dünya'ya dönüşü birçok kez ertelendi.
O zamandan beri yetkililer, söz konusu astronotların Dünya'ya nasıl getirileceğini tartışıyor.
NASA'nın kararı ise astronotların mahsur kalmasının üzerinden neredeyse üç ay geçmişken geldi. Karara göre Wilmore ve Williams, Şubat 2025'te Dünya'ya dönebilecek.
Starliner kapsülü ise eylül başında otomatik pilotla geri dönüp New Mexico çölüne mürettebatsız inmeyi deneyecek.
NASA'nın yönetici yardımcısı Jim Free, "Bu kolay bir karar olmadı ama kesinlikle doğru bir karar" ifadelerini kullandı.
Boeing 'güvenliğe odaklanmaya devam ediyor'
Astronotların mahsur kalması, son dönemde uçaklarında da çeşitli arızalar meydana gelen Boeing için bir darbe daha oldu.
İki astronotun uzay uçuşu, Starliner'ın ilk mürettebatlı yolculuğuydu. Boeing, uzay uçuşu planlarında yıllarca süren gecikmeler ve giderek artan maliyetlerin ardından bu hamleyle programı canlandırabileceğini umuyordu.
Şirket, hem uzayda hem de yerde yapılan son itici testlerine dayanarak Starliner'ın güvenli olduğunda ısrar etmişti.
Boeing yetkilileri NASA'nın Cumartesi günkü basın toplantısına katılmadı ama konuyla iligli şu açıklamayı yayınladı:
"Boeing her şeyden önce mürettebatın ve uzay aracının güvenliğine odaklanmaya devam ediyor. NASA tarafından belirlenen görevi yerine getiriyoruz ve uzay aracını güvenli ve başarılı bir şekilde mürettebatsız dönüş için hazırlıyoruz."
Daha önce uzun süreli uzay uçuşu deneyimi olan emekli donanma kaptanları 61 yaşındaki Wilmore ve 58 yaşındaki Williams, bu ölçüde olmasa da yeni bir uzay aracının deneme seyrini kabul ettiklerinde sürprizlerle karşılaşmayı bekliyorlardı.
Soyuz bir seçenek değil
NASA yetkililerinden Norm Knight, kararı astronotlarla tartıştığını ve ikilinin, dönüşlerini erteleme fikrini tamamen desteklediğini bildirdi.
REKLAMHalihazırda ISS'te park halinde olan SpaceX kapsülü, mart ayından bu yana istasyonda görev yapan diğer dört astronot için ayrılmış durumda. Bu astronotlar eylül sonunda Dünya'ya dönecek. NASA, acil durumlar dışında kapsüle iki kişi daha eklemenin güvenli olmayacağı görüşünde.
Yine istasyonda park halinde olan Rus Soyuz kapsülü ise SpaceX'inkinden daha dar. Sadece üç kişiyi uçurabilecek kapasitedeki bu kapsül, istasyondaki bir yıllık görev süresini tamamlamış olan iki Rus kozmonotu taşıyacak.
Bu yüzden iki mahsur astronot, SpaceX kapsülünün istasyona geri dönmesini beklemek zorunda.
Starliner sorunlarla boğuşuyor
Aslında Starliner'ın sorunları olaylı son uçuştan çok önce başlamıştı.
REKLAM2019'da ilk mürettebatsız test uçuşu yazılım sorunlarıyla karşılaşmış ve bu uçuş 2022'de yeniden yapılmak zorunda kalmıştı.
Ardından paraşüt ve kapsülün itici sistemindeki helyum sızıntısı da dahil olmak üzere diğer sorunlar ortaya çıkmış ve mayıs ayındaki bir fırlatma girişimi iptal edilmişti.
Sonunda sızıntı sorununun halledildiği ve endişe yaratmayacak kadar küçük olduğu bildirilmişti. Ancak kalkışın ardından daha fazla sızıntı ortaya çıkmış ve beş itici de başarısız olmuştu.
Sorunlu küçük iticilerden biri hariç hepsi uçuşa yeniden başladı. Ancak mühendisler bazı iticilerin contalarının şişerek itici gaz hatlarını tıkadığını ve daha sonra normal boyutlarına geri döndüğünü belirtiyor.
REKLAMKapsüldeki 28 itici hayati önem taşıyor. Uzay istasyonuyla buluşma için gerekli olmalarının yanı sıra, uçuşun sonunda daha büyük motorlar aracı yörüngeden çıkarırken kapsülün doğru yöne bakmasını sağlıyorlar. Aksi, mürettebat açısından felaketle sonuçlanabilir.
2003'te atmosfere yeniden giriş sırasında parçalanan ve içindeki yedi kişinin ölümüne sebep olan Columbia felaketi halen hafızalardaki tazeliğini koruyor.
Starliner'ın tekrar uçacağından 'yüzde 100' eminler
Öte yandan, yeni kararına rağmen NASA, Boeing'den vazgeçmiş değil. NASA Başkanı Bill Nelson, Starliner'ın yeniden uçacağından "yüzde 100 emin" olduğunu dile getirdi.
NASA on yıl önce ticari mürettebat programına girişmiş ve 2011'de iptal edilen mürettebatlı uçuş programı Shuttle sonrası dönemde astronotları taşıyacak iki rakip ABD'li şirketi seçmişti: Boeing ve SpaceX. Elon Musk'ın sahibi olduğu SpaceX'le 2,6 milyar dolarlık kontrat imzalayan NASA, dört milyar dolardan fazla bir ödeneği Boeing'e vererek ona daha büyük bir pay ayırmıştı.
REKLAMSpaceX'in ISS'e astronot taşıma girişimleri başarılı olurken Boeing ise şirketi 1 milyar dolardan fazla zarara uğratan tasarım hatalarına takılmıştı.
NASA yetkilileri Starliner'ın sorunlarının bir yıl kadar sonra yapılacak başka bir mürettebatlı uçuş için zamanında düzeltilebileceğini umuyor.