ABD Başkanı Donald Trump, TikTok'un Çinli ana şirketine platform için Amerikalı bir alıcı bulması ya da ülke çapında bir yasakla karşılaşması için yeniden 75 günlük ek süre vereceğinin sinyalini verdi. Peki tüm bu uzatmalar neden?
REKLAM
Çin menşeli popüler sosyal medya uygulaması TikTok'a yönelik askıdaki yasak Perşembe günü büyük olasılıkla uzatılacak.
ABD Başkanı Donald Trump salı günü gazetecilere yaptığı açıklamada, TikTok yasağını "muhtemelen" üçüncü kez uzatacağını ancak bunu yapmak için Çin Devlet Başkanı Şi Cinping'in onayına ihtiyacı olduğunu söyledi.
Yüksek Mahkeme, Ocak ayında TikTok'un arkasındaki Çinli şirket ByteDance'ı, uygulamayı Amerikalı bir alıcıya satmaya ya da ülke çapında bir yasakla karşı karşıya kalmaya zorlayan bir kararı onaylamıştı. Bu karar onaylansa da Trump, göreve geldikten sonra bu yasağın uygulanmasını iki kere erteletmişti.
Yasağın yürürlüğe girmesi gereken yeni tarih 19 ise Haziran'dı.
Euronews Next, uygulama için bir sonraki adımın ne olabileceğine bir göz atıyor ve uzantının TikTok etrafındaki ulusal güvenlik endişelerinin değiştiğinin bir işareti olup olmadığını ve Trump'ın jeopolitik bir hamlesi olup olmadığını değerlendiriyor.
TikTok muhtemelen Çin ile müzakerelerde kullanıldı
İspanya'daki düşünce kuruluşu Elcano Kraliyet Enstitüsü'nde teknik ve dijital politika uzmanı olan Darío García de Viedma, Trump'ın TikTok yasağını uzatmasının sürpriz olmadığını çünkü Çin ile müzakerelerde kullanıldığını düşündüğünü söyledi.
Euronews Next'e konuşan Garcia de Viedma, "[Şi ve Trump'ın] her ikisinin de çıkarlarının bir satın alma ya da yasakla karşılandığı bir senaryo görmüyorum. Bu, birinin TikTok'u diğerinin de gümrük vergileri ya da ihracat kontrolü gibi başka bir şeyi kabul ettiği daha geniş bir müzakerenin parçası olmalı," değerlendirmesini yaptı.
Geçtiğimiz hafta Trump, ABD ve Çin'in, Çinli öğrencilerin Amerikan kolej ve üniversitelerine kaydolmasına izin verilmesi karşılığında ABD'nin nadir toprak elementleri alacağı yeni bir ticaret ilişkisi üzerinde anlaştığını ifade etti.
Anlaşma aynı zamanda ABD'nin Çin ürünlerine uyguladığı gümrük vergisini yüzde 55'e, Çin'in ise Amerikan ürünlerine uyguladığı gümrük vergisini yüzde 10'a düşürdü.
García de Viedma, ilişkilerinin sakinleşmiş gibi görünmesine rağmen, TikTok satışını zorlamak için hâlâ doğru zaman olmadığını söyledi.
Ayrıca TikTok yasağının Çin'e karşı siyasi koz elde etmek için ilk kez kullanılmayacağını da sözlerine ekledi.
Hindistan Devlet Başkanı Narendra Modi, Çin ile yaşanan sınır çatışmalarının ardından 2020 yılında 58 Çin uygulamasıyla birlikte TikTok'u da yasaklamıştı. BBC'nin haberine göre, uygulama bir gecede kaldırıldı ancak hesaplar ve eski videolar hâlâ çevrimiçi.
Garcia de Viedma, konuştuğu Hintli politika uzmanlarına göre bu hamlenin "popülist" olduğunu ve "[Modi'nin] Çin ile olan çatışmayı hallettiğini ve bunun Hindistan'ın egemenliğine yönelik çok büyük bir hamle olduğunu" gösterdiğini ifade etti.
Garcia de Viedma ise "Başkan Trump bunun tam tersini yapıyor. Şu anki söylemi TikTok'u kurtaracağım şeklinde. [Trump] Modi'nin tam tersini söylüyor ama aslında aynı eğilim ve bunu bir egemenlik söylemi olarak kullanıyor," yorumunu yaptı.
Avrupa Dijital Haklar kıdemli politika danışmanı Jan Penfrat, daha sonra Modi gibi tüm Çin uygulamalarının yasaklanmasına yönelik bir hareketin gündeme gelmesi halinde şaşırmayacağını söyledi.
Penfrat, "Yönetimin ilerleyen dönemlerinde, 'hadi Amerika'nın sunduklarıyla rekabet halinde olan tüm Çin ürünlerini yasaklayalım' şeklinde bir fikir ortaya atılırsa hiç şaşırmam," dedi.
'Tüm bu sosyal medya uygulamaları bir güvenlik tehdidi'
TikTok'un elden çıkarılmasına yönelik tasarıyı kabul eden Cumhuriyetçi Parti'nin temel argümanı, ByteDance'in talep etmesi halinde ABD verilerini Çin hükümetine göndermeye zorlanabileceği yönünde.
Garcia de Viedma, bunun büyük ölçüde "teorik bir endişe" olduğunu çünkü Çin hükümetine TikTok veri aktarımı yapılıp yapılmadığı konusunda yetkililerin karşıt görüşleri olduğunu söyledi.
Ancak veri gizliliği endişelerinin, yetkililerden gelen çelişkili hikayelere rağmen platformda kalan TikTok içerik oluşturucuları arasında yankı bulmadığını da sözlerine ekledi.
ABD'nin de Çin'e benzer bir veri aktarım yasası var: Verilerin Denizaşırı Yasal Kullanımının Netleştirilmesi Yasası (CLOUD).
Trump'ın ilk görev döneminde kabul edilen bu yasaya göre ABD hükümeti, ciddi suçların soruşturulmasına yardımcı olmak amacıyla Amerikan teknoloji şirketlerini dünyadaki herhangi bir sunucuda depolanan veriler için mahkemeye çağırabiliyor.
Penfrat ve García de Viedma, TikTok'un verileri paylaşma ve saklama biçimi nedeniyle diğer sosyal medya uygulamaları kadar güvenlik riski taşıdığını savunuyor.
Penfrat, "Hassas bir alanda çalışıyorsanız bu sosyal medya uygulamalarının hepsi güvenlik riski taşıyor çünkü hepsi yüklü oldukları cihaz aracılığıyla büyük miktarda veri topluyor. Ve bunun TikTok'un Çin'den gelmesiyle hiçbir ilgisi yok ve her şey şirketin sahip olduğu iş modeliyle ilgili," dedi.
Penfrat, algoritmalara atıfta bulunarak, bu iş modelinin kişisel verilerin toplanmasını ve bunları tavsiye sistemlerine aktarmak üzere reklamcılara satılmasını içerdiğini söyledi.
Penfrat, bir ABD ya da Çin hükümet organının veri istemesi halinde, sosyal medya şirketlerini bu verileri vermeye zorlamak zorunda olmadıklarını, hedefli reklam pazarında kişisel veriler için gerçek zamanlı ihalelere katılabileceklerini ve sosyal medya şirketlerini tamamen bypass edebileceklerini sözlerine ekledi.
Penfrat, "Bu, sonunda yüzlerce tarafın kişisel verilere erişmesine yol açan inanılmaz derecede dağınık bir sektör ve bir bakıma tamamen kontrolden çıkmış durumda," dedi.
"Sonunda, ABD'deki ICE (Göçmenlik ve Gümrük Muhafaza) gibi devlet kurumları ticari piyasadan kişisel veri satın almaya başladılar çünkü bir arama emrine ihtiyaç duymadan istedikleri tüm bilgileri alabiliyorlar."
ABD operasyon mu yoksa algoritma mı satın almak istiyor?
Garcia de Viedma'ya göre, satış gerçekleştiğinde ByteDance'in TikTok algoritmasını mı yoksa sadece ABD merkezli operasyonlarını mı satmak zorunda kalacağı da net değil.
Garcia de Viedma, ABD'nin algoritmaları değil de yalnızca operasyonları satın alması durumunda, Avrupa'daki kullanıcılar için hangi içeriğin görüldüğünü veya önerildiğini değiştirebileceğini söyledi.
Bunun da çoğunlukla ABD'den para taşıyan sözde "TikTok ekonomisinin" olası "patlamasına" yol açabileceğini belirten Garcia de Viedma, "Birkaç gün içinde, büyük TikTok topluluğu başka bir platforma geçebilir ve bunun TikTok'ta yaratılan tüm entelektüel hareketler, kültür ve siyaset üzerinde büyük bir etkisi olur," diye konuştu.
Ancak García de Viedma, Trump'ın yasakla ilgili bu belirsizliği yaratarak, yaratıcıları gelir akışlarını canlı tutmak için Instagram gibi diğer platformlara geçmeye zorlayarak istediği şeyin bu olabileceğini söyledi.
Trump bunu yaparak, "TikTok'u kullanıcı tabanından öldürmek ve etkisini ve fiyatını azaltmak için orta vadeli bir strateji kullanıyor olabilir," dedi.