Sistem, depremin şiddetini de yanlış değerlendirdi ve büyüklüğünü 4,5 ila 4,9 arasında hesapladı. Oysa depremin gerçek büyüklüğü 7,8’di.
REKLAM
Google, Şubat 2023’te Türkiye’de meydana gelen ve 55 binden fazla insanın hayatını kaybetmesine yol açan yıkıcı deprem öncesinde, Android Deprem Uyarı Sistemi’nin (AEA) halkın büyük çoğunluğunu yeterince uyaramadığını kabul etti.
Sistem, merkez üssünün (Kahramanmaraş/Pazarcık-Elbistan) 158 kilometre çevresindeki 10 milyon kişiye yüksek düzeyde uyarı gönderebilecek kapasitede olmasına rağmen 7,8 büyüklüğündeki ilk depremden önce sadece 469 kişiye 'Harekete Geç' (Take Action) uyarısı gönderildi. Bu seviye uyarılar, insanların uykudan uyanıp güvenli bir yere gitmelerini sağlamak amacıyla tasarlanmıştı.
Google’ın BBC’ye verdiği bilgiye göre, bunun yerine yaklaşık 500 bin kullanıcıya, yalnızca hafif sarsıntılar için geliştirilen ve telefonun 'Rahatsız Etme' modunu devre dışı bırakamayan daha düşük seviyeli 'Farkında Ol' (Be Aware) uyarısı gönderildi.
Sistem, depremin şiddetini yanlış değerlendirdi ve büyüklüğünü 4,5 ila 4,9 arasında hesapladı. Oysa depremin gerçek büyüklüğü 7,8’di.
Bir Google sözcüsü, “Her depremden sonra sistemimizi geliştirmeye devam ediyoruz,” dedi. BBC’nin afet sonrası yaptığı araştırmada, etkilenen bölgelerde görüşülen hiçbir kullanıcının ciddi olan 'Harekete Geç' uyarısını almadığı ortaya çıktı.
Bu uyarının eksikliği özellikle kritik. Çünkü deprem, yerel saatle sabaha karşı 04:17’de (03:17 CET) meydana geldi. Yani insanların çoğu uykudayken yaşadıkları binalar çöktü.
Google daha önce sistemin 'iyi performans gösterdiğini' iddia etmişti, ancak daha sonra Science dergisinde yayımlanan bir araştırmada, sistemin başarısız olmasına yol açan 'algoritma kısıtlamalarını' kabul etti.
Aynı gün meydana gelen ikinci büyük deprem de ilk başta hafife alındı. Yine de bu kez daha fazla uyarı gönderildi: 8158 'Harekete Geç' ve yaklaşık 4 milyon 'Farkında Ol' bildirimi.
Olaydan sonra Google, algoritmalarını güncelledi ve ilk depremin bir simülasyonunu çalıştırdı. Şirketin açıklamasına göre, bu güncellenmiş sistem olay anında devrede olsaydı 10 milyon 'Harekete Geç' ve 67 milyon ek 'Farkında Ol' bildirimi gönderilecekti.
Google, BBC’ye yaptığı açıklamada, “Her erken uyarı sistemi büyük depremlere yönelik algoritmaların ayarlanmasında aynı zorlukla karşı karşıya,” dedi.
Ancak uzmanlar, bu bilginin kamuoyuna duyurulmasındaki gecikmeden ciddi endişe duyduklarını belirtiyor. Colorado School of Mines’da yardımcı doçent olan Elizabeth Reddy, “Gerçekten çok hayal kırıklığına uğradım. Bu küçük bir olay değil. İnsanlar öldü ve biz uyarı sisteminin yeterli çalıştığını göremedik,” dedi.
Dünyada 98 ülkede aktif olan AEA sistemi, ulusal hükümetlerden bağımsız çalışıyor ve doğrudan Google tarafından yönetiliyor. Depremleri, Android işletim sistemine sahip akıllı telefonların hareket sensörleri aracılığıyla tespit ediyor. Türkiye’deki mobil cihazların yüzde 70’inden fazlasını Android telefonlar oluşturuyor.
Google, AEA sisteminin ulusal uyarı sistemlerinin yerini almak üzere değil, onları tamamlayıcı nitelikte olduğunu savunsa da bilim insanları bazı ülkelerin bu teknolojiye fazlasıyla bel bağlamasından endişe ediyor.
Pasifik Kuzeybatı Sismik Ağı’nın direktörü Harold Tobin, “Bazı yerler ‘Google bunu yapıyor, biz uğraşmasak da olur’ diye düşünebilir mi?” diye soruyor. “Bu sistemin ne kadar işe yaradığını şeffaf bir şekilde paylaşmak kritik önemde.”