Ankete katılan 50 ülkenin yalnızca dördünde sağlık hizmetlerinde yapay zekaya yönelik ulusal stratejiler bulunuyor.
Yapay zeka (YZ), Avrupa'nın sağlık sektörünü dönüştürüyor; daha iyi hasta bakımı ve iş gücü üzerindeki baskının azalmasını vaat ediyor. Ancak Dünya Sağlık Örgütü'nün (DSÖ) yeni bir raporuna göre, hastalar ya da sağlık çalışanları için yeterli güvenceler olmadan devreye alınıyor.
Analize göre, Avrupa ve Orta Asya'yı kapsayan 50 ülke genelinde sağlık hizmetlerinde YZ'nin benimsenmesi, düzenlenmesi ve finansmanı büyük ölçüde farklılık gösteriyor.
Araştırmaya katılan ülkelerin yarısı hastalara yönelik YZ sohbet botlarını devreye aldı; 32 ülke ise özellikle görüntüleme ve tespit alanında YZ destekli tanı araçlarını kullanıyor. Ülkeler ayrıca hasta taraması, patoloji, ruh sağlığı, veri analitiği, idari görevler ve iş gücü planlaması için YZ kullanımını da araştırıyor.
Rapora göre, örneğin İspanya hastalıkların erken tespitini güçlendirmek için YZ araçlarını deniyor, Finlandiya YZ'yi sağlık çalışanlarının eğitiminde kullanıyor, Estonya ise veri analizi için uyguluyor.
Ancak sağlıkta YZ'ye ilişkin önceliklerini belirleyen ülke sayısı 26 iken, bu çabalar için bütçe ayıran sadece 14 ülke var. Sağlıkta YZ'ye özel ulusal stratejisi olan ülke sayısı ise yalnızca dört: Andorra, Finlandiya, Slovakya ve İsveç.
DSÖ Avrupa Bölge Ofisi Direktörü Dr. Hans Kluge, "açık stratejiler, veri gizliliği, hukuki güvenceler ve YZ okuryazarlığına yatırım" olmadan bu araçların Avrupa'daki sağlık eşitsizliklerini daha da kötüleştirebileceği uyarısında bulundu.
Kluge, "YZ sağlık hizmetlerinde devrim yaratmanın eşiğinde; ancak bu vaat, insanlar ve hastalar her kararın merkezinde yer aldığında gerçeğe dönüşebilir" dedi.
Önemli bir zorluk da şu: YZ araçları, hatalı, önyargılı ya da eksik olabilen dev veri kümelerine dayanıyor. Bu da verdikleri kararların bu kusurları yansıtmasına ve kaçırılan teşhisler ya da yanlış tedaviler gibi tıbbi hatalara yol açmasına neden olabiliyor.
DSÖ raporu, bu tür YZ kaynaklı hatalardan kimin sorumlu olduğunun netleştirilmesi gerektiğini vurguladı.
Rapor, Avrupa'nın YZ stratejilerini halk sağlığı hedefleriyle uyumlu hale getirmesini, sağlık çalışanlarını YZ'yi etkin kullanmaları için eğitmesini, YZ'ye ilişkin yasa ve etik yönergeleri güçlendirmesini ve YZ'nin sağlık hizmetlerinde nasıl kullanıldığı konusunda kamuoyuna şeffaflık sağlamasını öneriyor.
DSÖ Avrupa Bölge Ofisi'nde YZ, veri ve dijital sağlık girişimleri üzerinde çalışan Dr. David Novillo Ortiz'e göre, açık standartların yokluğu sağlık çalışanlarını YZ araçlarını kullanma konusunda şimdiden isteksiz hale getiriyor olabilir.
Avrupa ülkeleri, "YZ sistemlerinin hastalara ulaşmadan önce güvenlik, adil olma ve gerçek dünyadaki etkinlik açısından test edilmesini" sağlamalı, diye ekledi.