ABD'de teknoloji sendikaları ve STK'lar, böyle bir adıma karşı mektup imzaladı: "Kötü teknolojiyi üreten veya kullanan yapay zeka firmalar yasa yapıcılara ve halka hesap vermez."
Associated Press’in ele geçirdiği bir başkanlık kararnamesi taslağına göre, ABD Başkanı Donald Trump, eyaletlerin yapay zekâya (YZ) ilişkin düzenlemelerini durdurmaları için eyaletlere baskı yapılmasını değerlendiriyor.
Böyle bir hamle, Trump’ın, inovasyonu engellediklerini söylediği düzenlemeleri aşmaları için YZ şirketlerine ne kadar ileri giderek destek vereceğini gösterecek; öte yandan yüzlerce kamuya mal olmuş isim ve YZ uzmanı, YZ’de süper zekâ yarışının insanın ekonomik açıdan atıl hale gelmesinden özgürlük kaybına, hatta insan türünün yok olmasına kadar uzanan kaygıları artırdığı uyarısını yapıyor.
Trump ve bazı Cumhuriyetçiler, eyaletlerin halihazırda yürürlüğe koyduğu sınırlı düzenlemelerin ve ileride gelebilecek diğerlerinin, bu teknolojide inovasyonu ve büyümeyi körelteceğini savunuyor.
Her iki siyasi partiden eleştirmenler ile sivil özgürlükler ve tüketici hakları grupları, eyalet düzeyinde düzenlemeyi yasaklamanın, denetime neredeyse hiç tabi olmayan büyük YZ şirketleri için bir ayrıcalık anlamına geleceğinden kaygı duyuyor.
Taslak kararname değişebilir; işte eyaletlerin YZ düzenlemeleri ve Trump’ın ne önerdiğine dair bilinmesi gerekenler.
Eyalet düzeyinde hangi düzenlemeler var ve neden
Uluslararası Gizlilik Profesyonelleri Birliği’ne göre Colorado, Kaliforniya, Utah ve Teksas olmak üzere dört eyalet, özel sektör genelinde YZ için bazı kurallar koyan yasalar çıkardı.
Bu yasalar, belirli kişisel bilgilerin toplanmasının sınırlandırılmasını ve şirketlerden daha fazla şeffaflık talep edilmesini içeriyor.
Yasalar, günlük yaşamın her alanına şimdiden nüfuz eden YZ’ye bir yanıt niteliğinde. Teknoloji, Amerikalılar için kimin iş görüşmesine çağrılacağından kimin daire kiralayabileceğine, konut kredisi alabileceğine ve hatta bazı tıbbi hizmetlere erişebileceğine kadar sonuç doğuran kararların verilmesine yardımcı oluyor.
Ancak araştırmalar, bu tür kararlarda belirli bir cinsiyeti ya da ırkı öne çıkarma dahil hatalar yapılabildiğini gösterdi.
Aralarında teknoloji çalışanları sendikaları, teknoloji güvenliği ve tüketici koruma alanında faaliyet gösteren kar amacı gütmeyen kuruluşlar ile eğitim kurumlarının da bulunduğu yüzlerce örgüt, bu hafta eyalet YZ düzenlemelerinin engellenmesine karşı çıkarak Kongre’ye imzalı mektuplar gönderdi.
"Bu kapsamlı öneriyi reddetmelisiniz. Amerikalılar hem anlamlı federal korumaları hem de YZ sistemleri zarar verdiğinde güvenlik, adalet ve hesap verebilirliği ilerletmede eyaletlerinin öncülük edebilmesini hak ediyor" denildi.
"Siyasi görüşü ne olursa olsun, hiç kimse YZ’nin hesap verebilirlik olmaksızın ölüm kalım kararları verdiği bir dünyada yaşamak istemez" diye eklendi.
Eyaletlerden gelen daha iddialı YZ düzenleme önerileri, özel şirketlerin şeffaflık sağlamasını ve YZ programlarından doğabilecek ayrımcılık risklerini değerlendirmesini şart koşuyor.
Bu daha kapsamlı kuralların ötesinde birçok eyalet, YZ’nin belirli alanlarını da düzenledi: örneğin seçimlerde deepfake (derin sahte) kullanımını ve rıza dışı pornografi üretimini yasaklamak ya da devletin kendi YZ kullanımına ilişkin kurallar koymak gibi.
Trump ve bazı Cumhuriyetçilerin yapmak istediği
Taslak kararname, federal kurumlara, külfetli eyalet YZ düzenlemelerini tespit etmeleri ve bunları yürürlüğe koymamaları için eyaletlere baskı yapmaları talimatını verecek; bu, federal fonların kesilmesi ya da eyalet yasalarının mahkemede dava edilmesi gibi yolları da içerebilir.
Ayrıca, eyalet YZ yasalarının yerine geçecek ülke çapında daha az müdahaleci bir düzenleyici çerçevenin geliştirilmesi sürecini de başlatacak.
Trump, 50 eyaletteki yamalı bohça halindeki düzenlemelerin YZ şirketlerinin büyümesini engellediğini ve YZ yarışında Çin’in ABD’ye yetişmesine imkan tanıdığını savunuyor. Başkan ayrıca eyalet düzenlemelerinin "Woke AI" ürettiğini de söyledi.
Beyaz Saray’daki iç tartışmaları aktarmak için isminin açıklanmamasını isteyen üst düzey bir Trump yönetimi yetkilisi, sızdırılan taslak başkanlık kararnamesinin değişebileceğini ve nihai kabul edilmemesi gerektiğini belirtti.
Yetkili, Trump’ın kararnamayı Cuma günü imzalamasının planlandığını söyledi.
Ayrı olarak, Temsilciler Meclisi’ndeki Cumhuriyetçi liderlik, eyaletlerin YZ’yi düzenlemesini geçici olarak engelleyecek bir öneriyi şimdiden tartışıyor; Meclis çoğunluk lideri Steve Scalise, bunu bu hafta Punchbowl News’e söyledi.
Söz konusu önerinin nasıl görüneceği ya da hangi YZ düzenlemelerinin yerine geçeceği ise henüz net değil.
Google ve Amazon’un da aralarında bulunduğu teknoloji şirketlerini savunan TechNet, daha önce, eyalet düzenlemelerine ara verilmesinin henüz ayakları üzerinde durmaya çalışan daha küçük YZ şirketlerine fayda sağlayacağını ve yasa koyuculara “inovasyon ile hesap verebilirlik arasında denge” kuran ülke çapında bir düzenleyici çerçeve geliştirmek için zaman tanıyacağını savunmuştu.
Federal düzeyde düzenleme girişimleri neden başarısız oldu
Kongre’deki bazı Cumhuriyetçiler, daha önce eyaletlerin YZ’yi düzenlemesini yasaklamaya çalıştı ancak başarısız oldu.
Zorluğun bir kısmı, muhalefetin kendi partilerinin içinden geliyor olması.
Florida’nın Cumhuriyetçi valisi Ron DeSantis, bu hafta X’te yaptığı bir paylaşımda, eyaletlerin YZ’yi düzenlemesini yasaklayan bir federal yasanın "kabul edilemez" olduğunu söyledi.
DeSantis, böyle bir adımın "Büyük Teknolojiye bir sübvansiyon" olacağını ve eyaletlerin "çocukları hedef alan yırtıcı uygulamalar" ile "siyasi söylemin çevrimiçi sansürlenmesi" dahil bir dizi şeye karşı koruma sağlamasını engelleyeceğini savundu.
Eyaletlerin YZ’yi düzenlemesini yasaklayan bir federal adımın kamuoyunda da karşılığı yok, diyor ACLU’nun Ulusal Siyasal Savunuculuk Birimi’nden kıdemli politika danışmanı Cody Venzke.
"Amerikan halkı YZ’nin ayrımcı, güvensiz ya da halüsinasyon üretmesini istemiyor" dedi.
"Dolayısıyla, güvenilir olmayan bir YZ anlamına geliyorsa kimsenin YZ yarışını kazanmakla ilgilendiğini sanmıyorum."