Almanya ve Fransa kısa süre önce yeni uzay stratejilerini açıkladı. Peki bu alanda diğer ülkelerde durum ne, hangi yol haritaları var?
Avrupa genelinde, uzay ajansları bilimi güvenlikle harmanlayan stratejilerini genişletiyor.
Almanya, Fransa, İtalya ve Birleşik Krallık gibi ülkeler, varlıklarını korumak, rekabet güçlerini artırmak ve yörüngedeki yeni tehditlere karşılık vermek için uzay uydularına, savunmaya ve fırlatma kabiliyetlerine yatırım yapıyor.
Savunmaya verilen ağırlık, GPS karıştırma tehditleri, yeni kinetik füzeler ve yabancı fırlatma sistemlerine bağımlılığın Avrupa’nın uzaya erişimini kısıtlama riski yarattığı bir döneme denk geliyor. Farklı Avrupa ülkeleri uzayda neye öncelik veriyor?
Almanya
Almanya, güvenliğe odaklanan ilk ulusal uzay stratejisini açıkladı.
Kasım ayında açıklanan yeni plan, uzay uçuşu projelerini, uydu ağlarının genişletilmesini ve uluslararası işbirliklerini kapsıyor; hükümetin açıklamasına göre bu sayede ülke uzayda “daha etkin hareket edebilir” hale gelecek.
Savunma Bakanı Boris Pistorius bir açıklamasında şöyle dedi: “Uzay sistemleri hayatımızın ayrılmaz bir parçası haline geldi... Arızalanmaları ya da kesintiye uğramaları, güvenliğimiz ve günlük yaşamımız açısından ciddi sonuçlar doğurur.”
Ayrıca, Baltık Denizi bölgesinde Rusya’nın GPS sinyallerini bozması gibi olaylara karşı Almanları korumak amacıyla, uzay sektörüne “önümüzdeki yıllarda” 35 milyar euro tutarında yeni yatırım öngörülüyor.
Fransa
Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron, Kasım ayında Fransa’nın yeni uzay stratejisinin bilimsel araştırma ile güvenliği bir araya getireceğini açıkladı.
Fransız planının beş ana hedefi var: uzaya rekabetçi erişimi sürdürmek, bir uzay ekonomisi inşa etmek, uzaya ilişkin askeri mimariyi muhafaza etmek, araştırmaya yatırım yapmak ve uluslararası işbirliğini teşvik etmek.
Planda yer alan hedefler arasında, Ariane 6 fırlatıcısının nihayetinde ticari uçuşlar gerçekleştireceği Fransız Guyanası’ndaki uzay merkezinin modernizasyonu da bulunuyor.
Plan, uzay savunmasına ilave 4,2 milyar euro yatırım öngörüyor, toplam yatırım 2030’a kadar 10 milyar euronun üzerine çıkacak.
Macron, planın uzayda enerji silahları ve lazerler gibi alanlarda gelişen rekabete yanıt verdiğini söyledi.
Fransa’nın yatırım yapabileceği sistemler arasında, yörüngedeki ülke varlıklarını koruyabilecek Orbit Guard ve Toutatis adlı devriye uyduları da var.
Plan ayrıca istihbarat, erken uyarı sistemleri ve iletişim alanlarında askeri kabiliyetleri güçlendirecek.
Fransa, iklim dayanıklılığı çabalarına katkı amacıyla yer bilimleri alanında daha fazla araştırma yürütecek.
Son plan, Fransa’nın Askeri Programlama Yasası, uzayda şüpheli ya da saldırgan eylemleri tespit edebilecek sistemler kurma taahhüdü üzerine inşa ediliyor.
Ülke ayrıca ordu ile uzay sanayisindeki aktörler arasındaki diyalogu kolaylaştırmak için Uzay Paktını başlattı.
İtalya
Ekim ayında, İtalya’nın bütçesi bir uzay savunma planının başlatılması için 109 milyon euro tahsis etti.
Henüz geliştirme aşamasında olsa da hükümet, bunun önümüzdeki iki on yılda ortaya çıkabilecek olası tehditlere karşı İtalya’nın yanıt vermesine yardımcı olacak “çok alanlı” bir plan olacağını söylüyor.
Plan, zamanla “kısa vadeli kabiliyetleri belirleyip operasyonel boşlukları doldurmayı” hedefliyor.
Hükümet, ulusal uzay varlıklarını korumak, uzay enkazını izlemek ve uzaya “güvenli erişimi” sürdürmek için uzay gözetimine, yani “uzay cismi izlemesine”, ilave 131 milyon euro ayırdı.
Bütçe ayrıca, İtalyan hükümeti ile ordu arasındaki güvenli iletişimi iyileştirecek yüksek frekanslı bir Sicral 3 uydusu için 186 milyon euro ayırdı. Sistem ilk kez 2001’de Telespazio ve Thales Alenia Space tarafından geliştirildi.
Thales, İtalyan Uzay Ajansı’ndan, 2026’ya kadar tam faaliyete geçmesi beklenen ve ülke geneline yayılacak bir uydu fabrikaları ağı kurmak üzere 100 milyon euroluk sözleşme aldı, yerel haberlere göre.
İtalya ayrıca çevresel değişimleri izleyecek ve ülkedeki kritik hizmetleri destekleyecek bir yer gözlem uyduları takımyıldızına yatırım yapıyor. Gelecekteki Iride takımyıldızının ilk fırlatması Ocak 2025’te gerçekleştirildi.
Ülke, Ariane 6 ve onun daha küçük kardeşi Vega-C dahil olmak üzere birkaç Avrupa fırlatma aracının geliştirilmesi üzerinde Almanya ve Fransa ile çalışıyor.
Birleşik Krallık
Eylül ayında yayımlanan Birleşik Krallık Uzay Ajansı planı, uzayı ülkenin ekonomisini güçlendirmek, güvenliği artırmak ve “milyonlara ilham veren küresel keşiflerin” kapısını aralamaya devam etmek için kullanacak.
Ülke, fırlatma araçları, çevre dostu uzay limanları ve uydu haberleşmesinde niş alanların geliştirilmesi gibi küçük fırlatma kabiliyetlerine yatırım yapacak.
Birleşik Krallık ayrıca uyduların yörüngedeyken onarılması, yükseltilmesi veya monte edilmesi için gerekli kabiliyetleri geliştirmeye de ağırlık veriyor.
Birleşik Krallık Uzay Ajansı, yetenekleri cezbeden ve elde tutan kapsayıcı çalışma ortamları kurarak, bilim ve inovasyon alanlarına daha fazla yatırım yaparak ve uluslararası ortaklıklar sayesinde planlarını hayata geçireceğini söylüyor.
İsveç
İskandinav ülkesi 2024’te ilk savunma ve güvenlik odaklı uzay stratejisini açıkladı.
Strateji dört sütuna dayanıyor: uzayda özerklik; ulusal savunmayı desteklemek için “sağlam bir portföy” oluşturmaya yönelik uzay varlıkları; müşterek güvenlik; ve savunma projeleri için ilgili bilgi birikiminin geliştirilmesi.
Bunu yapmak için strateji, devlet kurumları ile uzay sektöründeki özel şirketler arasında işbirliğinin genişletileceğini ve gerektiğinde uzay mevzuatının uyarlanabileceğini belirtiyor.
Hükümet, keşif ve gözetleme için İsveç Silahlı Kuvvetlerine ayrıca 1 milyar İsveç kronu (914 milyon euro) tahsis etti.
Savunma politikasına göre İsveç’in Kuzey Kutbu’na yakın konumu, özellikle kutup uydularını işletmek, izlemek ve fırlatmak için onu ideal bir yer haline getiriyor.
İsveç’in stratejisi, kuzeydeki bir fırlatma sahası olan Esrange uzay limanı için fırlatma kabiliyetleri inşa edildiğini belirtiyor. İsveç Uzay Şirketi’ne göre Firefly Aerospace gelecek yıl istasyondan uydular fırlatacak.
Hollanda
Uzay, Hollanda’nın on yılın sonu için hazırladığı Hollanda Savunma Stratejisindebelirlenen kilit alanlardan biri.
Belge, önümüzdeki dört yıl için bir dizi uzay hedefi ortaya koyuyor. 2027’ye gelindiğinde, ordunun kendisine güvenilir bilgi sağlayacak bir uydu ağı olacak.
2030’a kadar Hollanda, uzaydaki cisimleri izlemek, Dünya gözlemlerini kaydetmek ve uydu iletişimini koordine etmek için gelişmiş yapay zekâ (YZ) algoritmalarından yararlanmak istiyor.
Aynı zamanda ordu, hava ve füze savunmasına yardımcı olacak bir Avrupa erken uyarı sistemine erişmeyi hedefliyor.
Hollanda’da uzay alanındaki savunma politikası 2022’deki Savunma Uzay Gündemi’ne kadar uzanıyor.
Ülke, şu altı kapasiteyi geliştireceğini belirtti: uzay durumsal farkındalığı (SSA), keşif, uydu iletişimi, konumlama/seyrüsefer/zamanlama, ortak erken uyarı ve uzay havasının izlenmesi.