Mars'ta şimşek çaktığına dair veriler yeni araştırmada ilk kez sunuldu.
NASA’nın Perseverance keşif aracı, Mars’ın kızıl kumları arasında dolaşırken uzun süredir akılları kurcalayan bir soruya yanıt verdi: Mars’ta şimşek çakıyor mu?
Yeni yayımlanan araştırmaya göre cevap "evet." Üstelik Mars'ta şimşek çaktığına dair veriler bu araştırmada ilk kez kaydedildi.
55 elektriksel deşarj
Fransa'daki Toulouse Üniversitesi’nden gezegen bilimci Baptiste Chide liderliğindeki ekip, Perseverance’ın SuperCam mikrofonundan elde edilen 28 saatlik kayıtları analiz etti.
İnceleme sonucunda, iki Mars yılı boyunca toplam 55 elektriksel deşarj olayı tespit edildi. Bunların 7’si, tüm teknik bileşenleriyle birlikte “mini yıldırım” olarak kayıtlara geçti.
Bu kayıtlar, Mars’taki çöl fırtınaları ve toz hortumları sırasında gerçekleşti. Mikrofon, önce elektriksel bir paraziti andıran ani bir “blip” yakaladı; ardından yaklaşık 8 milisaniyelik bir titreşim ve en sonunda Mars atmosferinde oluşan mikro bir “gök gürültüsü” sesi kaydetti.
Bu, gezegende ilk kez duyulan şimşek çakması benzeri ses olarak tarihe geçti.
Dünya'dakinden çok farklı
Öte yandan, kaydedilen enerji miktarları Mars’ın yıldırımlarının ne kadar küçük olduğunu ortaya koyuyor: Çoğu deşarj olayı 0,1-150 nanojoule iken en büyük olay 40 millijoule olarak kaydedildi.
Kıyaslamak gerekirse, Dünya’daki bir yıldırımın ortalama enerjisi 1 milyar joule civarında.
Yani Mars yıldırımı, Dünya yıldırımına göre neredeyse yok denecek kadar küçük. Yine de varlığı çok önemli: Bu, gezegenin atmosferinde daha önce sadece modellerde gösterilen elektriksel süreçlerin gerçekten gerçekleştiğini kanıtlıyor.
Şiddetli rüzgar şart
Ekip, Mars’ta deşarj oluşumunun yalnızca toz yoğunluğuna bağlı olmadığını da ortaya çıkardı.
55 olayın 54’ü, Perseverance’ın kaydettiği en güçlü rüzgârların estiği anlarda gerçekleşti. Bu dönemlerin çoğu toz fırtınalarının ön cephesine denk geliyor.
Ayrıca aracın karşılaştığı iki toz hortumu sırasında toplam 16 deşarj kaydedildi.
Bilim insanlarına göre, yüksek hızlı rüzgârlar toz parçacıklarını birbirine çarptırarak elektrik yükü oluşturuyor; tıpkı Dünya’daki volkanik bulutlar veya kum fırtınalarında olduğu gibi.
Science Alert'e göre bu keşif, gelecekteki Mars görevleri için önemli mühendislik etkileri barındırıyor. Artık gezegende elektriksel deşarjların oluştuğu bilindiği için iniş araçlarını elektrik yüklenmesine karşı daha dayanıklı tasarlamak gerekebilir.
Ayrıca Mars atmosferi üzerine geliştirilen kimyasal modeller, yıldırımın rolünü de içerecek şekilde güncellenebilir.