İngiliz yazar Jane Austen’in 250. doğum günü kutlamaları kapsamında, Austenmania ve Fransız Janeite’ler romanlardaki balo sahnelerini canlandırdı.
Jane Austen’in hayranları, yazarın 16 Aralık 1775’teki doğumunun 250. yılını kutluyor.
Günümüzde bir popüler kültür fenomenine dönüşen Jane Austen’in sıkı hayranlarını tanımlamak için kullanılan ‘Austenmania’ dalgası kapsamında, Fransız ‘Janeite’lar Regency dönemini yansıtan bir baloda, yazarın sevilen romanlarındaki dans sahnelerini yeniden canlandırmak üzere bir araya geldi.
Regency dönemine ait resmi kıyafetler içindeki kadınlar ve birkaç erkek, karşılıklı iki sıra halinde diziliyor. Dansa başlamadan önce selam veriyor, reverans yapıyor ve ardından özenle hazırlanmış bir koreografiyi icra ediyorlar.
Elbiselerin ve bale ayakkabılarının zemindeki hafif hışırtısı, piyano, yaylılar ve flütten oluşan klasik bir müziğin üzerine zar zor duyuluyor.
İnsan, 'Gurur ve Önyargı'nın unutulmaz karakterleri Elizabeth Bennet ile Bay Darcy’nin her an baloya katılmasını bekliyor.
Ancak burası 19. yüzyılın başlarında Bath’taki bir balo salonu değil, 2025 yılında Paris’te bir toplum merkezi.
Geçtiğimiz hafta sonu Fransa’nın başkentinde yaklaşık 50 kişi, İngiliz yazar Jane Austen onuruna düzenlenen kostümlü baloda buluştu. Etkinlik, İngiliz halk dansları konusunda uzmanlaşmış Chestnut topluluğunun kurucusu ve dans eğitmeni Cecile Laye tarafından organize edildi.
“Beş yıldır farklı tarihsel dans stilleriyle ilgileniyorum. Regency dönemi danslarında hoşuma giden şey, kendimi bir Jane Austen romanından bir sahnenin içindeymiş gibi hissetmem,” diyen 47 yaşındaki katılımcı Virginie Ussi, deneyimini bu sözlerle anlattı.
Balo, Austen’in bu salı günü anılan 250. doğum yıldönümü öncesinde düzenlendi. Yüzyıllar içinde öncü romancı, İngiltere'de ve dünyanın başka yerlerinde kendine sadık bir hayran kitlesi edindi.
Bu “Janeite”ların bir kısmı —çoğunlukla kadınlar— Austen’e duydukları hayranlığı tarihsel danslar aracılığıyla ifade etmeyi tercih ediyor.
Euronews Culture’a konuşan Cecile Laye, “Jane Austen dans etmeyi çok severdi,” dedi. “O dönemde dans, soylular başta olmak üzere herkesin sahip olması gereken bir beceriydi. Romanlarının hepsinde, olay örgüsünü ileri taşıyan uzun dans sahneleri bulunur.”
Regency tarzı balolar Austen’in memleketi İngiltere’de uzun süredir yaygın olsa da, bu yılki yıldönümüyle birlikte Fransa’da da özel bir ilgi görmeye başladı.
Paris’teki Chestnut balosu gibi etkinlikler, Austen hayranlarına 18. yüzyıl sonu İngiliz seçkinlerinin dünyasına ait sosyal kuralları ve atmosferi deneyimleme imkânı sunuyor.
Zamanda yolculuk hissi
Danslar ilerledikçe, Chestnut dansçılarının duruşu ve tavırları değişiyor. Partnerlerine zarif gülümsemeler ve baş selamlarıyla yaklaşan dansçılar, sanki Emma Woodhouse ve Anne Elliot’ın ruhları tarafından etkilenmiş gibi görünüyor.
Dans pistine çekildikten sonra, dönüşlerin ve figürlerin kişiye daha zarif bir his verdiğini söylemek mümkün. Yüksek belli bir elbise ya da frak giymek bu duyguyu daha da pekiştiriyor.
“Bu kostümlerle dans etmek, hareketleri Regency döneminde yaşayan bir kadın gibi yapmanızı sağlıyor,” diyen 42 yaşındaki ilkokul öğretmeni Vanessa Bertho, Euronews Culture’a konuştu. “Dönemin tüm kısıtlamaları ve avantajlarıyla.”
Bertho, uzun mavi elbisesini her yıl İngiltere’nin Bath kentinde düzenlenen Jane Austen Festivali’nden aldığını söyledi. Bazı katılımcılar ise kostümlerini kendileri dikiyor. Virginie Ussi, baloya el yapımı mor Empire tarzı elbisesiyle katıldı.
“Bir dönem illüstrasyonunu temel aldım. Kumaşım vardı, tarihsel bir kalıp üzerinden ilerledim,” diyen Ussi, kostüm giymenin “hafta sonu boyunca zamanda yolculuk hissi” yarattığını söyledi.
İngiltere merkezli Jane Austen Dancers of Bath’tan Charlotte Cumper, “İnsanlar filmlerde gördükleriyle bağ kurma duygusunu gerçekten seviyor,” dedi. “Uyarlamaları izliyor ve ‘Ben de böyle dans etmek istiyorum’ diye düşünüyorlar.”
‘Austen gücü’
Cecile Laye’in düzenlediği balonun yapısı da Regency dönemi etkinliklerini andırıyor. O dönemde aynı kişiyle iki kereden fazla dans etmek evlilik niyeti olarak görülüyordu.
“Bu balolar evlilik meselelerinin ele alındığı anlardı,” diyen Laye, Jane Austen’in hiç evlenmediğini ve hayatını ailesine ve yazarlığına adadığını hatırlattı.
Austen, 1811’de anonim olarak yayınlanan 'Sense and Sensibility' ile edebiyat dünyasına adım attı ve 6 romanı da klasikler arasına girdi.
“Jane Austen dünyası, rahatlatıcı ve güvenli,” diyen Jane Austen: Görsel Ansiklopedi kitabının ortak yazarı Claire Saim, yazarın bugün halen anlaşılır bir edebi dile sahip olduğunu vurguladı.
Ancak “Austenmania”nın asıl yükselişi, 1995’te BBC’nin “Gurur ve Önyargı” uyarlamasıyla başladı. Colin Firth’ün Bay Darcy rolünde gölden ıslak gömleği ile çıktığı o meşhur sahne, diziyi İngiltere'de 11 milyon izleyiciye ulaştırdı.
Balolar, Bridgerton ve Bridget Jones
Son 30 yılda Austen, Clueless, Bridget Jones serisi ve Pride and Prejudice and Zombies gibi yapımlarla popüler kültürde yeniden yorumlandı. Netflix dizisi Bridgerton da Regency dönemine ilgiyi tazeledi.
TikTok’ta #JaneAusten etiketi yüz milyonlarca görüntülenmeye ulaştı.
“Jane Austen’e akademi yoluyla girmek zorunda değilsiniz,” diyen Claire Saim, “Bridgerton üzerinden de bu dünyaya adım atabilirsiniz,” dedi.
Charlotte Cumper, Regency balolarının katılımcılarının da bu çeşitliliği yansıttığını belirterek, “Muhtemelen onun kitaplarından birini bile okumamış üyelerimiz var,” diye konuştu.
Fransa’da ise Austen’e ilgi görece yeni yeni artıyor. Nisan ayında kurulan Jane Austen Society of France, bu ilginin kurumsallaşmasına katkı sağlamayı hedefliyor.
Regency baloları ülke çapına yayılıyor ve büyük başarı elde ediyor. Orta Fransa’daki 2.200 nüfuslu Ligueil kasabasında halk kütüphanesi, geçtiğimiz ocak ayında Jane Austen’ın izinde başlıklı ilk hafta sonunu düzenledi.
Etkinliğin merkezinde yine bir balo vardı. Organizatörler 30 kişi beklerken, sonunda 120 dansçıyı ağırladı. Bu da kütüphanenin deneyimi 2026’da tekrarlamayı planlamasına yol açtı.
Ligueil Kütüphanesi'nde gönüllü olan dans tutkunu Fred Delrieux, “Etkinliğin bu kadar popüler olacağını düşünmemiştik” dedi. “Belki insanlar gerçeklikten kaçmak da istiyor."
Paris’teki balo sona ererken, katılımcılar şimdiden bir sonraki Regency etkinliğini konuşuyordu.
Jane Austen 250 yaşında olabilir ancak okurlarının onun dünyasına duyduğu ilgi hâlâ canlılığını koruyor.