Nato’nun Libya’da müdahalesi sayesinde Kaddafi hükümeti devrildi ama beraberinde İttifak’ın gelecekteki stratejisiyle ilgili hassas konuları da gündeme getirdi. İttifak, Avrupa’da savunma bütçesinin azalmasına rağmen bu tür operasyonlara katılmalı mı? Bu konuyu Nato’nun genel sekreteri Anders Fogh Rasmussen ile görüştük.
Paul Hackett, euronews :
‘‘Nato genel sekreteri Anders Fogh Rasmussen, euronews’a hoşgeldiniz. Libya operasyonu başarıyla sonuçlandı. Ancak daha yakından baktığımızda bu operasyonla ilgili, Avrupa’nın Amerika’dan yardım almadan savaşa katılmasıyla ilgili çok fazla soru işareti var. Bu operasyonla Avrupa’nın savunma konusunda çok sayıda zayıf nokası olduğu ortaya çıktı, değil mi?
Anders Fogh Rasmussen :
İlk önce Avrupa komutasının olumlu yönlerinden bahsedelim. Aslında İttifak’ın tarihinde ilk kez Avrupalı müttefikler ve Kanada, tabii Amerika Birleşik Devletleri’nin de büyük desteğiyle komutayı devraldı. Ama böyle bir operasyonun Avrupa komutası altında yürütülmesi İttifak tarihinde önemli bir adım olarak görülüyor. Avrupalılar onların daha fazla sorumluluk almasını isteyen Amerikalıların çağrısına cevap verdi ve operasyonu başarıyla tamamladı.
euronews :
Elbette ama Amerikalı savunma bakanı Robert Gates’in Avrupa’nın daha fazla çabalamadığı takdirde “loş, hatta karanlık bir geleceğe ilerlemesi muhtemeldir” sözleri iyiye işaret değil. Sizce de haklı yönü var mı? Avrupa gerektiği kadar çabalamıyor mu?
Anders Fogh Rasmussen
Libya operasyonları Avrupa’nın kendi üzerine düşeni yaptığını gösteriyor. Avrupa istediği zaman gerekli olanı yapmaya hazır. Bu olumlu yönü. Ancak şunu da belirtelim, Amerika ve Avrupa arasındaki uçurumun büyümesi büyük sorun.
euronews :
Bu uçurum büyüyecek mi? Demek istediğim, Barack Obama sene başında Amerika’nın Asya ve Büyük Okyanus bölgesine yoğunlaşacağını söyledi. Bu, Amerika’nın Avrupa bölgesini korumakla artık bir çıkar elde etmediği anlamına mı geliyor?
Anders Fogh Rasmussen
Aslında Amerikalılar transatlantik ilişkilerini sürdüreceklerini söyledi. Çin ve Hindistan gibi güçlerin büyümesi karşısında Amerika Birleşik Devletleri’nin Asya- Büyük Okyanus bölgesine daha fazla yoğunlaşmasına şaşırmamalıyız. Bence transatlantik ittifakına önem verdiklerini daha çok Avrupalılar göstermeli.
euronews :
Peki şimdi ne yapmalılar?
Anders Fogh Rasmussen :
Ben de Chicago’da yapılacak Nato zirvesi öncesinde bu konuyu inceleyeceğim. Gerçekçi olmak gerekirse, mali duruma baktığımızda savunma bütçelerinde anlamlı bir artış olmasını bekleyemeyiz.
euronews :
Hayır elbette, İngiltere geçtiğimiz hafta savunma bütçesinden 5 milyar sterlin kesinti yapacağını açıkladı. Avrupa ve ABD’de de öyle. Çözümü nedir?
Anders Fogh Rasmussen
Mevcut gelirleri daha dikkatli şekilde kullanmalıyız. Bana göre kilit sözcük “akıllı savunma”, yani gelirleri birleştirerek ve paylaşarak daha akıllı harcamalar yapmalıyız. Bunu işbirliği içinde, birbirimize yardım ederek ve ulusal değil de uluslararası çapta projeler yürüterek yapabiliriz. Gelecekte işler bu şekilde yürümeli.
euronews :
Söylemesi kolay değil mi? Egemenliği kaybetmek istemeyen birçok savunma bakanı ve savunma bakanlığı olacak. Sizin de biraz önce dediğiniz gibi herşeyin birleşmesini istemeyecekler.
Anders Fogh Rasmussen :
Ama akıllı savunmanın güzel örnekleri de var. Fransa ve İngiltere’nin imzaladığı Savunma İşbirliği Anlaşması iki ülkenin birlikte hareket edebileceğinin, tasarruf yapabileceğinin ve aynı zamanda gerekli askeri yetenekleri sağlayabileceğinin en güzel örneği.
euronews :
Libya operasyonu Nato bayrağını taşıyordu ama Afganistan’la karşılaştırırsak operasyonlar daha çok gönüllüler koalisyonu tarafından yürütüldü. Bu operasyon Nato’nun Kuzey Afrika ve Ortadoğu bölgeleriyle gelecekteki ilişkisi açısından ne kadar gerekliydi ?
Anders Fogh Rasmussen :
Herşeyden önce gönüllüler koalisyonu tarafından yürütülmedi, ortakların katkısıyla gerçekleştirilen bir Nato operasyonuydu. Bu çok önemli bir nokta.
euronews :
Ama Almanya bu operasyona katılmak istemedi..
Anders Fogh Rasmussen :
Evet ama Almanya ortak finansman sistemleriyle ve daha farklı şekilde katkıda bulundu. Yani İttifak’ın 28 üyesi de katıldı. Bazıları dolaylı diğerleri ise dolaysız şekilde ama herkes katıldı. Bu çok önemli bir nokta. Gönüllüler koalisyonu değildi, bir Nato operasyonuydu.
euronews :
Ama bu Ortadoğu için ne anlama geliyor?
Anders Fogh Rasmussen :
Kuzey Afrika ve Ortaoğu bölgelerinde gördüklerimiz bölgedeki ülkelerle işbirliğimizi güçlendirecektir. Bu fırsatı kaçırmamalıyız. Bazıları operasyonlara doğrudan katıldı, bunu temel alarak inşaa etmeye başlayabiliriz.
euronews :
İran Hürmüz körfezini kapatmakla tehdit ediyor. Nato Suriye’de müdahale etmezse ama İran’da ederse, Arap dünyasına nasıl bir mesaj göndermiş olur? Sadece petrol çıkarlarımızı koruduğumuzu düşünmezler mi?
Anders Fogh Rasmussen :
Bir şeyin altını çizmek istiyorum, Nato’nun ne Suriye’de ne de İran’da müdahale etmesi söz konusu değil. Suriye konusunda en iyisi bölgesel bir çözüm olur. Arap Birliği’nin çabasını takdir ediyoruz. İran konusunun çözümü için ise siyasi ve diplomatik çabaları destekliyoruz.
euronews :
İran Hürmüz körfezini kapatırsa ve Nato’dan müdahale etmesi istenirse, Nato bunu yapar mı?
Anders Fogh Rasmussen :
Bu sadece bir olasılık. Tekrarlıyorum, müdahale etmemiz söz konusu değil. Ama tabii İranlı yetkilileri uluslararası yükümlülüklerini yerine getirmelerine davet ediyoruz, yani uranyum zenginleştirme programını durdurmalarını ve Hürmüz körfezini açık tutmalarını istiyoruz.
euronews :
Libya operasyonu Rusya’yla ilişkilere zarar verdi. Bu ilişkiler ne yönde ilerliyor? Sadece siyasi olan bir ilişkiden verimli bir şeyler çıkar mı?
Anders Fogh Rasmussen :
Rusya’yla tartışmalarımız oldu ama bu tartışmalar ilişkilerimizde son iki buçuk senedir önemli gelişmeler kaydettiğimiz gerçeğini değiştirmez. Afganistan konusunda, uyuşturucu trafiği, terör ve korsanlarla mücadele konusunda işbirliği geliştirdik. Kasım 2010’da Lizbon’da Nato ve Rusya arasında stratejik işbirliği yürütmeye karar verdik. Somut olarak füze savunma sisteminde işbirliği kurmayı denedik. Bu konuda fazla gelişme olmadı…
euronews :
Sizce mayıs ayında Chicago’da bir uzlaşmaya varılır mı?
Anders Fogh Rasmussen :
Büyük olasılıkla varılır ama çok çalışmalıyız.
euronews :
Büyük fedakarlıklar yapmanız gerekecek değil mi? Rusya’ya teminat vermeniz gerekecek.
Anders Fogh Rasmussen :
Ruslar sistemimizin onlara karşı olmadığı güvencesini vermemizi istiyor. Zaten değil. Ve onlar için bu güvenceyi elde etmenin en iyi yolu işbirliği yapmak. Böylece sistemimizin onlara karşı olmadığını kendi gözleriye görecekler.