Nijerya Afrika’nın dünya çapında bir ekonomik güç olabilecek potansiyele sahip, önemli ülkelerinden. Ülkedeki umut veren gelişmelere ve zenginleşmeye rağmen fakirlerinse daha da fakirleştikleri görülüyor. Nijerya için olumlu ve olumsuz gelişmeleri konuşmak üzere Devlet Başkanı Goodluck Jonathan Global Conversation programına konuk oldu.
euronews, Isabelle Kumar :
“Öğrenmek istediğim şu ki; ülkede yaygın bir şekilde görülen fakirlik sorununu gözönüne aldığımızda, ekonomik kazanımların en çok ihtiyaç sahibi olanlara ulaşması için ne tür hamleler yapacaksınız?
Nijerya Devlet Başkanı Goodluck Jonathan:
“Sağlanan ekonomik gelişmelerin birçok ülkede özellikle de birçok Afrika ülkesinde geniş kitlelerin yaşam şartlarını olumlu etkileyecek şekilde topluma yansımadığı görüşüne katılıyorum. Biz de refahın yaygınlaştırılması gerektiğini vurguluyoruz. Tek yol en üstten en alta kadar tüm gelir seviyesindekilerin refahtan pay alacakları bir ortamın kurulması.
Ana sektörlerden biri tarım. Tarıma güçlü bir şekilde müdahil oluyoruz. İnanıyoruz ki önümüzdeki dönemde en düşük gelire sahip olanlar da gelişmeden paylarına düşeni alacaklar. Bu şekilde bir 5 yıl devam edebildiğimiz takdirde de durumun çok bariz bir şekilde değişeceğine inanıyorum.
euronews:
“Neden 5 yıllık bir dönem?”
Jonathan:
“Evet 5 yıl. Fakat 5 yılda da herkes orta sınıf seviyesine ulaşacak demiyorum. Ancak çok geniş kitlelerin hissedilir şekilde gelişmeden faydalanabileceğini söylemek istiyorum.”
euronews:
“Nijerya’da üzerinde çalıştığınız önemli konulardan biri de enerji. Fakat kendinizi bir an için ekonomi bakanının yerine koyun. Bir yandan büyük enerji yatırımları yapılması planlanıyor, diğer yandan da büyümenin devam etmesi isteniyor. Bu bir ikilem getirmez miydi, ne yapardınız?”
Jonathan:
“ Ben enerji sorununu çözmek isterdim. Bu ölçüm yapıp somut hedefler koyabileceğiniz bir konu. Eğer enerji sorununu çözebilirsek bu bizim büyümemizi katlayarak arttırmamıza yarayacaktır. Yüzde 7’lik bir ortalamaya doğru gidiyoruz. Enerji sorununu çözersek evet belki tam iki katına çıkamayabiliriz ama en azından iki haneli büyüme elde edebilir, yüzde 10-11’leri bulabiliriz. “Enerji” buradaki kilit kelime.
euronews:
“Peki yine zaman konusuna dönersek. Enerji sorununun çözümü için ne kadar bir vade öngörüyorsunuz?”
Jonathan:
“Bir 18 aylık dönemden daha fazlasına ihtiyaç duyuluyor. İki yıl sonra çözülmüş olur da diyemem. Özel sektörün girişine müsaade ettiğinizde sektör genişleyecektir. Çünkü pazar burada. Özel sektör her zaman kazancını maksimum seviyede arttırmak ister. Para kazanmak isterler. Ne kadar fazla üretirlerse de o kadar fazla kazanırlar. Dağıtım ağlarını genişletirlerse daha fazla kazanırlar. Bu 18 ay içerisinde rakamların 2-3 katına çıktığını göreceksiniz. Bazıları üretim kapasitesini şimdiden iki katına çıkardı.”
euronews:
“Afrika’nın geneline baktığımızda enerji açığının ülkeleri geriye doğru çektiğini, frenlediğini görüyoruz. Ekonomik entegrasyon da Afrika ülkelerinde zor ve karmaşık görünüyor. Afrikayı bu entegrasyonda zorlayan, engelleyen ana etkenler nelerdir?”
Jonathan:
“Afrika’da ekonomik işbirliği karmaşık bir konu değil. Sadece bazı sınırlı şartlar sözkonusu. Bunların başında da altyapı eksikliği geliyor. Özellikle de kişi ve malların Afrika ölçeğinde hareketi, yer değiştirmesi noktasında. Eğer bir kişi Nijerya’dan diğer Afrika ülkelerine gitmek isterse, özellikle güneye doğru gitmek isterse, önce Dubai’ye gidip oradan geçmek zorunda kalıyor. Kuzeye gitmek istiyorsanız da Londra’dan geçip tekrar Afrika’ya dönmeniz gerekebiliyor. Afrika’da seyahatin önünde birçok engel bulunuyor. Bir Afrika ülkesinden bir diğerine mal göndermek ise daha da pahalı. Hatta bir Avrupa ülkesine ve oradan da Çin’e göndermek bile daha ucuz olabiliyor, çünkü bunun mekanizmaları zaten kurulu.
Mal dolaşımı için tüm Afrika çapında demiryolu ya da karayolu ağı kurulması gerekiyor. Bir Afrika ülkesinden diğerine hizmet ya da mal sağlanabilirse bu daha kolay ve daha ucuz olacaktır. Bazı gelişim ortaklarımızı ya da Avrupa Birliği gibi yatırımcıları çekebilirsek tüm Afrika’ya sağlam ve modern bir demiryolu ağı kurabiliriz.”
euronews:
“Ekonomik gelişimin önünde görülen bir diğer engelse yolsuzluk. Siz de yolsuzluğa karşı sıfır hoşgörü politikası açıkladınız. Nasıl gidiyor, sonuçlarını görmeye başladınız mı?”
Jonathan:
“Yolsuzluk devam ediyor. Nijerya’da da böyle. Yok diyemem. Ülkede yolsuzluk var. Ancak pasif yolsuzluk aktif yolsuzluktan daha önemli. Bunu yapanlar ellerinde sopayla paranızı çalmak için başınızda beklemiyor. Bizim amacımız kurumları öylesine güçlendirmek ki eğer niyetlenirsek biz bile çalamayalım.
Halk somut örnekler görmek istiyor. İşsizlik mevcut. Gereken sayıda istihdam sağlayamadık. Kendisini güvende hissetmeyen ya da diplomasını aldığı halde iş bulamayan çok kişi olduğunda gerginlik artıyor. Mutsuz oluyorlar. buna karşı mücadele ediyoruz. Yolsuzluğun onlara daha fazla imkan sağlamanın önündeki engel olduğunu biliyorlar, biz de buna karşı mücadele ediyoruz. Peki kazanabiliyor muyuz? Hiçbir vaatte bulunamam. Hiçbir devlet başkanı da yolsuzluğun sıfırlanacağına dair kesin konuşamaz. doktorların dediği gibi tümüyle sağlıklı bir insan bulmak zordur ama belli nbir seviyedeki sorunla yaşamaya çalışırsınız.”
euronews:
“Uluslararası alandaki itibarınız Merkez Bankası Başkanı’nı görevden almanızla sarsıldı. Milyarlar değerindeki petrol gelirlerinin kayıp olduğunu söylemişti. bu kararınızdan dolayı pişman oldunuz mu?”
Jonathan:
“Hayır, hayır. Dünya hükümetin doğru karar aldığını görecek. O kişi görevinden, 2012 yılı finansal denetim kurulu raporu sonucunda ortaya çıkan bazı sorular sebebiyle alındı.
Düşünün ki devlet başkanı sizsiniz ve hazinenin başında olan, merkez bankası başkanı dediğimiz kişi bir sabah uyanıp size, “49-50 milyar Dolar kaybolmuş” diyor. Sonra da uykusuna devam ediyor. Birkaç gün sonra da yine uyanıp bu sefer ‘hayır 49.8 milyar değil meğer 12 milyar Dolar kayıpmış’ diyor.
Daha sonra devam etti ve bu kez de ‘yok 12 milyar da değil 20 milyar Dolarmış’ dedi. Siz ne yapardınız? Benim onu görevden almamı bir kenara bırakın. Ülkeye üç farklı rakam açıkladı, hangisine inanırdınız? Nasıl bakardınız? O görevi sürdürme kabiliyeti olduğuna inanır mıydınız?”
euronews:
“Uluslararası alanda önemli itibar sahibiydi.”
Jonathan:
“Yok, buna inanmıyorum. İnsanlar böyle ödüllendirilmek için her zaman bir bedel ödüyorlar.”
euronews:
“Peki temel sorun buysa neden farklı sebepler açıklayarak görevden aldınız?”
Jonathan:
“Hayır bu konuyu neden gündeme getirmediğimi biliyorsunuz. Siz uluslararası itibar diyorsunuz. Ama soruyorum, bir konuda üç farklı rakam açıklayan biri o işi yapmaya ehil olabilir mi?
Görevden el çektirirken bundan bahsetmedim bile. “Bu adam muhbir, paranın kayboılduğunu söyleyince görevden aldılar” denilmesini istemedim.”
euronews:
“Yolsuzluğu açıklayan muhbirlerin ülkenizde korunabildiğini söyleyebilir misiniz?”
Jonathan:
“Kaç muhbir resmen suçlandı ki? Çok sayıda kişi Nijerya ile ilgili böyle şeyler söylüyor. Nijerya dünyanın en özgür ülkesi ve de en özgür basına sahibiz. Her gün büyük eleştiriler yayınlanıyor. Gülüyorum, yalan haberlere gülüyorum. Hiçbir muhbir de tutuklanmış değil.”
euronews:
“Sayın Cumhurbaşkanı, başka bir konuya geçmemiz gerekiyor. Nijerya’nın birliğinin yüzüncü yılı kutlanıyor. Oysa kuzeyde ayrılıkçı Boko Haram örgütünün kanlı direnişi devam ediyor. Siz buna karşı ülke bütünlüğünü koruyabilecek misiniz?”
Jonathan:
“Evet devletlerin çoğunda, yalnızca Afrika ülkeleri de değil, farklı etnik topluluklar bulunuyor. Nijerya da içinde çok sayıda farklı etnik grubun barındığı bir ülke. Ülkede birçok geleneksel krallık var, kuzeyde. Bunlara krallık değil de emirlik diyoruz. Bizler İngiliz sömürgesi olmadan önce de bu topluluklar oradaydı.
Bu kutlamalar da nereden gelip nereye gittiğimizi bize hatırlatmayı amaçlıyor.
Şu anda yapılmakta olan bir konferans düzenledim. Onun da amacı gölgede kalan bazı noktaları açıklığa kavuşturmak. Bu karanlık noktalar bazen birliğimizi sağlayan değil de zaaflarımızı gösteren konular oluyor. Böylece toplumda bunların tartışılması amaçlanıyor.
Terör konusu ise… Sanki birileri beni yanlış anlamaya gayret ediyor gibi. Terör sorunuyla Nijerya’nın bütünlüğü tam olarak birbirinden farklı konular.
Terör konusu Afrika’da pek bilinmiyor. Zaman içerisinde gelişti ve Üsame Bin Ladin ile son noktaya ulaştı. Tüm Arap bölgesi ve Afrika’da. Bir terörist her şeyi istismar edebilir. Bazen ayrılık demiyorlar da tüm Nijerya’nın İslamlaşması diyorlar. Ölü sayısı çok fazla, bunu konuşmadık. Teröristler tüm dünyada insanları korkutmak istiyor. Bu konuda ise çok çalışacağımızın sözünü verebilirim. Üzerinden çok geçmedi, yurtlarında uyuyan öğrenciler öldürüldü. Sıkı mücadele ediyoruz. Her şeyi değiştiriyoruz.”
euronews:
“Nijerya güvenlik güçlerini suçlayan Uluslararası Af Örgütü’ne cevabınız nedir? Onların ifadesi “karşılık verirken aşırı şiddet uygulandığı” şeklinde. Boko Haram’a karşılık çok mu sert oldu?”
Jonathan:
“Bu da yine algı farklılığı konusunun bir diğer örneği. Tüm dünyada teröristlerle mücadele edilirken bu sorun yaşanıyor. Teröristler toplumunuzu geliştirmiyor. Onlar uğursuz bir şekilde halkın huzurunu bozmak için hareket ediyor.
Mücadele ederken de bazı uluslararası normlara uyulması gerektiğini kabul ediyorum Ancak futbol gibi. Düşünün ki diğer takım dilediği gibi oynuyor. Oysa futbolda da uymanız gereken kurallar bulunuyor. Biz de bu standardı yakalamak için bir tür meydan okumaya karşı mücadele ediyoruz. Denge kurmaya çalışıyoruz.
euronews:
“Peki tek mücadele yolu askeri mi? Başka bir yöntem olamaz mı?”
Jonathan:
“Hayır hayır, başka yollar da var. Bu benim sormanızı beklediğim sorulardandı. Hükümet olarak terör sorununu çözmek istiyoruz. Farklı aşamalar var. Askeri müdahale terörün siviller üzerinde yaptığı tahribatı en aza indirmek için verilen ilk karşılık. Çünkü okulunuzu vuruyorlar , çarşınızı, toplumu vuruyorlar ve başka türlü bunu yapmalarına engel olamıyorsunuz. bu şekilde terörü bitiremezsiniz fakat zayıflatabilirsiniz. Ancak bizi buna iten halka verilen zararın azaltılması amacı. Sonraki aşama bu bölgelerdeki ekonomik hareketliliği arttırmak olacak. Fakat maalesef bu ekonomik hamlenin yapılabilmesi için önce asgari huzur ortamının sağlanmış olması gerekiyor. Güvenli olmayan bir yere hiç kimse yatırım yapmaz. Problem de burada. Asker güvenlik endişesini ortadan kaldırıncaya kadar müdahil olmak zorunda. Ondan sonra ekonomiyi geliştirecek yeterince imkanımız olacak.”
euronews:
“Gelecek seneki seçimlerden önce bu konunun çözülmesi önemli. Aday olacak mısınız”
Jonathan:
“Ülkemizde kanun ve yönetmelikler uygulanıyor. Hiç kimse için seçimlerde aday olduğunu açıklama zamanı değil. Bunu yaparsanız ülkeye haksızlık etmiş olursunuz.”
euronews:
“Eski devlet başkanı seçimlere katılmamayı taahhüt ettiğinizi söylemişti.”
Jonathan:
“Babamı bu konuya karıştırmak istemiyorum. O benim babam. Kendi görüşleri var. Seçimlerde önemli olan halk. Onlar kendi seçimleri için oylarını verecekler ve herhangi birinin adaylığına engel olma hakkına ne ben ne de bir başkası sahip.
euronews:
“Son olarak, bir not vermeniz gerekse, devlet başkanlığı döneminizi siz nasıl değerlendirirdiniz
Jonathan:
“Gayret gösteriyoruz. Bir not vermek istemem. Kendini övmek kötü bir alışkanlıktır. Fakat bazı parametreler kullanabiliriz. 2007’den bugüne kadar ülke ekonomisi istikrarlıydı. Ekonomi yaklaşık yüzde 7 büyüme yakaladı. Kötü performans gösterseydik çökerdi. Size ve tüm dünyaya söz verebilirim ki ülkem amaçladığımız noktaya ulaşacak. Doğru olanı yapmaya yetecek siyasi iradeye sahibiz.”
euronews:
“Teşekkürler Sayın Cumhurbaşkanı.”