Irak’ta terör örgütü Daeş‘e karşı mücadele aralıksız devam ediyor. Euronews olarak yaşanan gelişmeleri yakından takip etmek için bölgedeyiz. 24
REKLAMIrak’ta terör örgütü Daeş‘e karşı mücadele aralıksız devam ediyor.
Euronews olarak yaşanan gelişmeleri yakından takip etmek için bölgedeyiz.
24 Mart’taki çekimlerimiz sırasında Irak ordusunun Musul’un güneyindeki El-Nasr semtini Daeş‘in elinden geri almasına şahit oluyoruz.
Terör örgütü iki yıl önce ülkenin en önemli noktalarından Musul’u ele geçirmişti.
Daeş bölgede yaşayabilmek için her türlü terör faaliyetine başvuruyor.
Canlı bombalar, tüneller, mayınlar ve son olarak da kimyasal silah…
El-Nasr operasyon sırasında ateş çemberinin içinde kalan yerlerden.
Amansız mücadelede Daeş kaybedip geri çekiliyor.
Irak’ın kuzeyinde ülkenin ikinci büyük şehri Musul terör örgütü Daeş tarafından ele geçirildi ve merkez üs olarak kullanılmaya başlandı.
9 Haziran 2014’te Daeş kente ani bir saldırı düzenleyerek kısa sürede ele geçirdi.
O tarihten sonra kent, terör örgütünün Suriye’deki Rakka şehri ile bağlantı kurup bölgede yayılması için kullandığı ana üslerden biri haline geldi.
Aynı günlerde halife olduğunu iddia eden Ebubekir el-Bağdadi Musul’da bir camiden tüm dünyaya örgütün adının Irak Şam İslam Devleti yerine ‘İslam Devleti’ olduğunu duyurdu.
Musul eski Valisi Atheil Al-Nojafi’ye Daeş‘in bölgede neden bu kadar hızlı ilerlediğini soruyoruz: “Daeş Musul’da 3 milyar Dolar değerinde silahı ele geçirdi. Bu sadece Musul’da. Bu kadar çok mühimmatı uzun süre kullanabilirler. Irak ordusu Daeş‘in Musul’a girmesine izin verdi. Onları şehir içinde kuşatabileceklerini düşünüyorlardı. Ancak plan başarısız oldu. Peşmerge güçlerinden şehre girerek bize yardım etmelerini istedik. Fakat eski Irak Başbakanı Nuri el Maliki buna karşı çıktı. ABD ile irtibata geçtim. Sayın Brett McGurk’a durumu bildirdim, Erbil’de onunla görüştüm. Musul’un yakında düşeğini söyledim. Ancak o buna cevap bile vermedi.”
Musul’a 50 kilometre mesafede Erbil’in güney doğusunda ortak gücün ana üssü konumundaki Mahmur’dayız.
Amerika Birleşik Devletleri öncülüğündeki koalisyon güçleri ve Peşmerge güçleriyle işbirliği yapan Irak ordusu aylar süren eğitim sonunda Daeş‘e karşı harekete geçti.
Ninova Ortak Operasyonlar Komutanlığı’nda üç tarafın da hazır bulunduğu toplantılar yapılıyor. Biz oradayken o toplantılardan biri daha yapılıyor.
Peşmerge güçlerinin başındaki isim Şirvan Barzani mücadeleden ümitsiz: “Uluslararası Koalisyon Daeş‘e karşı savaşta ciddi ve gerekli olan desteği göstermedi. Onların şimdi bir devleti var, başkentleri Musul. Bu gerçek.Onların aynı zamanda askeri eğitim kampları var. Bütün bu kapasitelerinden ve uluslararası koalisyonun konuyla mücadele yapısından dolayı onlar asla Daeş‘i yenemeyecek.”
Diğer yandan Irak tarafı ise umutlu. Musul’un çevresindeki köy ve kasabaların bir bir ele geçirilmesi onları motive ediyor.
REKLAMIrak Savunma Bakanı Khaled al-Obaidi operasyon bölgesinde: “Irak ordusu ve halkı bütün dünya adına Daeş‘e karşı savaşıyor. Uluslararası koalisyon bize büyük destek sağlıyor. Onların olumlu rolü var burada. Ancak askeri zaferden sonra da gerçek kalkınmaya ihtiyacımız var.
Irak ordusuyla birlikte Mahmur yakınlarında çatışmaların yaşandığı cephelerden birine gidiyoruz.
Bölgede genel olarak Irak ordusu ilerleme sağlasa da, güvenli bölge oluşturulsa da tehlike göz ardı edilemez.
Daeş‘in düzenlediği intihar saldırılarında ve atılan füzelerle onlarca kişi hayatını kaybediyor.
Mohammed Shaikhibrahim, euronews: “Daeş Musul’daki milyonlarca kişiyi kalkan olarak kullanıyor. Bu Irak ordusu için büyük bir engel teşkil ediyor. Irak ordusu bugünlerde gerçek bir ilerleme sağlayamıyor çünkü bu durum onların yavaş ilerlemesine yol açıyor. Onlar kendi halklarına zarar vererek Musul’u geri alamaz.”
REKLAMIrak ordusu ve Peşmerge Mahmur sınırında ileri düzey askeri bir karargah inşa ediyor. Daeş saldırılarını engellemek için de etrafında da mayın döşeniyor: “İki gün önce gece saatlerinde Daeş‘in saldırılarına maruz kaldık. Fakat onları geri püskürtmeyi başardık. Köyden dışarı çıkardık. Onlardan 12’sini de öldürdük. Daeş‘in şu anda savunmaya çekildiğini söyleyebilirim. Şimdi yollara mayın döşüyorlar, intihar saldırıları düzenliyorlar.”
Mahmur’un etrafında Peşmerge güçlerinin Daeş‘e karşı çatıştığı ön cephelerden birine gidiyoruz.
Irak ordusu ve Peşmerge güçleri Mahmur’un çevresinde belli noktalarda askeri karargahlar kuruyor. Bu bölgelerde herhangi bir saldırıya karşı teyakkuzda bekleniyor.
Orada bulunduğumuz sırada yakın bir noktaya havan mermisi düşüyor.
Bölgedeki Peşmerge güçlerinin liderlerinden Ömer Gazali Bağdat yönetiminin politikasını eleştiriyor: “Biz, sor ve olağanüstü şartlarda Daeş‘e karşı savaşıyoruz. Bağdat’taki merkezi hükumet eski Başbakan El Maliki ve şimdiki Başbakan El Abadi Kürt bölgesine yapılan yardımları kesti, Peşmerge güçlerine maaş ödenmiyor. Onlar Daeş ile savaşmamız için bize silah yardımında bile bulunmuyor.”
REKLAMIrak ordusu köyleri kasabaları geri alırken Peşmerge güçleri onlara eşlik etmiyor. Onlar sınırda bekliyor. Politik ve finansal nedenlerden dolayı Bağdat yönetimiyle sıkıntı yaşıyorlar.
Mohammed Shaikhibrahim, Euronews: “Buradaki Kürt güçlerinin görevi sınırlı. Özellikle geceleri Daeş militanlarının intihar saldırısı düzenlemesini engellemeye çalışıyorlar ve sınırları koruyorlar. Onlar ayrıca ön cephedekilere lojistik ve askeri destek sağlıyor.”
Peşmergeler Suriye’de Rabia ve Sincar ile Irak-Suriye sınırından Kerkük’e kadar farklı bölgelerde bulunuyor.
Burası Peşmergelerin karargahlarından biri. Daeş‘in mevzilerine yaklaşık 1 kilometre mesafede.
Erbil’in güneybatısında, Musul yakınındaki Sultan Abdullah’ta Peşmergeler ve Daeş arasında sıcak çatışmalar yaşanıyor.
REKLAMDaeş bölgenin tamamını ele geçirmek için savaşıyor ancak bunda başarılı olamadı.
Terör örgütü bu stratejik noktayı almak için Irak’ta ilk defa kimyasal silah kullandı.
Sultan Abdullah’ta çatışanlar Daeş‘in bu bölgeyi ele geçirmesi durumunda Erbil’in de tamamen düşeceğinden endişe ettiklerini söylüyor.
Daeş militanlarının bazı telsiz konuşmaları Peşmergeler tarafından dinlenebiliyor. O anlardan birine biz de şahit oluyoruz.
Bölgeye Daeş tarafından döşenen mayınların nasıl etkisiz hale getirildiği anlatılıyor.
REKLAMDaeş militanlarının nerelerde mevzilendiklerini görüyoruz.
Onlar bu bölgeyi ele geçirmek için çok uğraştı. Zira bölge Kerkük-Erbil-Musul hattında önemli bir yere sahip.
Civardaki köyler yerle bir edilmiş. Daeş bazılarında kontrolü elinde bulunduruyor. “Daeş tarafında herhangi bir hareketlilik gördüğümüzde birliklerimiz anında sniperla buna müdahale eder. Ağır makineli silahlarla saldırdıklarında biz de onlara güçlü bir şekilde karşılık veriyoruz. Onların bulunduğumuz yerlere sızmasına izin vermiyoruz”
Bulunduğumuz yerden iki Daeş militanının hareketini görebiliyoruz. Yaklaşık üç kilometre uzaklıktaki hedeflere mermi yağdırılıyor. .
Sultan Abdullah’tan tekrar Mahmur’a dönüyoruz.
REKLAMBölgedeki Peşmerge güçlerin komutanı Sirvan Barzani yeterli teçhizatları olmasa da Daeş‘e karşı yeterli mücadeleyi ortaya koyduklarını söylüyor: “Permerge güçleri yaklaşık 1000 kilometre boyunca konuşlanmış durumda. Geleneksel olmayan çok değişik taktiklerle karşı karşıyayız. O yüzden bizim gözetleme kamerası, radarlar gibi gelişmiş ekipmanlara ihtiyacımız var. Bu şekilde onların önüne geçebiliriz. Ekipman eksikliğine rağmen askerlerimiz sizin de gördüğünüz gibi cesaretle ön cephede yer alıyor. Savaş başladığından beri ilk defa onlar bize karşı kimyasal gaz kullandılar. Bugün burada durduğunuz yere 36 saldırı gerçekleştirdiler. Bize karşı bir kilometre bile ilerleme sağlayamadılar.”
Yakın zamanda Daeş‘in elinden alınan petrol kaynakları zengini Kerkük’e geçiyoruz.
Irak ordusu ve Peşmerge güçleri bölgede kontrolü elinde tutuyor.
Erbil ve Bağdat hattındaki şehirde Kürtler, Araplar ve Türkmenler yaşıyor.
Daeş‘in uzun süre kontrolünü sağlamaya çalıştığı ama ele geçiremediği bölgenin en yüksek dağlarından birindeyiz.
REKLAMKentin etrafında terör örgütüne karşı askeri bir hat oluşturulmuş durumda.
Hüseyin Yazdan da İran’dan bölgeye gelenler arasında: “Daeş bütün bölgelere saldırıyor. Kerkük’ün batısındaki Dibs’e doğru çok sayıda alanı ele geçirdik. Bu bölgeler Irak ordusunun kontrolündeydi ancak El Maliki askerlere bölgeden çekilmesi emrini verdi. İleri seviyedeki silahları Daeş‘e bırakmış oldular, böylece onlar da savaşta bu silahları kullanarak bölgede bir güç haline geldiler.”
Burada savaşanlar yaralansalar da geri adım atmıyor.
Komutanlardan biri bize Kerkük’teki savaş sırasında kaydedilen sesi dinletiyor.
Kerkük’ün ele geçirilmesinden sonra geriye bu Daeş bayrakları kalmış.
REKLAMBu operasyonla Daeş‘in kentte bulunan cephanelikleri de alınıyor.
Cephenin ön saflarında kadınlar da savaşıyor.
Erkeklerle birlikte eğitim alan kadınlar birçok bölgede Daeş‘e karşı mücadelede yer aldı.
Onlardan biri Sincar’ın geri alınmasında görev yapmış: “Daeş‘in gücü ve gaddarlığına rağmen onlar bizim bulunduğumuz bölgeye ulaşamadılar. Çünkü bizim güçlerimiz onlara karşı güçlü bir şekilde mücadele etti. Askerlerimiz oldukça sağlam. Kadınlar ve erkekler öyle. Ben, Daeş‘in öldürdüğü kadınların intikamını almak için savaşmaya devam edeceğim.”
Çatışmalar devam ederken bir yandan da şehirlerdeki halk bölgeyi terk etmenin yollarını arıyor.
REKLAMBulunduğumuz noktadan birkaç kilometre mesafedeki El Nasr’da onlarca kişi evlerini erk ediyor.
Oradan ayrılanlar Erbil’in güneydoğusundaki Mahmur’a gidiyor.
Ancak herkes buraya ulaşamıyor. Onlardan bazıları iki ateş arasında kalarak hayatını kaybediyor.
Askeri operasyonun başlangıcından itibaren yaklaşık 3 bin kişi Mahmur’a ulaştı. Çoğunluğu kadınlar çocuklar ve yaşlılar. Evlerinden kaçarken onların çoğu yakınlarını yolda kaybetmiş.
Gıda ve tıbbi yardım malzemesine acil ihtiyaçları var: “Açlık ve susuzlukla savaşıyoruz. Hapishanede işkence görüyor gibiyiz. Korkuyoruz. Her yeri bombalıyorlar. Kaçarken başımızdan aşağıya bomba yağdırıyorlar.”
REKLAMIrak ordusu ve Peşmergeler kadın ve erkekleri ayrı yerde topluyor. Bekleme noktalarına girmek için de sıkı güvenlik kontrolü yapılıyor.
En büyük korkuları Daeş milatınının içeri girerek intihar saldırısı gerçekleştirme olasılığı.
Irak ordusundan görevlilerin eşliğinde Daeş‘ten çok kısa bir süre önce geri alınan Kurbardan köyüne gidiyoruz.
Bölgede hareket etmek oldukça tehlikeli.
Köy Mahmur’un 19 kilometre batısında bulunuyor.
REKLAMYolun bu noktasından sonra tamamen saldırıya açık bir bölgeye ulaşıyoruz.
Daeş tarafından havaya uçurulan Irak ordusuna ait askeri araç yolun bir yanında.
Mayın arama uzmanları önden giderek yolu kontrol ediyor. Çok geçmeden yola mayın döşendiği anlaşılıyor.
Sonunda Kurbardan köyüne ulaşıyoruz. Irak ordusu ve Daeş arasında yaşanan çatışmaların izleri çok taze.
Ölen Daeş militanlarının bedenleri etrafta.
REKLAMMohammed Shaikhibrahim, Euronews: “Irak ordusu için bu köy Daeş ile mücadelede önemli ön cephelerden biri. Bölgeye hala havan topları düşüyor. Bize eşlik eden görevliler tarafından sıkı askeri talimatlar verildi. Zira burada adımlarımıza dikkat etmemiz gerekiyor. Her an bir mayınla karşılaşabiliriz. Çünkü onlar her yerde. “
Köydeyiz ancak burada da her nokta yüzde yüz güvenli değil. Iraklı askerlerin sayısının artığını görünce biraz olsun rahatlıyoruz.
Köyün nüfusu 300’den fazla değil. Daeş‘in buraya gelmesiyle birlikte herkes evlerini terk etmiş.
Irak ordusundan Raed Hakim, morallerinin iyi olduğunu söylüyor: “Bu köyü tekrar ele geçirmek için çarpıştığımız sırada iki arkadaşım hayatını kaybetti. Biri de yaralandı. Yine de motivasyonumuzu ve umudumuzu koruyoruz. Irak ordusunun bütün Irak topraklarında zafer kazanabileceğine inancımız tam.”
Daeş‘in bölgede kazdığı tünellerden birine gidiyoruz.
REKLAMMohammed Shaikhibrahim, Euronews: “Tüneller Irak ordusu tarafından en temel zorluklardan biri anlamına geliyor. Daeş bu tünellerle evlerin altından kolayca hareket edebiliyor ve hava saldırılarından da korunabiliyorlar.”
Köyün etrafında havan topları yine bizi takip ediyor. Köyün içinde geziyoruz.
Köyün camisindeyiz. Biz buraya gelmeden beş gün önce bir intihar bombacısı köşeye sıkışınca kendisini bu camide havaya uçurmuş.
Diğer bir Irak askeri köyde şahit olduklarını anlatıyor. “Şu ana kadar iyi bir ilerleme sağladık. Askerlerimiz morallerini üst seviyede tutuyor. Onlar gerçek kahramanlar Savaşmaya hazırız. Onları bu dünyadan tamamen temizleyene kadar savaşacağız.”
Kerkük’ün savunmasında kadınlar da göze çarpıyor. Onlardan biri Naisheman. 19 yaşında. Sınırda Daeş‘e karşı yürütülen mücadelede ön saflarda yer alıyor. Kocası da aynı görevde: “Çatışmalarda çok sayıda Daeş militanının öldürdüm ve yaraladım. Daeş‘in saldırılarına karşı biz ön cepheyi koruyoruz. Benim özel hayatım ve askeri hayatım birbiriyle bağlantılı. Ancak benim hayalim ailemle birlikte barış içinde özgür bir şekilde içinde yaşamak.”
REKLAMNaishteman yaklaşık bir yıl önce orduya katıldı. Hayatı değişti ancak o geleceğe dair barış umudunu koruyor.