İnternet üzerinden denetimsiz silah satışı yasak dinlemiyor

REKLAM

Yaklaşık 2 ay önce 15 yaşındaki lise öğrencisi Mert Can Karagöz, İstanbul Bahçelievler'de sokakta yürüdüğü sırada aynı yaştaki okul arkadaşı tarafından vurularak öldürüldü. İnternetten satın alınan silahla öldürülen Mert Can’ın ve diğer silahlı şiddet mağdurlarının aileleri yasa dışı silah satışına isyan etse de gözle görünür bir sonuç elde edemediler.

Bugün 15-16 yaşında, internet kullanan çocukların her türlü silaha rahatlıkla ulaşması mümkün.

Bireysel silahlanmaya karşı çalışmalar yapan Umut Vakfı’nın hazırladığı Türkiye’nin Silahlı Şiddet Haritası ve 2018 Raporu’na göre, geride bıraktığımız yılda 3 bin 679 silahlı şiddet vakası gerçekleşti. Bu sayı, silahlı şiddet vakalarının son dört yılda yüzde 69 oranında arttığını gösteriyor.

• Türkiye'de şiddet son 4 yılda yüzde 69 arttı: Şırnak'ta suç yok, İstanbul ilk sırada
• Türkiye sivil silahlanmada Avrupa'da 3. dünyada 10. sırada

İnternetteki silah satışları karşısında yasalar yetersiz kalıyor. Sosyal paylaşım sitelerindeki ruhsatsız silah satışları öyle yaygınlaşmış ki yasal yollardan silah satan bazı bayiler bile bir yandan internetten ruhsatsız silah satmaya başlamış.

15 Kasım 2018’de Emniyet Genel Müdürlüğü Siber Suçlarla Mücadele Daire Başkanlığı koordinesinde yapılan operasyonlarda internet üzerinden 24 ilde 58 kişinin yaşa dışı yollarla silah ve av tüfeği satışı yaptığı tespit edildi. 21 Kasım’da da silah satışı yapan sosyal medya hesap sahiplerinden bazıları belirlenerek 50 adres basıldı. 30 kişi gözaltına alındı.

Yapılan bu operasyonların ardından internet satışları hız kesmişe benzemiyor. İnternetten silah satışlarının bu sayılardan çok daha fazla satıcıyı barındıran bir sektöre dönüştüğü söylenebilir.

İnternetteki yüzeysel bir aramayla bile onlarca silah satış sayfası bulunabiliyor. Bu siteler, belgeye ve başvuruya gerek olmadan “kapıda ödeme” yöntemiyle kargoyla silah gönderdiklerini söyleyerek reklam yapıyor. Bu satıcılar müşterilerinin kaç yaşında olduğuna bile bakmıyor.

‘Rus Ruleti’

Euronews Türkçe’ye konuşan bir silah bayii yetkilisi internetten gördüğü yasa dışı satış reklamlarının ekran görüntülerini alarak düzenli olarak Emniyet’in siber suçlar birimine şikâyet ettiğini anlatıyor: “Facebook’ta açıktan silah satışı var. Üretim izni olmayan denetimsiz silahlar. O tüfekleri almak Rus ruletine benziyor. Patlayacak ama ne zaman patlayacağı belli değil. Vatandaşımız da bu konuda cahil. Görüntülerde adam ateş ederken namlu yarılıyor ama gülüyorlar. Çok tehlikeli. Cezaların azlığı ve getirisinin yüksek olması insanları özendiriyor. Ortaya çıkan riskler yasa dışı silah satanların umurunda değil.”

Bu yolla yapılan usulsüzlük çok katmanlı. Üretimden satış aşamasına gelene kadar birçok yasa ihlali söz konusu.

Öncelikle bu yolla satış yapan firmaların “üretim izni” yok. Ürettikleri silahın belirli standartlara uyup uymadığı bilinmiyor. İkincisi satış izni yok. Silah satışı, silah türlerine göre çok sayıda izin gerektiren ve emniyet müdürlükleri tarafından düzenli denetimi yapılan bir yetkilendirme gerektiriyor. Üçüncüsü ise satın alan kişinin ruhsatının olup olmadığına bakılmıyor. Yani özetle, kimin ürettiği bilinmeyen, standartlara uyup uymadığı belirlenemeyen bir silah, izni olmayan bir satıcı tarafından yine izni olmayan bir alıcıya teslim ediliyor. Geriye sadece tetiğe basmak kalıyor.

Sınırsız silah alınabiliyor

Yasalara göre yivsiz tüfeklerde 18 yaşını tamamlamış, gerekli sağlık kontrollerinden geçmiş ve olumsuz sicili olmayan herkes “bulundurma ruhsatı” alabiliyor. Yivli tüfeklerde ve tabancalarda yaş sınırı 21’e yükseliyor. Silahı bir yerden başka bir yere taşımak için özel izin almak gerekiyor. Bulundurma ruhsatına sahip bir kişi istediği yere tüfeğini götüremiyor.

Tabanca için taşıma ruhsatını herkes alamıyor. Kuyumcular, döviz bürosu sahipleri, avukatlar, üst düzey bürokratlar ve bazı özel meslek grupları bu ruhsatı edinebiliyor. Cirosu yıllık 14 milyon 600 bin TL’nin üzerinde olan bir şirketin sahibi de tabanca taşıma ruhsatı alabiliyor.

Yasalar kâğıt üzerinde sıkı görünse de uygulamada ortaya çıkan riskleri azaltmaktan uzak.

Örneğin, bireysel silahlanma karşıtlarının talepleri arasında bir kişinin alabileceği silah sayısının sınırlanması var. Umut Vakfı’nın talebi bu sayının 2’ye düşürülmesi. Yasalara göre, belirli belgeler temin edildikten sonra sınırsız silah alınabiliyor. Bir yivsiz tüfek ruhsatına altı tüfeğin kaydı yapılabiliyor. Altıdan daha çok tüfek almak isteyen kişi bir ruhsatname daha aldığında 6 tüfek daha kaydettirebiliyor. Adet sınırlaması şu anda yok.

Ortaya konan taleplerden bir diğeri, evde bulundurma ruhsatında eş rızasını içeren bir referans sistemi getirilmesi. Normal şartlarda bir tüfek sahibi bulundurma ruhsatı aldığında kayıtlı olan mekanın kapısından dışarı silahını çıkaramıyor. Silahını evde bulunduran kişilerin eşlerinden referans almaları, ilk etapta kadına yönelik şiddet vakalarının önlenmesiyle ilişkilendiriliyor.

Öte yandan silahlı şiddet olaylarındaki artışın siyasi, kültürel ve ekonomik boyutları var. Dolayısıyla sadece yasal sınırlamalarla silahlı yaralama ve öldürme olaylarını azaltmak mümkün olmayabilir.

Bireysel silahlanma karşıtlarının talepleri arasında silah karşıtı eğitim programlarının uygulanması, medyada silahlanma karşıtı bilgilendirici içeriklerin kullanıma sokulması ve örgün eğitim müfredatına konuyla ilgili içeriklerin dahil edilmesi var.

Bunun yerine televizyon dizilerinde şiddetin özendirilmesinin, dizi kahramanlarının sıklıkla silah kullanmasının ve silah kültürünün öne çıkarılmasının şiddet vakalarını artırdığı değerlendiriliyor.

REKLAM

Bir silah satış bayii yetkilisi, ortaokul ve lise çağındaki gençlerin cinsiyet fark etmeksizin silah dükkanına gelerek belli bir dizi karakterinin kullandığı tüfeği, tabancayı ya da bıçağı sorduklarını anlatıyor. Bazen lise öğrencileri bilgisayar oyunu görsellerini gösterip oradaki silahları nasıl alabileceklerini soruyor. Türkiye’de medyanın silah kullanımını özendirici içeriklere yer vermesi, sorunun büyümesinde birinci dereceden etki sahibi.

Umut Vakfı’na göre Türkiye’de yüzde 85’i ruhsatsız 25 milyonu aşkın silah bulunuyor. Ruhsatsız silahların sayısını kesin şekilde tespit etmek çok zor olsa da internetten silah satışı tamamen engellenmediği sürece sayının artmaya devam edeceğini söylemek mümkün.

• WhatsApp'ta ücretsiz bültenimize abone olun, Türkiye ve dünya gündeminden seçtiğimiz haberler her gün telefonunuza gelsin! Abone olmak için tıklayın