Yerel yönetimler son dönemde ihalelerin ve meclis toplantılarının sosyal medya üzerinden yayımlanması gibi yenilikçi uygulamalarla şeffaflık taahhütlerini yerine getiriyor.
REKLAMAvrupa Birliği’nde elektronik iletişim ve sosyal medya araçlarıyla yerel yönetimlerde şeffaflaşma girişimleri son hızıyla devam ederken Türkiye de bu treni kaçırmamaya çalışıyor.
Ankara Büyükşehir Belediyesi ilk kez İnternet üzerinden herkese açık canlı yayınla yeşil alan bakım ve onarım alanında ihale düzenledi ve YouTube üzerinden kesintisiz verilen yayın yurtiçi ve yurtdışından yaklaşık 300 bin kişi tarafından izlendi.
Ankara'da 40 farkı bölgede yapılacak peyzaj çalışması için 1662 firmanın katıldığı 400 milyon TL’lik ihalenin amacı, tekelleşmeyi kırmak, ihaleyi alan şirketler hakkında kimsenin kafasında soru işareti kalmamasını sağlamak.
Ankara Büyükşehir Belediyesi’nden euronews Türkçe’nin sorularını yanıtlayan üst düzey bir yetkili, “Biz bu yola çıktığımızda verdiğimiz ilk sözlerden biri şeffaf yönetim anlayışı olmuştu,” diyor ve ekliyor:
“Ankaralıların, büyükşehire vergi olarak verdikleri paranın nereye ve nasıl harcandığını bilmeleri gerekiyor.”
Büyükşehir belediyesi yetkilisi, ihaleye katılan firmaların temsilcilerinin de uygulamanın güven artırdığını ifade ettiklerini aktarıyor.
Canlı meclis toplantıları
Bir sonraki adım olarak Ankara Büyükşehir Belediye Meclisi’nin Mayıs ayı toplantısı da hem şeffaflık hem de vatandaşların yerel düzeydeki kararları denetleyebilmesi açısından canlı yayınlanacak. Yavaş, ilk meclis toplantısını da halka ve basına açık olarak gerçekleştirmişti.
Benzer şekilde, 31 Mart yerel seçimleri sonucunda İstanbul Büyükşehir Belediyesi’nin Yüksek Seçim Kurulu’nun 6 Mayıs tarihli iptal kararına dek başkanlığını yürüten Ekrem İmamoğlu da belediye meclis oturumlarını sosyal medyada canlı yayınlamıştı ve bu yayınları milyonlar izlemişti.
Tunceli Belediye Başkanı Mehmet Fatih Maçoğlu da göreve gelir gelmez 2018-2019 tarihleri arasındaki gelir-gider tablosunu belediye binasının önüne boydan boya asarak halkın bilgisine sundu.
Yerelde katılımcı demokrasinin güçlendirilmesi, Avrupa Birliği üyelik sürecinde olan Türkiye açısından aşılması önem taşıyan bir eşik.
Ayrıca Türkiye'nin üyesi olduğu Avrupa Konseyi’nin de yerel yönetimlere yönelik olarak “kamu etiğini güçlendirmek” başlıklı ve saydamlık odaklı bir rehberi bulunuyor. Rehbere göre, ihalelerin saydam yürütülmesi yetkililer üzerinde önleyici etki de doğuruyor, çünkü ayrıntıların ortaya çıkabileceğini bildikleri için ihale süreçlerinde manipülasyonların önü kapanıyor; rekabet artıyor; fiyatlar düşüyor.
Uluslararası Şeffaflık Derneği’nin seçimlerden önce hazırladığı Yerel Yönetim Şeffaflık Taahhütnamesi, şeffaf ve açık ihale gerçekleştirilmesini ön planda tutuyor. Metni imzalayan 70 başkan adayı arasından 24’ü seçilerek belediye başkanı oldu.
Ankara Büyükşehir Belediye Başkanı Mansur Yavaş da adaylığı sırasında metni ilk imzalayan kişi olmuş ve mal varlığını da kamuoyuyla paylaşmıştı.
Dip dalga etkisi
Uluslararası Şeffaflık Derneği yönetim kurulu başkanı Oya Özarslan’a göre şeffaflık talepleri dipten gelen dalga etkisi yarattı.
“Belediye meclis toplantılarına ilgili sivil toplum kuruluşlarının katılımından belediye çalışanlarında etik kod geliştirilmesine dek bu uygulamaların halkta kabul görmesiyle daha çok kişi şeffaflık talep etmeye başladı,” diyor.
Özarslan’a göre, İmamoğlu da kısa dönemli başkanlığında şeffaflığın yararının görülmesine çok yardımcı oldu.
“Meclis toplantılarının canlı yayınlanması bizim önerilerimizden biriydi ve halkın şeffaflığı anlamasına ve daha çok talep etmesinde çok işe yaradı ve yönetime katılma isteğini gösterdi,” diyor Özarslan ve ekliyor:
“İmamoğlu İstanbul gibi büyük bir metropolün demokrasinin temel mekanizmaları olan şeffaflık, hesap verebilirlik ve katılımcılıkla yönetilebileceğini göstermek adına çok önemli ve öğretici niteliği olan bir işlevi yerine getirdi.”
REKLAMUluslararası Şeffaflık Derneği, söz konusu taahhütnamenin belediyelerde kurumsallaşması ve şeffaf bir sistemin sürdürülebilir şekilde yerleşmesi için sahadaki çalışmalarını sürdürüyor.
“Belediyelerde şeffaflığı önemseyen Avrupa kentlerinde şimdi yeni eğilim sadece Meclis ve hatta komisyon görüşmelerini yayınlamak değil, AB ülkelerindeki çıkar gruplarının belediye nezdindeki lobi çalışmalarının dahi kayıt altına alınması”, diyor Özarslan.
"Dolayısıyla, şeffaflığı önemseyen belediyeler açısından halka hesap verilmesi artık beş yılda bir uygulanan bir pratik olmaktan çıkıyor ve günlük bir rutine dönüşüyor."