AB liderleri bu hafta Slovenya'da bloğun altı Batı Balkan ülkesini de içine alarak genişlemesini tartışmak için bir araya geldi. Slovenya Başbakanı Janez Janša genişleme sürecini ve AB’nin önündeki zorlukları euronews'e değerlendirdi
AB liderleri bu hafta Slovenya'da bloğun altı Batı Balkan ülkesini de içine alarak genişlemesini tartışmak için bir araya geldi. Ama bu konuda bir olumsuzluk hakim. Brüksel bölgede önemli bir oyuncu olarak görülmek istiyor fakat henüz net bir genişleme takvimi sunabilmiş değil.
Slovenya Başbakanı Janez Janša genişleme sürecini ve AB’nin önündeki zorlukları euronews'e değerlendirdi.
Efi Koutsokosta, Euronews: AB üyelik kriterlerine uyan ülkelerin bloğa kabul edilmemesi halinde AB’nin kredibilitesini kaybetme riski olduğunu düşünüyor musunuz ?
Janez Janša, Slovenya Başbakanı: Elbette, bu çok açık bir risk. Fakat 2003 yılında Selanik Zirvesi’nde bazı Batı Balkan ülkelerine üyelik verilmesi gibi yeni üyeliklere kapının aralanması da son birkaç yıldır tekrar gündeme alındı. Bunun yavaş yavaş hızlandığını düşünüyorum.
Efi Koutsokosta, Euronews: Ama gördüğümüz kadarıyla hala gidilecek uzun bir yol var
Janez Janša, Slovenya Başbakanı: Evet uzun bir yol. Ama büyük bir mücadele sonucunda deklarasyona "genişleme" ifadesini koymayı başardık. Şimdi 27 üye ülke arasında genişlemenin tekrar masada olduğu yönünde bir konsensüs var. Şu an 10 yıllık bir müzakere takviminden bahsedemiyoruz faka pes etmiş de değiliz.
Efi Koutsokosta, Euronews: Fakat Batı Balkan ülkeleri arasında gerilimlerin yükseldiğini görebiliyoruz. Sizce halkların üyelik umudunu kaybetmesi nedeniyle bunda biraz da AB’nin sorumluluğu var mı?
Janez Janša, Slovenya Başbakanı: Bölge, yani Batı Balkanlar ya da Balkanlar tarih boyunca gerilimlerin olduğu bir coğrafya olmuştur.
Örneğin sınırları konuşacak olursak, sınır meselesi Batı Balkanlar’da hala önemli bir konu. Bu konuda herkesi memnun edecek bir çözümün ne kendi aralarında ne de Avrupa düzeyinde bulunabileceğini düşünmüyorum.
Fakat bu tür sorunların ilacı belki de sınırları daha az önemli hale getirmektir ki AB üyeliği ile tam olarak bunu yapıyoruz.
Efi Koutsokosta, Euronews: Ama bu şu an gerçekten uzak bir ihtimal, en azından şimdilik
Janez Janša, Slovenya Başbakanı: Belli olmaz
Efi Koutsokosta, Euronews: Peki örneğin AB’nin makas değiştirerek kesin bir genişleme takvimi sunmaması halinde bu ülkelerin Rusya ya da Çin’e yakınlaşabileceğinden endişe ediyor musunuz ?
Janez Janša, Slovenya Başbakanı: Avrupa Birliği bölgedeki en büyük yatırımcı. Bunun farkında olmak çok önemli. Ama tabi rakiplerimiz de var. Söylediğiniz gibi Çin, Rusya, Türkiye. Onlar da yatırım yapıyor ve bunu belli şartlara bağlamıyorlar.
Biz ise yatırımlarımızı Avrupa standartları, hukukun üstünlüğü, reformlar gibi şartlara bağlıyoruz. Bu elbette tünelin sonundaki ışık görüldüğü sürece sorun değil. Ama ufukta AB üyeliği vaadi olmazsa sanırım bu rekabet savaşını kaybetmeya başlarız.
Bizim tek büyük avantajımız AB üyeliği
Efi Koutsokosta, Euronews: Başka bir konuya geçelim. Savunma ve göç tekrar gündemin üst maddelerine taşındı. Afganistan adeta bir dönüm noktasıydı. Afganistan’le ilgili AB Yeniden Yerleştirme Forumu yapıldığı için bunu da konuşalım. AB'nin Afganlara kanuni yollardan Avrupa’ya göç edebilmeleri için somut sözler vermesi gerekir mi?
Janez Janša, Slovenya Başbakanı: Hayır
Efi Koutsokosta, Euronews: AB’nin yardıma ihtiyacı olanlara karşı kendi insani değerlerine bağlı kalması gerekmez mi?
Janez Janša, Slovenya Başbakanı: Yardıma ihtiyacı olan Afganistanlılar sanırım Avrupa’ya geldi bile. Bir kısmı da Amerika Birleşik Devletleri’nde.
Fakat NATO görevinin parçası oldukları için değil de ekonomik nedenlerle göç etmek isteyenlerin tehlikede olduğunu düşünmüyorum. O yüzden bunlar için normal prosedürleri kullanmamız lazım ki kriterleri yerine getirebilsinler. Getiremiyorlarsa bir insani koridor açılması taraftarı değilim. Avrupa Birliği 2015 yılında bazı ülkelerin Suriye konusunda yaptığı hataları tekrar etmeyecek.
Efi Koutsokosta, Euronews: Yani Almanya’nın 2015’te hata yaptığını düşünüyorsunuz
Janez Janša, Slovenya Başbakanı: Almanya’nın hata yaptığını düşünüyorum. Slovenya’nın nüfusu 2 milyondan biraz fazla. 2015 yılında bir kaç hafta içerisinde yarım milyon insan sınırlarından geçti. Bizim ve diğer birkaç ülkenin sınırları çöktü.
Yani sorun sadece sonuçlardan değil süreçlerden de kaynaklanıyor.
Brexit kampanyasını da hatırlarsanız tüm Brexit yanlısı makalelerde Hırvatistan ve Slovenya sınırlarındaki geçişler kullanıldı
Efi Koutsokosta, Euronews: Dediğiniz gibi kullanıldı. Belki de bu Avrupa’nın belli yerlerindeki propagandanın bir parçasıydı.
Janez Janša, Slovenya Başbakanı: Yani binlerce askerin, daha doğrusu genç ve askerlik çağındaki erkeğin aileleri, kadınlar ve çocuklar olmadan sınırları geçmesini görmek ve sonra onları mülteci olarak kabul etmek oldukça zor bir durum.
Bu devam edemez, bunu insanlara anlatamazsınız.
Efi Koutsokosta, Euronews: İnsani değerler konusunda blok içerisinde farklı yaklaşımlar olduğunu görüyorum. Bazı üye ülkeler hukukun üstünlüğünü savunma konusunda ısrar ederken diğerleri, özellikle doğu ülkeleri bu değerleri açıkça tanımlanan anlaşmaları imzalamış olmasına rağmen bu konuda farklı düşünüyor.
Bu konuda sizin düşünceleriniz nedir? Sizce bu ne kadar sürdürülebilir?
Janez Janša, Slovenya Başbakanı: Anlaşmalarda yazılanlar bir kenara hukukun üstünlüğü ifadesinin siyasi olarak suistimal ediliyor.
Bizim açık bir insan hakları sözleşmemiz var ama özellikle Avrupa Parlamentosu’nda bu sözleşmedeki tanımlamalara istediklerini ekleyebiliyorlar. Yani bunun siyasi çatışmalarda kullanılmak için suistimal edildiğini düşünüyorum
Efi Koutsokosta, Euronews: Ama basın özgürlüğü ve yargının bağımsızlığı hukukun üstünlüğünün bir parçası değil mi?
Janez Janša, Slovenya Başbakanı: Hayır, ifade özgürlüğü, ki bu basın özgürlüğünü de kapsar, ve yargı bağımsızlığı tek değerler değil.
Bu sadece Avrupa Birliği’nin değil her üyenin Anayasal sisteminin bir parçası. Bunu sağlayamıyorsanız zaten Avrupa Birliği üyesi olamıyorsunuz.
Efi Koutsokosta, Euronews: Peki bazı ülkelerden örneğin sizin ülkenize, Macaristan ya da Polonya’ya bu konuda bir siyasi saldırı olduğunu söyleyebilir misiniz ?
Janez Janša, Slovenya Başbakanı: Yani Avrupa Parlamentosu’nda çoğunluğu elde ettiğinizde ki bu siyasi çoğunluktur sadece istediğini ülkeyi parmakla gösterip suçlayabilirsiniz. Bence bu iyi bir şey değil. Avrupa Parlamentosu siyasi tartışmaların ve çatışmaların olduğu bir yer.
Ama Avrupa Komisyonu veya Avrupa Konseyi farklı.
Kurucu anlaşmalara göre Avrupa Komisyonu siyasi çatışmaların dışında kalmalı ki Juncker dönemine kadar böyleydi. Sonrasında değişti.
Ki bence bu hukukun üstünlüğünü bozmaya yakın bir durum çünkü komisyon bu konularda dürüst bir arabulucu olmak zorunda.
Efi Koutsokosta, Euronews: Peki öyle davranmıyor mu ?
Janez Janša, Slovenya Başbakanı: Her konuda değil. Örneğin benim görüşüme göre Věra Jourová’nın açıklamaalrı sözleşmenin açık ihlalidir ama Avrupa basını tarafından destekleniyor.
Efi Koutsokosta, Euronews: Peki sizin demokrasi yaklaşımınıza saldırdığını düşündüğünün insanlarla Avrupa politikalarını şekillendirebilir misiniz ?
Janez Janša, Slovenya Başbakanı: Bence bu iki aşamalı demokratik kararları birleştirebilirsek Avrupa Birliği kalıcı olabilir.
Birisi ulusal düzeyde diğer Avrupa düzeyinde. Bazen bu iki arasında çatışma olabilir ki bu anlaşılabilir çünkü ilk defa deneniyor.