Amerika Birleşik Devletleri ve İngiltere'nin başını çektiği Batılı bazı ülkeler, Çin'in Doğu Türkistan'daki Uygur ve diğer Müslümanlara yönelik muamelelerini görüşmek üzere BM İnsan Hakları Konseyi'nde tartışma yapılması çağrısında bulundu.
REKLAMAmerika Birleşik Devletleri ve İngiltere'nin başını çektiği Batılı bazı ülkeler, Çin'in Doğu Türkistan'daki Uygur ve diğer Müslümanlara yönelik baskılarını görüşmek üzere BM İnsan Hakları Konseyi'nde tartışma yapılması çağrısında bulundu.
Diplomatların da teyit ettiği söz konusu önerinin, derin görüş ayrılıklarının yaşandığı Cenevre merkezli Konseyde ele alınabilmesi için oy çokluğuyla kabul edilmesi gerekiyor.
Önerinin kabul edilmesi halinde Güvenlik Konseyi'nin 5 daimi üyesinden biri olan Çin'in hak ihlalleri iddialarının, 16 yıllık geçmişe sahip Birleşmiş Milletler İnsan Hakları Konseyi'nin gündemine ilk kez gelmesi anlamı taşıyor.
Eski BM İnsan Hakları Yüksek Komiseri Michelle Bachelet'nin uzun süredir beklenen ve geçen ay kamuoyu ile paylaşılan raporunda, Doğu Türkistan'da insanlığa karşı suç teşkil edebilecek "ciddi insan hakları ihlalleri işlendiği" belirtilmişti.
Soykırım ifadesinin yer almadığı raporun yayınlanmasından bu yana konsey toplantısı çerçevesinde yoğun diplomatik görüşmeler devam ediyor.
Pekin yönetimi ise herhangi bir ihlal olmadığını iddia ederek bu suçlamaları şiddetle reddediyor ve BM İnsan Hakları ofisinin raporunun "hatalı bulgular" içerdiğini öne sürüyor.
Keza Çin, bu "hatalı bulgulara" karşı Cenevre'ye bir hükümet heyeti göndermiş ve kendisine karşı harekete geçilmesi halinde "mücadeleye hazır olduğu" tehdidinde bulunmuştu.
Çin'in Cenevre'deki diplomatik misyonu, söz konusu girişime dair yorum talebine yanıt vermedi.
Diplomatlar, taslak metnin şu ana kadar ABD, İngiltere, Kanada, İsveç, Danimarka, İzlanda ve Norveç tarafından desteklendiğini söyledi.
Kabul görmesi durumunda konunun, Konseyin şubat ayında başlayacak bir sonraki oturumunda tartışılması öngörülüyor.
Ancak Çin'in, eylemsizlik önergesiyle bu görüşmeyi reddetme girişiminde bulunma ihtimali de söz konusu.
Bununla birlikte Batı liderliğindeki tartışma çağrısı, daha sonra gündeme (yeniden) gelebilecek olsa da, Doğu Türkistan soruşturması talep edecek bir karardan daha az gerilime neden olacak bir seçenek olarak görülüyor.
Öte yandan 47 üyeli Konsey, gelişmekte olan biçok ülkeyle derin ekonomik ilişkileri bulunan ve bu ülkelerin desteğine ihtiyaç duyan Çin'e yönelik iddialar konusunda bölünmüş durumda.
Diasporada yaşayan Uygurlar geçen hafta, BM Cenevre ofisi önünde düzenledikleri eylemlerde acilen harekete geçilmesi çağrısında bulunmuştu.
Çin tarafından üç yıl toplama kampında tutulan Gülbahar Haitiwaji isimli Doğu Türkistanlı bir kadın, protesto eyleminde "Uluslararası toplumdan isteğim açık; sizden müdahale etmenizi istiyorum. Bizi bu zulümden kurtarmanız için size yalvarıyorum." sözleriyle uluslararası kamuoyundan yardım talebinde bulunmuştu.
Çin, Batı liderliğindeki olası bir eyleme yönelik karşı destek toplamaya çalışsa da diplomatlara göre şimdiye kadarki çabaları beklentisinin altında kalmış durumda.
Zira Konsey'de oy hakkına sahip üyelerden Çin'in BM raporunu eleştiren karşı bildirisini destekleyen ülke sayısı 10'un altında kaldı.