Protestocular, Bangladeş'in 1971'de Pakistan'a karşı verdiği Bağımsızlık Savaşı'na katılan gazilerin yakınlarına kamu sektöründe ayrılan yüzde 30 kontenjan uygulamasına son verilmesini talep ediyor.
REKLAMBangladeş'te hükümetin 1971 Bağımsızlık Savaşı'na katılan gazi yakınlarına kamuda işe alımlarda kontenjan ayrılması uygulamasına karşı haftalardır sokaklarda olan protestocular Cuma günü polisin sert müdahelesine uğradı.
Yerel basın, polisin sert müdahalesi nedeniyle yalnızca cuma günü 4 protestocunun yaşamını yitirdiğini duyurdu.
Başkent Dakka'da, aynı gün gösteri ve yürüşler yasaklanırken, ülkede internete erişim de yasaklandı.
Haftalar önce başlayan ancak Pazartesi günü şiddetlenen protestolar, Başbakan Sheikh Hasina'nın Ocak ayında yapılan seçimlerin ardından üst üste dördüncü kez göreve gelmesinden bu yana karşılaştığı en büyük meydan okuma olarak öne çıkıyor.
Bangladeş'te yayın yapan televizyon kanalı Somoy, son çatışmalarda dört kişinin daha öldüğünü bildirdi.
Yerel basın, protestocu öğrencilerin ülkeye "tamamen kapatma" girişiminde bulunması üzerine dün 22 kişinin öldürüldüğünü bildirmişti.
Yetkililer, protestolarda ölenlerin sayısına ilişkin henüz bir açıklama yapmadı.
Ülkede yaşanan kaos Bangladeş'in yönetim ve ekonomisindeki sıkıntıları ve iş bulamayan genç mezunların yaşadığı hayal kırıklığını gözler önüne serdi.
Hükümet, kampüsleri kapatmak ve protestocuları dağıtmak için başkentin dört bir yanında polis ve paramiliter güçler konuşlandırdı. Ülkede, Çarşamba günü üniversitelerde eğitime ara verilirken, yurtlar kapatıldı.
Associated Press (AP) muhabiri, önceki gün protestocular tarafından saldırıya uğrayan ve ateşe verilen devlet televizyonunun merkez ofisinin önünde toplanan binden fazla protestocuya sınır muhafızları tarafından ateş açıldığı bildirdi.
Sınır muhafızları, kalabalığa tüfeklerle ve ses bombalarıyla ateş ederken, polis memurlarının da göz yaşartıcı gaz ve plastik mermi kullandığı aktarıldı.
Bangladeş devlet televizyonu basılmıştı
Bangladeş devlet televizyonundan bir haber yapımcısı ve muhabir AP'ye protestocuların ana kapıyı kırarak içeri girdiklerini ve araçları, resepsiyon alanını ateşe verdiklerini söyledi.
AP'ye konuşan devlet televizyonu çalışanları isimlerinin açıklanmamasını istedi.
Devlet televizyonu çalışanlarından biri, "Ben duvarın üzerinden atlayarak kaçtım ama bazı meslektaşlarım içeride mahsur kaldı. Saldırganlar binaya girdi ve mobilyaları ateşe verdi" dedi.
Ülkede internet altyapısı Perşembe gecesi büyük ölçüde kesintiye uğrarken, kesintiler Dakka'da Cuma günü de devam etti. Facebook ve WhatsApp gibi sosyal medya platformlarının da kullanılmadığı biliniyor.
REKLAMÜlkede yaşanan kesintiler, Cuma günü dünya genelinde bankacılık, havacılık ve medya gibi devasa sektörleri etkileyen küresel çaptaki kesintilerle aynı zamana denk geldi.
Bangladeş Telekomünikasyon Düzenleme Komisyonu'ndan yapılan açıklamada, veri merkezlerinin Perşembe günü protestocuların bazı ekipmanları ateşe vermesi nedeniyle hizmetlerin kesintiye uğradığını savundu.
Protestocu öğrenciler, kepenk kapatma çağrılarını Cuma günü de sürdüreceklerini duyurdu ve ülke genelindeki camileri öldürülenler için cenaze namazı kılmaya çağırdı. Büyük üniversiteler gerginlik azalana kadar kapılarını kapatacaklarını açıkladılar.
Protestocular ne talep ediyor?
Protestocular, Bangladeş'in 1971'de Pakistan'a karşı verdiği Bağımsızlık Savaşı'nda savaşan gazilerin akrabalarına kamu sektöründe ayrılan yüzde 30 kontenjan uygulamasına son verilmesini talep ediyor.
REKLAMBu uygulamanın ayrımcılık temelli olduğunu ve Başbakan Şeyh Hasina'nın başında olduğu ve Bağımsızlık Savaşı'na öncülük eden "Awami Ligi" partisi destekçilerine avantaj sağladığını savunan protestocu öğrenciler, uygulamanın liyakate dayalı bir sistemle değiştirilmesini talep ediyor.
Ancak Şeyh Hasina, kontenjan uygulamasını savunarak gazilerin siyasi görüşlerine bakılmaksızın Bağımsızlık Savaşı'ndaki katkılarından dolayı en yüksek saygıyı hak ettiklerini söyledi.
Hasina, Bangladeş'in istikrarlı büyümesi takdir edilse de, kısmen Ukrayna'daki savaşın yol açtığı küresel çalkantıların da etkisiyle yükselen enflasyon sebebiyle hükümete karşı oluşan memnuniyetsizliğin tetiklendiğini belirtti.
Özel sektörün bazı kesimlerinde iş olanakları artmış olsa da, birçok insan daha istikrarlı ve kazançlı görüldüğü için kamuda çalışmayı tercih ediyor. Ancak her yıl yaklaşık 400.000 mezun, kamu hizmeti sınavında yaklaşık 3.000 pozisyon için yarışıyor.
REKLAM"İnternet yasakları işleri daha da kötüleştiriyor"
Kanada merkezli Balsillie Uluslararası İlişkiler Okulu'nda yönetici olan Saad Hammadi, "Bangladeş'te yaşananlar, kamu hizmetlerine alımlarda yalnızca adil bir fırsat eşitliği isteyen bir nesil için son derece tedirgin edici. Bir devlet politikasına karşı yapılan barışçıl bir protestonun kanunsuzluğun doruk noktasına ulaşması, hükümetin ileri görüşlülüğünün eksikliğini ve yetersiz politika yönetimini gösteriyor" dedi.
Ülkedeki internet yasaklarının "işleri daha da kötüleştirdiğinin altını çizen Hammadi, sözlerini şöyle sürdürdü:
"Yerel haber sitelerine erişilemiyor ve insanlar, devletin çoğu zaman ciddi insan hakları ihlalleriyle sonuçlanan kapsamlı operasyonlarını yürütme bahanesiyle dünyanın geri kalanıyla iletişimsiz bırakılıyor"
Bangladeş daha önce de protestolardan etkilenen bölgelerde internet hizmetlerini kesmiş ve bunu muhalif partilerin sesini bastırmak için bir önlem olarak kullanmıştı.
REKLAMİnternet gözlem kuruluşu Access Now, 2023 yılında ülkede üç kapatma vakası kaydedildiğini ve bunların hepsinin muhalefet mitingleriyle çakıştığını ve kapsam olarak bir şehir veya bölgeyle sınırlı kaldığını söyledi. 2022'de ise ülkede altı internet kesintisi olmuştu.
Küresel sivil toplum ittifakı CIVICUS, geçen yıl Bangladeş'e ulusal seçimler öncesinde muhalefet üyelerine ve destekçilerine yönelik baskıların ardından Çin ve Venezuela ile beraber en kötü not olan "kapalı" notunu vermişti.
Ana muhalefetteki Bangladeş Milliyetçi Partisi (Bangladesh Nationalist Party - BNP) protestocu öğrencilere destek vererek kendi gösterilerini düzenleme sözü verdi ve birçok destekçisi de öğrencilerin gösterilerine katıldı. Cuma günü polis birkaç yüz BNP destekçisine göz yaşartıcı gazlarla müdahale etti ve üst düzey BNP lideri Ruhul Kabir Rizvi'yi tutukladı.
Hasina hükümeti, BNP'yi şiddeti körüklemekle suçlarken, yetkililer bu hafta başında muhalefet partisinin genel merkezine baskın düzenledi ve partinin öğrenci kanadından aktivistleri tutukladı.
REKLAMAwami Ligi ve BNP sık sık birbirlerini siyasi kaos ve şiddeti körüklemekle suçlarken, son olarak da Hasina hükümeti, BNP'yi seçimleri akamete uğratmaya çalıştığını duyurmuştu.
Hasina hükümeti, daha önce 2018'deki kitlesel öğrenci protestolarının ardından kamuda kontenjan uygulamasını durdurmuştu, ancak geçen ay Bangladeş Yüksek Mahkemesi'nin bu kararı iptal etmesi ve 1971 gazilerinin yakınlarının dilekçe vermesinin ardından kamuda kontenjan uygulamasının geri getirilmesi son gösterileri tetiklemişti.
Yüksek Mahkeme temyiz duruşması için bu kararı askıya aldı ve yaptığı açıklamada konuyu Pazar günü ele alacağını söyledi.
Çarşamba günü Hasina yaptığı televizyon konuşmasında protestoculara mahkeme kararını "sabırla beklemeleri" çağrısında bulundu.
REKLAM"Öğrencilerimizin üst mahkemeden adalet alacaklarına inanıyorum. Hayal kırıklığına uğramayacaklar."