Süper zenginler için sığınak olarak bilinen İsviçre, 'yüzde 50 miras vergisi' getirip getirmeyeceğini pazar günü yapılacak referandum ile belirleyecek.
İsviçre ile yüksek vergiler pek yan yana anılan kavramlar değil. Karlarla kaplı yükselen zirvelerin ve guguklu saatlerin ülkesi, sosyal politikalardan çok servet korumayla özdeşleştirilir.
Buna rağmen, Sosyal Demokrat Parti’nin gençlik kolu Jeunesse Socialiste’den bir grup siyasi aktivist radikal değişim için kampanya başlatarak miras vergisi meselesini ulusal oylamaya taşıdı.
30 Kasım Pazar günü, İsviçreli seçmenler 50 milyon İsviçre frangını (53,57 milyon euro) aşan miras ve vasiyet yoluyla intikaller üzerine yüzde 50 miras vergisi konulup konulmayacağına karar verecek.
Girişimin başarı şansı yok denecek kadar az. Tamedia/20 Minuten’ın son anketine göre, İsviçre’de seçmenlerin yüzde 75’inin, ekim ayındaki yüzde 67’den yükselerek, süper zenginlere uygulanacak vergiyi reddetmesi bekleniyor.
Öneri başarısız olmaya yakın olsa da, bazıları yaklaşan referandumun İsviçre’nin vergi cenneti olarak ününe zarar verebileceğinden endişe ediyor.
Deloitte’a göre ülkenin servet yönetimi sektörü, uluslararası varlıklar toplamı 2,2 trilyon dolar (1,9 trilyon euro) ile dünyanın en büyük ve en rekabetçisi. Ancak bu alandaki öncülüğü, Singapur ve İngiltere gibi rakipleri tarafından zorlanıyor.
Isabel Martinez, ETH Zürih’teki KOF İsviçre Ekonomi Enstitüsü’nde kıdemli araştırmacı, “Bazı varlıklı bireylerin girişim nedeniyle İsviçre’ye taşınma planlarını ertelediği bildirildi. Ancak bu kanıtlar çoğunlukla vergi danışmanlarının anekdot niteliğindeki aktarımlarına dayanıyor. Bu da ölçeği veya önemini değerlendirmeyi güçleştiriyor,” dedi.
İklim eylemi için seferberlik
“Sosyal ve Mali Açıdan Adil Bir İklim Politikası İçin” başlığını taşıyan vergi teklifi, toplanan gelirin iklim değişikliği girişimlerine harcanmasını öneriyor.
Jeunesse Socialiste grubu bir açıklamada, “İsviçre iklimi korumak için yeterince şey yapmıyor." “Konfederasyonun hedeflerine ulaşmak için her yıl birkaç milyar daha gerekecek… Gelecek için inisiyatif ile, iklim tahribatından başlıca sorumlu olanlar korunmasına daha fazla katkıda bulunmalı.”
Sandığa taşınmak için halihazırda 100 bin destekçiye ulaşan miras vergisi teklifi, İsviçreli seçmenlerin yüzde 50’sinden fazlası destekler ve ülkenin 26 kantonunun çoğunluğu lehte oy verirse yasalaşacak.
İş dünyası için riskler
Böyle bir ihtimal yalnızca süper zenginler arasında değil, İsviçreli küçük işletme sahipleri arasında da hoş karşılanmıyor.
İsviçre’nin mekanik, elektrik ve metal işleme sanayileri ile teknoloji sektörünün sesi Swissmem, verginin “fiilen çok sayıda aile işletmesi KOBİ’nin elinden alınmasına yol açacağını” savundu. Grup ayrıca şunları ekledi: “Bu KOBİ’lerin büyük bir kısmı, sahibi aileler tarafından kuşaklar boyunca inşa edildi, on binlerce istihdam sağlıyor ve vergilerini güvenilir şekilde ödüyor.”
Isabel Martinez, İsviçreli seçmenlerin 2015’te 2 milyon CHF’yi (2,14 milyon euro) aşan miraslara yüzde 20 vergi öneren, daha ılımlı bir girişimi reddederken benzer endişelerin dile getirildiğini belirtti.
Euronews'e konuşan Martinez, “Nüfusun yüzde 2’sinden azı doğrudan etkilenecekti, yine de yüzde 71’i buna karşı oy verdi. Başlıca endişe, pek çok aile şirketi ve KOBİ’nin olumsuz etkileneceği, bunun da nihayetinde İsviçre ekonomisine zarar verip istihdamı tehdit edeceğiydi,” dedi. “Aynı endişeler mevcut öneri için de geçerli.”
Martinez, bazı karşıtların ayrıca verginin federal düzeyde getirilmesini, kantonların vergi özerkliğini zedelediği için, hoş karşılamadığını da açıkladı.
Sınırlı gelir artışı
Miras vergisi uygulayan çoğu ülkede, bu tür önlemler seçmenler arasında genelde popüler değil. Nihayetinde yalnızca küçük bir azınlık bu vergileri öder.
Bu önlemler eşitsizliği azaltmaya yardımcı olabilir, ancak gelir toplama kapasiteleri sınırlıdır.
2023’te miras ve bağış vergileri, OECD’de toplam vergi gelirlerinin ortalama yalnızca yüzde 0,41’ini oluşturdu. Avrupa ülkelerinde bu vergilerin toplam gelirdeki payı ise sadece yüzde 0,40 oldu.
Mali baskıların hükümetler üzerinde arttığı ve iklim krizinin şiddetlendiği bir dönemde, İsviçre artık en iyi yolu belirlemek zorunda.