Hollanda'da yenilikçi projeler, Kuzey Denizi'ndeki büyük bir barajdan zarar gören bir ekosisteme dengeyi yeniden sağlamayı amaçlıyor.
REKLAMHollanda'nın büyük bir kısmı deniz seviyesinin altında, yani sel ve fırtınaların neden olduğu dalgalar ülke için her zaman büyük bir risk oluşturuyor.
1916'da özellikle yıkıcı bir selden sonra, Hollanda hükümeti yapay bir baraj inşa etmeye karar verdi. 1933 yılında, Afsluitdijk adlı 35 km'lik barajı Kuzey Denizi ile Zuiderzee Körfezi arasında inşa edildi. Aynı anda bir karayolu olan bu baraj ile de IJsselmeer Gölü oluşturuldu.
Ancak sonraki yıllarda, deniz ekosistemi üzerinde, özellikle de göçmen balıklar ve deniz canlıları için çok sayıda olumsuz etkiler ortaya çıktı. .
Şimdi, Hollanda'daki çevre kuruluşları yeni projeler geliştirerek, bozulan ekosistemde dengeyi yeniden sağlamayı hedefliyor.
Bu baraj, Hollanda'nın Noord-Holland ve Friesland eyaletlerini Afsluitdijk'in tepesi boyunca uzanan A7 otoyoluna bağlıyor. Bu yapay bariyer, içine birkaç nehrin aktığı eski tuzlu su ZuiderZee'yi Hollanda'nın en büyük tatlı su gölü olan Ijsselmeer'e dönüştürdü. Afsluitdijk'teki savakların yardımıyla bu tatlı su barajdan Kuzey Denizi'ne doğru akıyor.
Baraj, göçmen balıklar için nasıl bir engel teşkil ediyor?
Tatlı suda yumurtlamak için tuzlu Wadden Denizi ile tatlı Ijsselmeer Gölü arasında gidip gelen çeşitli göçmen balıklar var. Uzmanlara göre baraj, balıkların doğal yaşam döngülerini sürdürmelerine engel oldu.
Wadden Denizi'nin korunmasını savunan Hollandalı kuruluş De Waddenvereniging'in de uzman olarak görev yapan Wouter van der Heij, "Afsluitdijk'in inşası, Wadden Denizi'nin su altı doğası üzerinde ciddi sonuçlara neden oldu. Tatlı su ile tuzlu su arasında gidip gelen yaklaşık yüz balık türünün göç yollarını kesti ki bunun devam etmesine izin veremeyiz" dedi.
Bu göç yollarını engellediğinden, Hollanda Altyapı ve Çevre Bakanlığı tarafından barajlara balıkların geçmesine izin vermek için kanallar yerleştirildi. Fakat akıntıları güçlü olduğu için birçok balık türü bu geçişleri kullanamıyor. Sadece güçlü olan balık türleri geçebiliyor.
De Waddenvereniging'deki uzmanlardan biri, "Milyonlarca balık bu kapıların önünde Wadden Denizi'nde bekliyor. Diğer taraftaki tatlı suyu koklayabiliyorlar ve oraya yüzmek istiyorlar, ancak akıntı çok güçlü ve tuz ile tatlı su arasındaki geçiş onlar için çok güç" diye konuştu.
Balık stoku yüzde 90 azaldı
Bunun sonucu, Ren nehri gibi Hollanda dışından akan su kütlelerinde birçok göçmen balık türünün popülasyonlarında bir düşüş oldu. 2018'de De Waddenverenging'e göre 1959'dan 2018'e kadar, Wadden Denizi'ndeki balık stoklarında yüzde 90'lık dramatik bir düşüş oldu.
Deniz çayırları da neredeyse kayboldu
Afsluitdijk ayrıca Wadden Denizi'nin florasını, özellikle de deniz çayırlarını etkiledi. Groningen Üniversitesi'nde ekolojist, biyolog ve öğretim görevlisi olan Dr. Laura Govers, 2007'den beri bu özel bitki üzerinde çalışıyor:
"Biyolojik çeşitlilik için deniz çayırı oldukça önemlidir. Mangrov ormanları ve mercan resifleri gibi bir ekosistem oluşturur. Aynı zamanda genç balıkların büyümesi için güvenli bir yer sağlar, karbonu tutar ve sudaki toksik maddeleri filtreleyebilir."
Deniz çayırı ayrıca dalgalara karşı güvenilir bir tampon sağlar. Deniz çayırı tarlalarının sağlam kök ağı, toprağı yerinde tutmaya ve kıyı erozyonunu önlemeye yardımcı oluyor.
Ancak, deniz çayırı Hollanda'da neredeyse tamamen ortadan kayboldu Bu nedenle, Govers, 2014'ten beri deniz çayırını Hollanda'nın Wadden Denizi'ne geri getirmek için bir proje üzerinde çalışıyor.
Deniz çayırını insan eliyle ekmek mümkün
Govers ekosistem için önemli olan deniz çayırını restore etmek için, ekibi ve çok sayıda gönüllü ile düzenli olarak Wadden Denizi'ne özel tohum ekmeye gidiyor. Bilim adamları, güçlü akıntılarda bile dayanıklı olan özel bir yöntem geliştirdi. Özel tohumlar Almanya'da ithal ediliyor.
Govers bu işlem hakkında şöyle konuştu:
“Tohumları sonbaharda topluyoruz, kışın ürettiğimiz suni deniz suyunda depoluyoruz ve daha sonra ilkbaharda laboratuvarlarımızda Hollanda deniz yatağı ile karıştırıyoruz. Bu karışımı püskürtme tabancalarına koyuyoruz ve tohumları Wadden Denizi'ndeki deniz tabanına ekiyoruz. "
Yöntem başarılı oluyor. 2018'de 10 bin bitki varken, şu anda 100 bin bitki olduğunu ve bunun 170 hektara eşdeğer olduğunu tahmin ediyor.
REKLAMYapay nehir balıkları kurtarabilir mi?
Deniz yaşamını desteklemek için Hollanda'da yeni bir proje daha hayata geçti. Yapay, dört kilometre uzunluğunda, dolambaçlı bir su yolu olan bir balık göç nehri, güçlü akıntıya karşı yüzemeyen zayıf balıkların tatlı sudan tuzlu suya geçip geri dönmesini sağlayacak. İnşaat Ocak 2021'de başladı ve 2024'te tamamlanması planlanıyor.
Yararlanacak türler arasında somon, deniz alabalığı ve ringa balığı bulunuyor. Kornwerderzand köyü yakınlarında kurulacak yapay nehir boyunca tuzlu su tatlı suyla karışarak balıkların geçişini kolaylaştıracak.
Balıkçılık da canlanacak
De Waddenvereniging'den Wouter van der Heij:
"Sadece balık stokları bu şekilde yenilenmekle kalmaz, aynı zamanda foklar ve deniz kuşları gibi balıkları yiyen hayvanlar da bundan faydalanır. Daha güçlü balık stokları ile profesyonel ve eğlence amaçlı balıkçıların durumunu da iyileştiriyoruz" dedi
De Waddenvereniging, "Bu proje ile Hollanda, Avrupa'nın balık göçüne ön kapıyı açıyor" diyor.
REKLAMWadden Denizi uzmanları, normalde göç etmeyen diğer balık türlerinin de yeni yapay nehirden yararlanacağını ileri sürüyor.