Yabani hayvan popülasyonları arttıkça, çevreciler onlara çatışma ve orman yangınlarından güvenli geçiş sağlamak için daha fazla rota çağrısında bulunuyorlar.
Kenya'daki çevreciler, yaban hayatı turizminden büyük gelir elde eden Doğu Afrika ülkesinde, yaban hayatı alanlarının hızla daraldığına dikkat çekiyor. Aktivistler, son yirmi yılda yapılan koruma çabalarının pek çok tehdit altındaki türün iyileşmesine katkı sağlasa da, iklim değişikliği ve yıkıcı insan faaliyetlerinin, hayvanların geniş yaşam alanlarını kaybetmelerine yol açtığını belirtiyor.
Dünya Yaban Hayatı Günü'nde ise, aksi takdirde insan faaliyetleri nedeniyle birbirinden ayrılacak olan alanları birbirine bağlayan 'yaban hayatı koridorları'nın, bu soruna çözüm olabileceği vurgulanıyor. Bu koridorlar, hayvanların serbestçe dolaşmasını sağlarken, insan-yaban hayatı çatışmalarını azaltarak, yaban hayatı popülasyonlarının büyümesine katkıda bulunuyor.
Fil, gergedan, zebra ve beyaz aslan popülasyonları artıyor
Kenya'nın başkenti Nairobi'nin yaklaşık 260 kilometre kuzeyinde yer alan Lewa Vahşi Yaşam Koruma Alanı, yaban hayatı koridorları oluşturma çabalarını sürdüren koruma gruplarından biri. Lewa, Kenya Dağı orman koruma alanını kuzey Kenya'daki meralara bağlamak amacıyla son yıllarda daha fazla arazi satın alan kar amacı gütmeyen bir kuruluşa ait. Sığınak, Kenya'nın kalan siyah gergedanlarının yüzde 14'üne ve aslanlardan zebralara kadar birçok farklı memeli türüne ev sahipliği yapıyor.
Associated Press (AP) Lewa'yı ziyaret ettiğinde, yıllık yaban hayatı sayımının devam etmekte olduğu ve hayvan sayısının yıllar içinde arttığı görüldü. Sayım, her bir hayvanın elle sayılmasını içeriyor ve bu uzun süreçte hem yer korucuları hem de hava ekipleri görev alıyor.
Lewa'nın koruma ve yaban hayatı müdürü Dominic Maringa, "Tüm bu çabalar, Lewa'da bulunan her türün, özellikle de en kritik tehlike altında olanların ve tehdit altındaki türlerin muhasebesini yapma sorumluluğunu üstlenmemizi sağlıyor," diyerek, "Tam bir sayım yapıldığından emin oluyoruz," şeklinde konuştu.
Koruma alanı tarafından sağlanan verilere göre, Lewa'nın fil nüfusu 2014 yılında 350 bireyden 2024 yılında 450'yi aşmış durumda. Ziyaretçiler için önemli bir cazibe merkezi olan beyaz ve siyah gergedanlar arasında da benzer bir büyüme gözlemlendi.
Ancak Maringa, artan yaban hayatı popülasyonlarının ekosistem üzerindeki baskıyı artırdığını ve yaşam alanlarını korumak ve yeni koridorlar oluşturmak için daha güçlü çabaların gerektiğini belirtti.
"Korumacılar olarak bu trendlere dikkat etmeli, iklim değişikliği ve insan-yaban hayatı çatışması ile ilişkilendirmelisiniz," dedi. "Belki çok sayıda fil ya da bufalo görmek hoşunuza gidiyor. Ancak, günün sonunda bu durum ne anlama geliyor? Nüfusun geleceğini düşündüğünüzden emin olmalısınız."
Kenyalı yetkililer ülke genelinde yaban hayatı nüfusunun artış eğilimlerini rapor ediyor
Yaban hayatı otoritesinin verilerine göre, 1980'lerin sonunda yaklaşık 16.000 olan fil sayısı, 2024 itibarıyla yaklaşık 37.000'e yükseldi. Siyah gergedanların sayısı ise 1990'larda 400'ün altındayken, bugün 1.000'in üzerine çıkmış durumda. Nesli kritik derecede tehlike altında olan Grevy zebralarının sayısı 2.000'i aşarken, aslanların sayısı da yaklaşık 2.600'e ulaştı.
Ancak bu başarı, bazı bölgelerde artan insan nüfusu nedeniyle tehdit altında. Kenya'nın 1989'da 22 milyon olan nüfusu, 2025'te 55 milyonun üzerine çıkacak.
Yaban hayatı koridorları insan-yaban hayatı gerilimini azaltmaya nasıl yardımcı olabilir?
Kenya Yaban Hayatı Servisi (KWS), Lewa gibi koruma alanlarını ve özel arazi sahiplerini, hayvanların serbest dolaşımı için yaban hayatı koridorları açmaya teşvik ederken, aynı zamanda hayvanları daha az nüfuslu alanlara yeniden dağıtmak amacıyla yer değiştirme çalışmalarını da sürdürüyor.
KWS, yakın zamanda yaptığı bir açıklamada, Kenya'nın güneyinde önemli fil göç yollarına ev sahipliği yapan Tsavo-Amboseli ekosisteminin, "yaban hayatının serbest dolaşımını etkileyen insan faaliyetleri nedeniyle giderek artan bir baskı altında" olduğunu belirtti. Benzer şekilde, Kitengela olarak bilinen ve Nairobi Ulusal Parkı'nı güney Kenya'nın otlaklarına bağlayan yaban hayatı koridoru da insan yerleşimleri ve altyapı gelişimi nedeniyle parçalanma tehdidiyle karşı karşıya.
KWS'ye göre, iklim değişikliğinin yanı sıra, nüfus artışının yol açtığı hızlı kentleşme de yaban hayatı koridorlarının daralmasında önemli bir etken. Bunun yanı sıra, Kenya Orman Servisi, bu yılın başından itibaren ülke genelinde 1.358 hektardan fazla bitki örtüsüne zarar veren 180'den fazla orman yangını rapor etmiş durumda.