'Son derece olağan dışı' davalar, ABD eyaletlerinin iklim eylemi gerçekleştirme yetkisini ellerinde tutma kabiliyetlerine ilişkin endişeleri artırdı.
REKLAM
Trump yönetimi Çarşamba günü iki ABD eyaletine, iklim değişikliğinden kaynaklanan zararlar nedeniyle fosil yakıt şirketlerine karşı yasal işlem başlatmalarını engellemek için dava açtı. Perşembe günü ise Adalet Bakanlığı (DOJ) iki eyalete daha iklim yasaları nedeniyle dava açtı.
Dört Demokrat eyaletin (Hawaii ve Michigan, New York ve Vermont) yetkilileri, bu eşi benzeri görülmemiş davalar karşısında meydan okuyor.
Bu durum, Trump'ın görevdeki ilk 100 gününde izlediği iklim karşıtı eylem önlemlerinin güçlü bir modeline uyuyor. Geçen yıl seçim kampanyası sırasında "aşırı çevrecilerin anlamsız dava dalgasını durdurma" sözü vermişti.
Başsavcı Pamela Bondi'nin son davalarla ilgili yaptığı açıklamada da bu ton kullanıldı. "Bu külfetli ve ideolojik motivasyonlu yasa ve davalar Amerika'nın enerji bağımsızlığını ve ülkemizin ekonomik ve ulusal güvenliğini tehdit ediyor," diye yazdı.
Adalet Bakanlığı, eyaletlerin iklim eylemlerinin federal otoriteyle ve Trump'ın enerji hakimiyeti gündemiyle çatıştığını iddia ediyor -Trump'ın göreve geldiği ilk gün olan 20 Ocak'ta ulusal enerji acil durumu ilan eden bir kararname imzalamasının ardından.
İşte her eyalette neler olduğu ve yetkililerin nasıl tepki verdiği.
Demokratlar, Hawaii ve Michigan'daki davaların 'şaşırtıcı bir aşağılama' olduğunu söylüyor
Bu tehdide rağmen Hawaii, perşembe günü yedi grup fosil yakıt şirketi ve Amerikan Petrol Enstitüsü aleyhine dava açtı. Associated Press'in (AP) haberine göre, dava kamu kaynaklarının zarara uğratılması, ihmal ve daha birçok iddiayı içeriyor.
Vali Josh Green, 2023'teki Lahaina orman yangını da dahil olmak üzere, iklim değişikliğinin eyalet üzerindeki etkilerindeki rolleri nedeniyle sorumluluk alması gereken fosil yakıt şirketlerini hedef aldığını söyledi.
Green yaptığı açıklamada, "Bu dava, bu tarafları sorumlu tutmak, iklim krizinden kurtulmanın maliyetlerini ait oldukları yere kaydırmak ve Hawaii vatandaşlarını gelecekte de korumakla ilgilidir," dedi.
ABD Adalet Bakanlığı tarafından çarşamba günü açılan davada, açılması planlanan davanın sera gazı emisyonlarına ilişkin federal düzenlemeleri hukuka aykırı bir şekilde baltalayacak "olağanüstü bir ülke dışı erişim" teşkil edeceği belirtildi.
Adalet Bakanlığı'nın yorumları, petrol ve gaz şirketleriyle iklim zararları iddiasıyla mücadele eden Michigan için de geçerli.
Demokrat Başsavcı Dana Nessel geçen yıl fosil yakıt endüstrisini eyaletin iklimini ve çevresini olumsuz etkilemedeki rolü nedeniyle dava etme niyetini açıklamıştı.
Nessel yaptığı açıklamada, "Başkan ve 'Büyük Petrol' bağışçılarının çok korktuğu bu davayı açma niyetimden vazgeçmiyorum," dedi.
Davayı Beyaz Saray ve Adalet Bakanlığı'nın "şaşırtıcı bir şekilde küçük düşürülmesi" olarak nitelendiren Nessel, Michigan daha dava açmadan davanın açılmasının "en iyi ihtimalle anlamsız ve tartışmaya açık bir yaptırım" olduğunu söyledi.
Beyaz Saray ve petrol endüstrisi "iddialarımızı mahkemelerde dile getirmemizi önleyici bir şekilde engelleme girişimlerinde başarılı olamayacaklar" diye ekledi.
New York ve Vermont iklim için 'Süperfonu' savunuyor
Adalet Bakanlığı ayrıca New York ve Vermont'a da dava açarak geçen yıl onaylanan iklim süper fon yasalarına itiraz etti.
Tehlikeli atık sahalarından kaynaklanan zararları gidermek üzere tasarlanan 45 yıllık federal süperfon yasasından esinlenerek hazırlanan bu yasalar, fosil yakıt şirketlerini önceki sera gazı emisyonlarına dayalı olarak eyalet bazlı fonlara ödeme yapmaya zorlayacak.
Adalet Bakanlığı bu yasaları "şeffaf bir para çıkarma planı" olarak nitelendirdi. Eyaletlerin yasalarının aynı zamanda ülke çapında ve küresel olarak sera gazı emisyonlarını düzenlemeye çalıştığını ve böylece federal hükümetin yetkisini ihlal ettiğini savundu.
Buna karşılık olarak New York Valisi Kathy Hochul'un sözcüsü Demokrat liderin "çevremize verilen zararın bedelini New Yorkluların değil, kurumsal kirleticilerin ödemesi gerektiğine inandığını" söyledi. Ne 'Büyük Petrol'den ne de federal aşırılıktan geri adım atmayacağız."
Vermont Başsavcısı Charity Clark, bu davada Vermont'u temsil etmeyi dört gözle beklediğini söyledi.
'Fosil yakıt endüstrisini destekleyen agresif bir hamle'
Hukuk uzmanları hükümetin bu haftaki hamleleri karşısında şaşkınlıklarını ve endişelerini dile getirdiler.
Columbia Üniversitesi Sabin İklim Değişikliği Hukuku Merkezi'nin kurucusu ve fakülte direktörü Michael Gerrard, Hawaii ve Michigan davalarıyla ilgili olarak AP'ye yaptığı açıklamada, "Bu son derece olağan dışı bir durum," dedi.
"Beklediğimiz şey, devam eden davalara müdahil olmaları, bir davanın önüne geçmeye ya da açılmasını engellemeye çalışmaları değil. Bu fosil yakıt endüstrisini destekleyen agresif bir hareket."
Los Angeles'taki California Üniversitesi'nde çevre hukuku profesörü olan Ann Carlson, Çevre Koruma Ajansı (EPA) yöneticisi Lee Zeldin'in, ajansının Temiz Hava Yasası kapsamında sera gazlarının kamu sağlığını ve refahını tehlikeye attığına dair bulguyu iptal etmeye çalıştığını söylediğini belirtti.
Carlson, "ABD bir yandan Michigan ve diğer eyaletlerin sera gazlarını düzenleyemeyeceğini çünkü Temiz Hava Yasası'nın bunu yaptığını ve bu nedenle eyaletlerin düzenleme yapmasını engellediğini söylüyor," dedi.
"Öte yandan ABD, Temiz Hava Yasasının düzenleme yapmak için kullanılmaması gerektiğini söylemeye çalışıyor."