Reporter bu hafta çocuk bakıcısı, aşçı, temizlikçi gibi ev içerisinde çalışan işçilerin çalışma koşulları ve sosyal haklarını masaya yatırıyor.
Korunmasız ve zayıf… Evlerde çalışan işçiler dünya genelinde ayrımcılığa uğruyor, düşük maaş alıyor, uzun ve yorucu iş saatlerine katlanmak zorunda kalıyorlar.
Yetkililer yıllarca bu durumu değiştirmenin imkansız olduğunu söylüyordu. İş verenler temizlikçi, aşçı, hizmetçi ya da çocuk bakıcılarına asgari ücret ödeyemediklerini belirtiyor, sigortaları olmayan bu çalışanların da bir sendika oluşturmasının da imkansız olduğu söyleniyordu.
Ancak Uluslararası Çalışma Örgütü 2011 yılında Ev İşçileri Kongresi’ni toplayarak bu konuda önemli adımlar attı.
Bu kararları ilk kabul eden ülke, ev içi çalışan işçilerin bir araya gelip örgütlendikleri ve topluca karar alarak pazarlık yaptıkları ender ülkelerden biri olan İtalya…
Sara Gomez, Roma’daki FILCAMS Birliği’nin sözcüsü… Ona göre, bu şekilde örgütlenerek sesinizi daha iyi duyurabiliyorsunuz.
Sara Gomez, FILCAMS Birliği Sözcüsü: ‘‘Bazı işçilerin birliğimize ait üye kartını aldıkları zaman ağladıklarını hatırlıyorum. Çünkü bu şekilde kendilerini topluluğun bir parçası olarak görebiliyor ve güçlü olduklarını hissediyorlar.’‘
FILCAMS İtalya’daki diğer işçilerle aynı şartlara sahip olmak için çalışmaya devam ediyor. Ancak ev işçilerinin üst üste 15 günden fazla hastalık raporu alarak izin kullanma hakları yok. Yaptıkları iş çok ağır olsa bile…
İş göremez ödeneği hakkında da bir şeyler yapmak gerekiyor.
Evelyn Villalta, Guatamala’dan 17 sene önce gelmiş ve bu zamandan beri Doktor Carlo ile çalışıyor. Ayağından rahatsızlanan Evelyn şimdi sağlık şartlarından dolayı erken emekli olmak istiyor.
Evelyn rahatsızlığının, kendisini sakat bırakabileceğini öğrenince adeta şok olmuş.
Evelyn Villalta, Ev İşçisi: ‘‘Ben çok aktif bir insanım. Sadece para kazanmak için çalışmıyorum. Ben çalışmayı seven birisiyim. Bu rahatsızlığımı duyunca sanki hayatımın sonuna gelmiş gibi hissettim.’‘
Tarihteki güçlü işçi sendikalarının bir sonucu olarak, İtalya’da şu anda ‘işverenler birliği’ de bulunuyor.
Domina, evlerinde temizlikçi ya da çocuk bakıcısı çalıştırmak isteyen ailelere kontrat yapma, fazla mesai parası gibi gerekli prosedürler konusunda yardımcı oluyor.
Kısaca aileler için bu işi kolaylaştırıyor.
Massimo de Luca, Danışman: ‘‘Domina’nın en büyük görevi ev işçileri ve işi konusunda yıllarca değişen şartlar içerisinde bir kültür oluşmasını sağlamak. İtalya, Uluslararası Çalışma Örgütü anlaşmasını imzalayan ilk ülke oldu. Bu noktaya ticari birliklerin çalışmaları sonucu gelebildik. Çünkü İtalya’da ev içi işçilerinin çalışma koşulları adına ve bu çalışanların ücretlerinin iş verenler açısından da makul olabilmesi için uzun yıllar mücadele edildi.’‘
Dünya genelinde toplam 60 ülkede ev işçileri için asgari ücret zorunlu hale getirildi.
Bazı ülkelerde bu çalışanlar için bir ücret tesbiti yapıldı ancak bu miktar asgari ücretle çalışan işçilerin maaşından daha düşük durumda…
Fransa, İtalya, Avusturya, Belçika ve burada Cenevre’de uygulanan ‘Çek Servisi Hizmeti, ev işçileri için de sosyal güvenlik hakları sağlanabileceğini kanıtlamış oldu. Bu hizmet sayesinde Cenevre Sosyal Güvenlik Fonu’nda yaklaşık 20 milyon Frank para birikti.
Anne Babel, Çek Servisi Hizmeti Başkanı: ‘‘Hangi ülkeden gelmiş olurlarsa olsun, işçiler sosyal ve sağlık güvencesinden yararlanabiliyorlar. İsviçre’deki konumları fark etmiyor. Kaçak çalışmadıkları sürece aile maddi yardımı, hamilelik tatili ve diğer sosyal haklar gibi imkanlar kendilerine sağlanıyor. Bu sosyal fon, kaza sigortası ve hamilelik maddi yardımını da kapsıyor.’‘
Ancak ev işçilerinin sadece üçte biri çek servisi hizmetinden yararlanıyor. Anne bazı iş verenlerin bu konuda vicdansızca hareket ettiğini, ancak durumun giderek düzeldiğini söylüyor.
Anne Babel: ‘‘Daha iyi şartlar ve yasalara uygun çalışma koşulları isteyen belirli sayıda ev işçisi bulunuyor. Sosyal haklar konusunda çek servisi dediğimiz bu hizmet devreye giriyor. Bu sayede işçi hakları ve çıkarları daha şeffaf bir yapıya bürünüyor. Bu sayede en azından asgari ücret konusuna saygı duymayan iş verenlerin önüne geçmiş oluyoruz.’‘
Hong Kong’daki ev işçilerinin zor şartlarda çalıştıkları son yıllarda basında yer almıştı ancak Hong Kong Ticaret Birliği Eğitim Merkezi’nde verilen eğitimler sayesinde şu anda bu durum olumlu yönde gelişme kaydediyor.
Burada ev işçileri doğum ve bebek bakımı, ev işleri yönetimi ve çevreye duyarlı temizlik konusunda eğitim alıyor. Kursu bitirenler bu kurumunda verilen diğer bir üst programa katılabiliyor. Bu sayede işçiler daha düzgün maaşlar alıyor, hatta bazen asgari ücretten daha fazla kazanabiliyor.
Mary Wong, Eğitmen: ‘‘Hong Kong’da ev işçisi çalıştıran insanların çoğu, bebek ya da yaşlı insanların bakımı gibi konularda çalışanların bilgi sahibi olmasını talep ediyor. Çünkü işçiler bu konularda dikkatli olmazlarsa birçok kazaya sebebiyet verebilirler.’‘
Fiona Leung daha önceden bankada çalışmış ancak bu kurs ona farklı bir iş imkanı sağlayacak.
Fiona Leung, Öğrenci: ‘‘Bu kursa gidip tecrübe edindikten sonra ev işçisi olarak çalışabilecek ve bebek bakıcılığı yapabileceğim. Hong Kong’da bu iş sahasını daha iyi bir gelecek bekliyor ve ben de bu alanda uzun bir dönem çalışmak istiyorum.’‘
Ancak bu kurs sadece yerel ev işçilerine açık. Göçmenler bu haktan yararlanamıyor. Ev işçisi olmanın katı bir kuralı var. İşçi, iş vereniyle aynı evde yaşamak zorunda… Shiella Estrada bu yasanın nasıl suistimal edildiğini açıklıyor.
Shiella Estrada, Ev İşçisi, Hong Kong: ‘‘Ev sahibi işten döndüğü zaman bizi kullanmaya devam ediyor. Çay içmek ya da bir şeyler yemek istediklerinde kapımızı çalıp bizden bir şeyler hazırlamamızı istiyorlar. Bu da 24 saat durmadan çalışmak anlamına geliyor.’‘
Haftanın tek tatil günü olan pazarları, bu işçiler şehir merkezinde bir araya gelip piknik yapıyor. Birçoğu kötü muameleye maruz kalan bu işçilerin bazıları mutfakta ya da çamaşır makinesi üzerinde yatmaya zorlanıyor ve kendilerine evde az yiyecek veriliyor.
Diana Juanillo bu işçilerin bir gününü şöyle özetliyor.
Diana Juanillo, Filipinli Ev İşçisi: ‘‘18 saat çalışarak temizlik, araba yıkama, alışveriş yapma, yemek pişirme, çamaşır yıkama ve ütü gibi hey şeye koşturuyorum. Günde üç defa yemek servis ediyorum. Ve hiç dışarı çıkmıyorlar. Ev sahiplerine karşı çok sabırlı davranmam gerekiyor.’‘
Tüm bu zorluklara rağmen bu sokaklardaki işçiler arasında bir dayanışma bulunuyor.
Bu konuda gelişme kaydedildi ancak on binlerce kadın ve erkek ev işçisi için değişmesi gereken ilk şey insanların düşünce yapısı ve atılabilecek somut adımlar.
Konuyla ilgili daha fazla bilgi için aşağıdaki linkleri tıklayabilirsiniz:
http://www.ilo.org/global/topics/domestic-workers/lang—en/index.htm
http://www.ilo.org/global/topics/domestic-workers/WCMS_429114/lang—en/index.htm