AB Sayıştayı, devam eden gecikmelerin COVID-19 sonrası üye ülkelerin toparlanması için oluşturulan 724 milyar euroluk kurtarma fonunu tehlikeye attığı uyarısında bulundu.
REKLAMAvrupa Sayıştayı'nın (ECA) pazartesi günü yayınladığı bir raporda, COVID-19 salgını sonrası toparlanmayı teşvik etmek üzere oluşturulan büyük fon kapsamında 724 milyar euroluk hibe ve kredinin üçte birinden azının üye ülkeler tarafından kullanıldığını bildirdi.
ECA, 2023 yılı sonuna kadar Belçika, Finlandiya, Macaristan, İrlanda, Hollanda, Polonya ve İsveç'in kilometre taşları ve hedeflerin yerine getirilmesi için COVID-19 sonrası fonu almadığını belirtti.
Rapora göre, neredeyse tüm üye devletler, siyasi kargaşa, kurallardaki belirsizlik ya da ulusal idari kapasite nedeniyle ödeme taleplerini sunmada gecikmeler yaşadı.
Hollanda ve Macaristan'ın AB fonlarına erişim için gerekli ilk adım olan operasyonel anlaşmaları imzalamadığı, İsveç'in ise ödeme başvurusunda bulunmadığı belirtilirken, Hollanda gibi diğer ülkelerin ise uzun süren koalisyon müzakereleri nedeniyle geciktiği ifade edildi.
Lüksemburg merkezli AB ajansının kıdemli denetçisi Ivana Maletic, Euronews'e verdiği röportajda, "Kurtarma ve Dayanıklılık Planı için gerçekten siyasi uzlaşı ve desteğe ve hükümetin planın arkasında durmasına ihtiyacınız var ve Hollanda bu istikrarı bekliyordu," dedi.
Macaristan'da ise durum çok daha karmaşık. Başbakan Viktor Orban'ın hükümeti, yolsuzlukla mücadele ve yargı bağımsızlığını güvence altına almak için 27 kilometre taşını yerine getirmek zorunda ve bunu henüz yapmadı.
Diğer dört ülke - Belçika, Finlandiya, İrlanda ve Polonya - ödeme taleplerini diğerlerinden daha geç ilettikleri için 2023 sonunda fonu doğrudan yöneten ve uygulayan Avrupa Komisyonu tarafından hala değerlendirme aşamasındaydı.
Dörtte biri zamanında tamamlanmadı
AB'nin bölgesel harcamaları için normal bir araç olan uyum fonlarının aksine, salgın sonrası mali destek, taahhütlerin yerine getirilmesindeki ilerlemeye bağlı ve üye devletler, bu hedeflere ulaşma ve fonları özümseme konusunda programın gerisinde.
Recovery and Resilience Facility (RRF), Avrupa Birliği'nin (AB) COVID-19 salgınından kaynaklanan ekonomik ve sosyal etkileri hafifletmek amacıyla oluşturduğu bir mali destek mekanizması. RRF, AB üye ülkelerinin toparlanmasını desteklemek, daha dayanıklı ve sürdürülebilir bir ekonomi oluşturmak için reformlar ve yatırımlar yapmalarına yardımcı olmayı amaçlıyor. Bu fon, dijital dönüşüm ve yeşil geçiş gibi öncelikli alanlara odaklanarak üye ülkelerin pandeminin etkilerini aşmalarına katkı sağlamak üzere oluşturuldu.
Denetimi yöneten Maletic, "RRF'nin zamanında özümsenmesi çok önemli; bu, programın ömrünün sonuna doğru tedbirlerin uygulanmasında darboğazların önlenmesine yardımcı olur ve verimsiz ve hatalı harcama riskini azaltır," dedi.
ECA, salgın sonrası fonlar için altı yıllık uygulama planının yarısında, planlanan reformların ve yatırımların yüzde 24'ünün zamanında tamamlanmadığını, yani en zorlu vaatlerin önemli bir kısmının henüz yerine getirilmediğini tespit etti.
RRF'nin Ağustos 2026'da sona erecek olması ve herhangi bir uzatma beklenmemesi nedeniyle AB denetçileri, Komisyon'un gelecekte benzer fonların tasarlanma şeklini güçlendirmek için daha fazla destek sağlamasını tavsiye ediyor.
Üst düzey bir denetçi, 2 Eylül Pazartesi günü düzenlediği basın toplantısında, "Bazı eylemler için üye devletler hiç sonuçlandırmadan önemli miktarda fon alabilirler çünkü verilen süre içinde bunları sonuçlandırmak mümkün olmayacak," dedi.
Öte yandan, Brüksel'in bu durumda parayı geri alma yetkisi bulunmuyor. Ancak AB yürütme organı, denetçilerin tamamlanmamış eylemlerin finansmanının durdurulması ve transferlerin geri alınması yönündeki tavsiyelerini reddetti.
"Komisyon, ilerlemeye dayalı ödemelerin bir risk olduğunu düşünmüyor ve halihazırda yerine getirilmiş ve hala yerine getirilmekte olan kilometre taşları ve hedeflerle ilgili olarak zaten ödenmiş olan fonları geri almak için yasal bir dayanağı yok," dedi.