Parkinson hastalığı dünya genelinde tahminen 10 milyon kişiyi etkiliyor ve bu sayı yaşlanan nüfusa sahip ülkelerde giderek artıyor.
REKLAMYeni bir çalışma, yıllar boyunca hava kirliliğine maruz kalmanın, insanların ilerleyen yaşlarda Parkinson hastalığına yakalanma riskini artırabileceğini öne sürüyor.
Araştırmacılar yıllardır hava kirliliği ile beynin hareketi kontrol eden bölümünde sinir hücrelerinin bozulduğu, konuşma bozukluğu, titreme ve sertliğe neden olan tedavisi olmayan dejeneratif hastalık arasındaki potansiyel bağlantıları araştırıyor.
Bilim insanları Parkinson'un genetik ve çevresel faktörlerin bir araya gelmesinden kaynaklandığına inanıyor. Potansiyel suçlulardan biri PM2.5. Uzak mesafelere gidebilen ince partikül madde, kan-beyin bariyerini geçerek iltihaplanmaya ve oksidatif strese neden olabilir ve beynin bağışıklık hücrelerini patojenleri yok edebilmeleri için harekete geçirebilir.
Amerika Birleşik Devletleri'ndeki (ABD) Barrow Nöroloji Enstitüsü ve Mayo Clinic'ten araştırmacılara göre bu faktörler Parkinson'un gelişmesini ve ilerlemesini sağlayabilir.
JAMA Network Opendergisinde yayınlanan yeni çalışmalar,** bir kişinin zaman içinde maruz kaldığı hava kirliliği miktarının da bulmacanın önemli bir parçası olduğunu ve maruziyetin azaltılmasının Parkinson risklerini azaltabileceğini ve hastalığın nasıl geliştiğini değiştirebileceğini öne sürüyor.
Çalışmanın kıdemli yazarı ve Mayo Clinic'te nörolog olan Dr. Rodolfo Savica Euronews Health'e yaptığı açıklamada, hava kirliliğinin azaltılmasının "sadece Parkinson hastalığının gelişimini önlemekle kalmayıp aynı zamanda [zaten] Parkinson hastası olan hastaların yaşam kalitesini de iyileştirebileceğini," belirtti.
Çalışmaya 350'si Parkinson hastası olmak üzere yaklaşık 5.200 kişi dahil edildi ve 1998'den 2019'a kadar kirliliğe maruz kalma seviyeleri takip edildi.
Araştırmacılar, teşhislerinden önceki 10 yıl içinde PM2.5 ve nitrojen dioksite (çoğunlukla arabalardan, enerji santrallerinden veya diğer yakıt emisyonlarından kaynaklanan) daha yüksek düzeyde maruz kalan kişilerin Parkinson olma olasılığının daha yüksek olduğunu açıkladı.
Savica, metropol bölgelerde, en yüksek hava kirliliği seviyesine sahip mahallelerde yaşayan kişilerin Parkinson'a yakalanma olasılığının, en düşük seviyeye sahip bölgelerdeki kişilere kıyasla yüzde 23 daha fazla olduğunu belirtti.
Öte yandan, PM2.5'e daha yüksek düzeyde maruz kalan Parkinson hastalarında, yıllar içinde daha düşük kirlilik düzeylerine maruz kalanlara kıyasla diskinezi (yüzde, kollarda, bacaklarda veya gövdede kas spazmları) gelişme ve akinetik katılık (hastalığın karakteristik özelliği olan sertlik ve titreme) görülme olasılığının daha yüksek olduğu belirtildi.
Savica, "Nedensel sonuçlara varamasak da, PM2.5'in yüksek olduğu mahallelerden taşınmanın bir kişinin Parkinson hastalığına ve Parkinson hastalığının komplikasyonlarına yakalanma riskini azaltabileceği sonucuna varabiliriz," dedi.
Parkinson hastalığı artıyor
Araştırmacılar, çalışmadaki kişilerin ortalama bir hastaya göre tıbbi bakıma daha iyi erişmiş olabileceğini söylese de, daha yüksek PM2.5 maruziyetinin Parkinson hastaları için daha yüksek bir ölüm olasılığına bağlı olmaması dikkat çekici.
Altı Avrupa ülkesini kapsayan önceki araştırmalar, Avrupa Birliği'nin (AB) hava kirliliği sınırlarının çok altındaki seviyelerde bile PM2.5'e uzun süreli maruz kalmanın Parkinson ölümlerine katkıda bulunabileceğini ortaya koyuyor.
Parkinson hastalığı dünya genelinde tahminen10 milyon kişiyi etkilemekte ve bu sayı yaşlanan nüfusa sahip ülkelerde giderek artmakta.
Küresel hastalık yükü tahminlerine göre, AB'de 2000 yılında 224 olan 100.000 kişi başına Parkinson hastası sayısı 2021 yılında 344'e yükselmiştir.
REKLAMSon rapor için yazarlar, çalışmanın coğrafi odağının, hasta çeşitliliğinin eksikliğinin ve insanların evlerinde beklenenden daha fazla zaman geçirip geçirmediği gibi diğer bilinmeyen değişkenlerin sonuçları çarpıtmış olabileceğini söyledi.
Savica, bu araştırma için bir sonraki adımın, diğer hava kirliliği türlerinin Parkinson risklerini nasıl etkileyebileceğini araştırmak ve genetik ve çevresel faktörler arasındaki bağlantıyı daha iyi anlamak olduğunu belirtti.