Bu gıdalardan günde bir porsiyon fazladan tüketen bireylerde, Alzheimer gibi demans türleri de dahil olmak üzere bilişsel bozulma riskinin belirgin biçimde arttığı görüldü.
ABD’de yapılan yeni bir araştırma, beyin sağlığı açısından en zararlı abur cubur türlerinin ultra işlenmiş etler ve şekerli içecekler olduğunu ortaya koydu.
Virginia Tech Üniversitesi’nden bilim insanlarının yürüttüğü çalışmaya göre, bu gıdalardan günde bir porsiyon fazladan tüketen bireylerde, Alzheimer gibi demans türleri de dahil olmak üzere bilişsel bozulma riskinin belirgin biçimde arttığı görüldü.
Araştırmacılar, Michigan Üniversitesi’nin Sağlık ve Emeklilik Çalışması (Health and Retirement Study) verilerini kullanarak 55 yaş ve üzeri 4 bin 750 ABD’li katılımcıyı 7 yıla kadar izledi. Katılımcıların 2014-2020 yılları arasında her iki yılda bir bilişsel durumları değerlendirildi.
Et ürünleri ve şekerli içecekler
Sonuçlara göre, ultra işlenmiş hayvansal ürünlerden (örneğin sosis, salam, hazır etli pizzalar) günde bir porsiyon fazladan tüketenlerin bilişsel bozulma riski yüzde 17 oranında arttı.
Şekerli içeceklerde (gazozlar, şekerli buzlu çaylar, meyve aromalı içecekler) bu oran biraz daha düşük olsa da, günde bir porsiyon fazladan içenlerde risk yüzde 6 yükseldi.
Araştırmada ayrıca ilginç bir sonuç elde edildi: Toplam ultra işlenmiş gıda (UPF) tüketimi genel olarak bilişsel bozulmayla anlamlı biçimde ilişkilendirilmedi. Ancak özellikle et ve içecek kategorisindeki ürünler beyin sağlığı açısından en olumsuz etkiyi yarattı. Tatlılar, atıştırmalıklar, tahıl veya süt bazlı hazır yiyeceklerde ise benzer bir ilişki bulunmadı.
'Değişim mümkün'
Çalışmanın ortak yazarı, Virginia Tech’ten beslenme profesörü Brenda Davy, dengeli beslenmenin önemine dikkat çekerek şunları söyledi:
“Değiştirilebilecek şeyler var. Önemli olan, ölçülü olmak ve beslenme seçimlerinde makul, dengeli davranmak.”
Araştırmaya göre, ABD’deki hane halklarının 2020 yılında satın aldığı gıdaların yüzde 65’i, içeceklerin ise yüzde 38’i ultra işlenmiş ürünlerden oluşuyordu. Üstelik hem gençler hem de yaşlı yetişkinler günlük kalori alımlarının yarısından fazlasını bu ürünlerden sağlıyor.
Virginia Tech’ten insan gelişimi uzmanı Ben Katz ise, yemek pişirme becerilerinin sağlık açısından kritik bir müdahale aracı olabileceğini vurguladı:
“Bir diyeti takip etmek bir şeydir ama insanlara o diyeti hazırlama becerilerini kazandırmak bambaşka bir şey.”
Uzmanlara göre, ultra işlenmiş etleri ve şekerli içecekleri azaltmak, beyin sağlığını korumak için atılabilecek en basit ama en etkili adımlar arasında.
Araştırmanın sonuçları American Journal of Clinical Nutrition dergisinde yayımlandı.