Çin Komünist Partisi’nin 18. Kongresi 10 yıllık bir dönemin de sonunu işaret ediyor. Ülkenin iplerini ellerine alacak yeni politikacılar Çin’in ilerleyebilmesi için karşılaşılan engelleri aşmaya çalışacak. Görev süresi sona eren Başkan Hu Jintao, iktidarı boyunca ülkesini dünyanın iki numaralı süper gücü yapmayı başardı. Yeni yönetim kadrosu ise eskisine oranla çok daha zengin ve bir o kadar da sorunlu bir ülke devralıyor. Zira 30 yıldır gayri safi milli hasılanın yüzde 10’unu oluşturan kalkınma oranları 1 milyar 300 milyonluk nüfusun hayatını sürdürebilmesini ve fakirliğin gerilemesini sağladı. Fakat bu durum aynı zamanda sosyal farklılıkların derinleşmesine de yol açtı.
Çin nüfusunun 169 milyonluk kısmı günde bir Euro’dan az bir kazanca sahip. Buna karşılık ülke 251 milyardere ve 2.7 milyon milyonere ev sahipliği yapıyor.
Ülkedeki fakirlik sorununu çözmek amacıyla hükümet bütçesi 66.5 milyar Dolar’a ulaşan bir yardım programını uygulamaya soktu. Ayrıca sağlık sigortasının nüfusun yüzde 95’ini kapsaması sağlandı. Fakat alınan bu tedbirleri liderler hakkında yayılan yolsuzluk söylentileri gölgede bıraktı.
Bu konuda 2012, Komünist rejim için kabuslarla dolu bir yıl oldu. Öncelikle Bo Şilai olayı patlak verdi. Başarılı politilkacı, Komünist Parti’nin parlayan liderlerinden biriydi. Fakat adı yolsuzluklara karıştı, görevini kötüye kullandığı iddia edildi, karısının bir İngiliz iş adamını öldürmesinde rol oynadığı belirtildi. Ardından da Amerika’nın önde gelen gazetelerinden New York Times, yöneticilerin özellikle de başbakanın ne kadar serveti olduğunu açıkladı. Ven Jiabao’nun ailesinin, özellikle de annesinin 2.5 milyar Dolar’lık dev bir servete sahip olduğu ortaya çıktı.
Ayrıca ülkenin yaşadığı baş döndürücü kalkınma bir başka sorunu da beraberinde getirdi. Sanayileşen ülkedeki hava kirliliği kamu sağlığı için büyük bir tehlike oluşturmaya başladı. Geçtiğimiz ekimde ülkenin kuzey doğusundaki Ningbo şehrinde halk bir petrokimya fabrikasının genişletilmesine karşı protesto gösterisi düzenledi.Halk, belki de böylece yöneticilere Kongre öncesi bir uyarı gönderdi.
Çin Komünist Partisi’nin müstakbel genel sekreteri hakkında ne kadar bilgiye sahibiz? Çinli lider ajandasında hangi konulara öncelik verecek? Çin’in politikasında bir değişliklik olabilir mi? Bu soruları Çin’i çok iyi tanıyan Roderic Wye’a sorduk.
Ali Sheiholislami:
“Çin’de zenginler ve fakirler arasında büyüyen uçurum yüzünden sosyal farklılıklar durmadan artıyor. Fakat kongrenin açılış töreninde üzerinde özellikle durulan nokta sosyal uyum oldu. Bunlar sadece göstermelik olarak mı yapılıyor yoksa Çin yönetimi duruma çok ciddi mi yaklaşıyor?”
Roderic Wye:
“Bence durumu çok ciddiye alıyorlar. Hu Jintao ve Ven Jiabao’nun ajandalarındaki öncelikli konulardan biri Çin’deki fakirler konusuna yoğunlaşmaktı. Son on yılda önemli sayıdaki insanın fakirlikten kurtulmasından ve sağlık sigortasından faydalanmasından dolayı gurur duyuyorlar. Ama şu konuda kesinlikle haklısınız. Çünkü aynı zamanda zenginlerle fakirler arasındaki uçurum da hızla büyüdü. Çin’deki eşitsizlikler büyük endişe yaratıyor. Kalkınma ve Çin ekonomisinin ritmi, ciddi soruların sorulmasına neden oluyor. Küresel ekonomi çok iyi durumda değil. Çin’de de artan bir memnuniyetsizlik söz konusu.”
euronews:
“Şi Jinping hakkında ne diyebilirsiniz? Onu bu göreve taşıyan şey nedir?”
Roderic Wye:
“Yeni genel sekreterin takınacağı tavır hakkında çok sayıda spekülasyon yapılacak. Geçmişine baktığımızda ünlü bir devrimcinin oğlu olduğunu görüyoruz. Ülkenin farklı bölgelerinde önemli görevler aldı. Özellikle de ülkenin doğu kıyısında hızla kalkınan bölgelerde çalışma fırsatı yakaladı. Partinin beş yıl önceki son kongresinde Merkez Komitesi Siyasi Bürosu’na daimi üye olarak seçildiğinde dikkatleri üzerinde topladı. Beş yıl sonrasında seçilecek genel sekreterlik görevi için favori bir aday olduğu netleşmeye başladı. Bu son seneler onun için bir nevi eğitim dönemi oldu. Çinli bir liderin nasıl olacağını öğrendiği bir hazırlık sürecinden geçti.”
euronews:
“Çinli Başkan Hu Jintao büyük yolsuzluk sorunlarının parti için ölümcül etkileri olabileceğini belirtti. Fakat bunu 10 yıl önce de söylememişler miydi? Yani hiçbir şey değişmedi mi?”
Roderic Wye:
“Bunu birçok defa söylediler. Yolsuzluk tehdidi konusunun ciddiyetinden bahsederken de aynı kelimeleri kullandılar. Ve tabii ki son olarak da Bo Şilai’nin çok ciddi yolsuzluklar yapmaktan ve görevini kötüye kullanmaktan suçlandığını gördük. Bence burada yönetimin yapmaya çalıştığı şey, bir yandan Çin’de yolsuzluğun
çok ciddi bir sorun olduğunu kabul etmek, diğer yandan da Bo Şilai olayına benzer başka bir durumun yaşanmadığını ve partinin konuyu çok ciddiye aldığını göstermek. Ama buradaki sorun, sizin de dediğiniz gibi bu kelimeleri önceden de kullanmış olmaları. Böylesi durumlarla daha önce de karşılaştılar. Demek istediğim durumdan sadece Bo Şilai’nin sorumlu olmadığı. Demir Yolları eski bakanı benzer nedenlerden dolayı partiden ihraç edildi. Bu gerçekten Çin’de giderilemeyen bir sorun.”