Jeune Afrique direktörü Soudan: Orta Afrika'ya BM vesayeti gerekli

Jeune Afrique direktörü Soudan: Orta Afrika'ya BM vesayeti gerekli
By Euronews
Haberi paylaşınYorumlar
Haberi paylaşınClose Button
REKLAM

Orta Afrika Cumhuriyeti Başkan François Bozize’nin 24 martta bir askeri darbeyle devrlmesinden beri kaosa sürüklenmiş bulunuyor. Ülkede toplumlar ve dinler arası şiddet hüküm sürüyor. Ruanda’nın 1994’te yaşadıklarını ve soykırım öncesi koşullarını andıran gelişmelere tanık olunuyor.

Zengin elmas ve uranyum yataklarına sahip olan 1960’da bağımsızlığa kavuşan bu eski Fransız sömürgesi o tarihten beri bir türlü istikrar yüzü görmedi .

Seleka adını taşıyan silahlı milis farklı grupları barındıran Müslüman ağırlıklı bir tür ittifak. Aralarına karışan ve darbe ertesi resmi üniforma giyen bir çok Çadlı ve Sudanlı daha sonra izlerini kaybettirerek Seleka lideri ve geçici başkan Michel Cotodia’nın denetiminden çıkmış bulunuyor.

Öbür yandan kendilerini ‘‘balta karşıtı’‘ olarak tanımlayan anti-Seleka milisler Hristiyan köy ve mahallelerini koruma gerekçesiyle silaha sarıldı Öç ve intikam sarmalı böylece ortaya çıktı.

Koşulların acil hale gelmesi üzerine BM. Güvenlik Konseyi Fransız birliklerine sivil halkı korumak üzere kuvvet kullanma yetkisi tanıdı. Orta Afrika Cumhuriyeti’ne silah ambargosu kondu. Bir barış gücü hazırlamak üzere Birleşmiş Milletler örgütü görevlendirildi.

Afrika Birliği’nin 2500 askerine ve mevcut Fransız birliklerine ek olarak Fransa yıldırım hızıyla bu ülkeye 1600 asker daha yolladı. Afrika askeri gücünün sayısının da 6 bine çıkması bekleniyor. Güvenlik Konseyi’nin Fransa’ya ve Afrika ülkeleri askerlerine verdiği süre 6 ay. Görevleri asayişi sağlamak.

Fransa, kısa sürede askerlerini geri çekmekten söz etse de 6 aylık sürenin yeterli olacağına ihtimal verenler yok denecek kadar az. Operasyonun nasıl sonuçlanacağı hem Fransa’da ve hem de diğer Avrupa ülkelerinde tartışmalara yol açıyor.

Fransa ocak ayında Mali’de giriştiği Seval operasyonundan sonra bu yıl içinde ikinci kez Afrika kıtasında bir askeri operasyon başlatmış bulunuyor. Bu müdahalenin geri planında hangi saikler bulunuyor? İlan edilmiş veya edilmemiş hedefleri neler?

Haftalık ‘‘Jeune Afrique’‘ dergisi yazı işleri direktörü François Soudan eoronews’un bu konulardaki sorularını yanıtladı.:

Eski Başkan Bozize’nin mart ayında görevden uzaklaştırılmasıyla başlayan karışıklıkların hüküm sürdüğü bu ülkede koşulları gözden geçirerek sorularımızı sormaya başlayabiliriz.

euronews: Kargaşa ortamı o zaman mı başladı yoksa daha mı eski?

François Soudan: Ülkenin berbat şekilde yönetilmesi de diyebileceğimiz bu kaos ortamını, devletin kurucusu sayılan Barthelemy Boganda’nın kuşkulu bir uçak kazası sonucu hayatını kaybettiği 60’lı yıllara kadar geriye götürülebiliriz.

Bu kaza, olayı izleyen yıllarda Fransız gizli servislerine mal edildi Boganda’nın bağlantısızlar hareketi yanlısı yani üçüncü dünyacı olduğunu hatırlatmakta yarar var. Sömürgeciliğin tasfiyesiyle ilgili yöntemler konusunda Fransa’nın çizgisine ters düşen bir liderdi Boganda.

Başka bir deyişle bu ülkenin kaderi en baştan problemli yazıldı. Bunu izleyen hükumetlerin hepsi ülkeyi çok kötü yönetti. Altı çizilmesi gereken bir diğer husus da şu:

Üzerinde konuştuğumuz son müdahale Orta-Afrika kurulduğundan bu yana Fransa’nın beşinci müdahalesi. Her seferinde işe yeniden başlamak gereği doğuyor.

euronews: Sizce bu müdahalenin Mali’ye yapılandan farkı ne?

F.Soudan: Öncelikle Fransa’daki imajı açısından farklı. Bir çeşit soykırımdan bile söz edildi. Olan biten tam da bu değilse de kamuoyunun gözünde olayı kabul edilebilir kılmak için abartılı ifadelerin kullanılması gerekli oldu.

İkinci fark, Fransız askerlerinin çatışmaya girip silahtan arındırması gerekenlerin kimler olduğuyla ilgili.

REKLAM

Mali’de bu iş nispeten kolaydı. El Kaide, Mujaho gibir örgütlerdi. Orta Afrika’da ise hem geçen martta iktidarı ele geçiren Seleka hem de ona karşı olanları hedef almak gerekiyor. Yani Fransa iki cephede birden mücadele vermek zorunda.

Üçüncü fark, yarınki durumun ne olacağıyla ilgili. Mali’de bu sorunun yanıtı kolaydı. Ülkede yetişkin bir politikacı zümre vardı ve yapılacak iş oldukça kısa bir sürede seçime gitmekti. Orta Afrika’da öyle bir zümre yok.

eronews: Fransa dizginleri elinde tutmaktan aciz bir başkanın varlığından söz etti. O halde sorun, başkanı değiştirmek mi yoksa hayat kurtarmak mı? Yani siyasi bir amaç mı güdülüyor yoksa insani bir amaç mı?

F.Soudan: İkisi birden. Fransa’nın koyduğu hedef insani. Ama bunu çok zor ve karmaşık bir sürecin izleyeceği söylenebilir. Sürecin bir seçime kapıyı aralaması da gerekiyor. Elde 2011’de hazırlanmış seçmen kütükleri var, bu bakımından seçim mümkün. Aynı seçmen kütükleri kullanılabilir. Ama seçimi düzenleyecek yönetim ortada yok.

Görevi Birleşmiş Milletler’in ve Afrika Birliği’nin yüklenmesi gerekiyor. Hatta vesayet adını kullanmaktan kaçınmadan bu ülkeyi 6 ila 8 aylık bir süre için Birleşmiş Milletler ve Afrika Birliği’nin vesayeti altına sokma zorunluğu var.

REKLAM

euronews: Komşular, risk oranı yüksek ülkeler. Silahlı gruplar sınırı rahatça geçiyor. İçlerinde kötü şöhret sahibi, savaş suçlusu Ugandalı Koni’nin silahlı grubu da var. Fransa’nın kararında ülkenin bu coğrafi durumunun rolü ne?

F.Soudan: Fransa’nın kaygısı otorite boşluğu yüzünden ülkenin bir tür ‘‘no mens land’‘a dönüşmesi. Komşu ülkeler de aynı kaygıyı taşıyor. Kamerun, Kongo ve Çad. Korktukları Boko Haram türü cihatçı grupların bölgeye yerleşmesi. Yani bölge ülkelerinde istikrar kaybına yol açabilecek tehditler söz konusu. Öbür konu Fransa’nın, Orta Afrika Cumhuriyeti’nde bazı çıkarlarının bulunması. Yerin altında uranyum var ve Fransız şirketi Areva’nın çıkarları bu durumdan zarar görebilir.. Kimse bu ülkenin kaosa sürüklenmesinden yana olamaz. Uzun sürebilecek, yüksek maliyetli bir müdahaleye hazırlanmak gerekiyor.

euronews: Haziran’da Mali. Bir yıl geçmeden Orta Afrika. Fransa’nın eski sömürgelerde işbirlikçileriyle karanlık ilişkiler kurduğu pek de uzak olmayan yıllara geri mi dönülüyor?

F.Soudan: Hatırlatmakta haklısınız. Fransa’nın çok dikkatli olması gereken unsurlar var. Örneğin François Hollande geçici hükümetin iznini almadan Bangui’ye gitti. Kağıt üstünde de olsa karşımızda bağımsız bir ülke var. Öbür yandan Fransa’nın bir tür tuzağa düşme olasılığı bulunduğunu söylemek de mümkün.

Fransız birlikleri Hristiyan Orta Afrikalıların çıkarlarını koruyor konumuna girebilir. Bunlar Fransa’nın ne pahasına olursa olsun kaçınması gereken tuzaklar. Müdahalenin ve savaşın önceden belirlenen hedefleri kısa sürede zihinlerden silinebilir.

REKLAM
Haberi paylaşınYorumlar

Bu haberler de ilginizi çekebilir

Haiti'de çeteler hapishane bastı: 4 bin mahkum firar etti; olağanüstü hal ilan edildi

Fransız ordusu, askerlerini bu hafta Nijer'den çekmeye başlayacak

Fransız banliyölerinde isyan: Ülke genelinde güvenlik önlemleri artırıldı