İran'ın yıllar süren yaptırımların etkisinden kurtulması uzun zaman alacağa benziyor.
REKLAMİran ile Batılı güçler arasında imzalanan nükleer anlaşmanın ardından Tahran’a uygulanan ekonomik yaptırımların neredeyse yüzde 90’ı kaldırıldı.
Ortaya çıkan sonuç ülkeye derin bir nefes aldırsa da ekonomik kalkınma için yeterli değil.
Otomobil sanayisi, ulaşım, havacılık, petrol ve gaz gibi sektörlerde anlaşmalar imzalandı. Fakat İran’ın yıllar süren yaptırımların etkisinden kurtulması uzun zaman alabilir. Benteler gibi Alman ve Fransız otomotiv devleri de İran’a dönerek ilk adımı atan şirketler arasında yer aldı:
Alman Benteler otomotiv devi yöneticilerinden Alexis Bonnel: “_ İran’ın bankacılık sistemine yeniden bağlanması çok önemli bir aşama. Fakat hala kat edilmesi gereken uzun bir yol var. İlişkiler düzeliyor. Geleceği birlikte inşa edebileceğimizi gördük. Bazı durumlarda sorunlarla karşılaşıyoruz ama üstesinden gelmeye çalışıyoruz. Dediğim gibi tüm sorunların ortadan kalktığını söyleyemeyiz ama ilerleme kaydettiğimizi söyleyebiliriz_.”
Renault ve Peugeot markalarının ürünleri artık İran’da üretilip satılıyor. Ancak bu durum devletin de yüzde 20 seviyesinde hissedar olduğu ulusal otomobil şirketi Iran Khodro veya Saipa ve Karsan gibi firmaların gelişmesini engellemedi.
İran Khodro yöneticisi, yaptırımların kaldırılmasıyla artan büyüme oranının ve düşük enflasyonun ülkeye olumlu katkı sağladığını açıklıyor:
Khodro şirketi ürün tasarımı geliştirme yöneticisi Kamran Sepehri: “ Nükleer anlaşma (JCPOA) yabancı şirketlerle yeni sözleşmeler imzalamamazı sağladı. Khodro şirketi de bu fırsatı değerlendiren ve ilk anlaşmayı imzalayanlardan oldu. Sonuçları hep beraber geçtiğimiz hafta gördük.”
Ticari uçuş filosunu modernize etmeyi planlayan İran, ATR, Airbus ve Boeing gibi şirketlere dev siparişler verdi.
İlk dört ATR 72-600’ün teslimatı bu hafta (16 Mayıs) yapıldı. Tahran bu sayede hem yerel ekonomisini canlandırabilecek, hem de farklı bölgeler arasındaki ulaşımı kolaylaştıracak.
İtalyan firma ATR uçakları gelişmiş bir altyapıya sahip İran hava yollarının belkemiği olacak. Ülke, kısa pistler ve dağlık bölgeler için ideal olan ATR 72-600’lerden nisan ayında 20 adet sipariş verdi. Her bir aracın fiyatıysa 25 milyon Euro.
Ekonomist Dr Saeed Leylaz : “Sanırım Fransa ilk sırada, Almanya ise ikinci. Fakat Fransızlar özellikle arabalar olmak üzere ürünlerini satıyorlar. Airbus’ların siparişi de teslim edildi. Bunlar atılan önemli adımlardan. Örneğin bu hafta İran’a İtalya’dan da uçak teslimatı yapıldı. Bunlar çok önemli işbirlikleri.”
Hasan Ruhani bir yıldan bu yana enflasyon oranını düşürüp, ekonomik büyümenin ivme kazanmasını sağladı (+ 8 %), ancak istihdam konusundaki vaatlerini tutamadı.
Iran returned the economy to strong growth, but it is still grappling with high unemployment and weak banks.https://t.co/ZMMMJ68Yrapic.twitter.com/v6Wyg4YPNj
— FT Data (@ftdata) 18 mai 2017
29 İran bankası Batılı bankalarla anlaşmalar imzalasa da ABD’nin tek taraflı yaptırımları uluslararası bankaların İran’a dönmesini engelliyor. Bu durumsa ülkedeki yabancı yatırımcılar için büyük engel oluşturuyor.
Ekonomi uzmanı gazeteci Seyyed Javad Seyyedpour: “ Nükleer anlaşmadan başka hiç bir şeye ihtiyacımız yok. Sözleşmelerle taraflar için ticari ilişkilerin daha da kolaylaşacağına inanıyoruz. Ama şu an için bir şey yok.Nükleer anlaşmanın sonucu sıfır olmamalı. İran da faydalanmalı. Şu an yaşanmamasını ümit ediyoruz fakat bir otomobil üreticisi şirket İran’a gelip parasını transfer edemeyebilir.”
Uluslararası petrol şirketlerinin İran’ın petrol ve doğal gaz yataklarına olan ilgisi ise artmaya devam ediyor. Bu şirketler petrole yapılan yatırımla gelecekte elde edecekleri değeri biliyorlar.
Bazı uzmanlar, İran’ın yabancı yatırım çekme konusunda şimdiye değin başarısız olduğunu düşünüyor. Ancak Uluslararası Para Fonu için hazırlanan raporda, Tahran yönetiminin çekeceği yabancı yatırımla petrol dışı sektörlerde hızlı bir büyüme ortaya koyacağı tahmininde bulunuldu.
Iran presidential candidates battle over economy in second TV debatehttps://t.co/Ra5ngT3mxSpic.twitter.com/4YjxHpV1uf
— TRT World (@trtworld) 5 mai 2017