Ukrayna işgali sonrası savunma harcamalarını artıran NATO'da hedefler ne zaman tutacak?

NATO'da savunma harcamaları Rusya'nın Ukrayna işgali nedeniyle artıyor
NATO'da savunma harcamaları Rusya'nın Ukrayna işgali nedeniyle artıyor © AP
By euronews
Haberi paylaşınYorumlar
Haberi paylaşınClose Button

Ukrayna'nın işgali NATO üyelerini savunma harcamaları konusunda harekete geçirdi: Hedef en kısa sürede GSYİH'nın asgari yüzde 2'si kadarını savunma harcamalarına ayırabilmek

REKLAM

Rusya'nın Ukrayna'yı işgali ve patlak veren küresel krizler, 2006'daki NATO Zirvesi'nde belirlenmiş olan ülkelerin gayri safi yurt içi hasılalarının yüzde 2 kadarını askeri bütçeye ayırması zorunluluğunu daha da önemli hale getirdi. 

Başta Almanya olmak üzere bazı Avrupa ülkeleri, İkinci Dünya Savaşı'ndan bu yana kıtada yaşanan ilk askeri işgalin bir sonucu olarak savunma harcamalarını büyük ölçüde arttırma sözü verdi.

Alman Şansölye Olaf Scholz Şubat ayında yaptığı konuşmada savunma harcamalarına 100 milyar euroluk bir ekleme yapılacağını duyurdu. Scholz, "Özgürlüğümüzü ve demokrasimizi korumak için ülkemizin güvenliğine daha fazla yatırım yapmamız gerektiği açık. Bundan böyle her yıl gayri safi yurtiçi hasılanın yüzde ikisinden fazlasını savunmamıza ayıracağız" dedi.

Orta ve Doğu Avrupa'nın büyük bölümü, en azından gelecek yıla kadar yüzde 2 hedefini tutturma çabası içine girdi. Polonya ise kısa bir süre önce harcamalarını yüzde üçe çıkarmak için bir yasa çıkardı.

"Ukrayna'nın işgali katalizör görevi görüyor"

"Avrupa'daki ülkeler yüzde iki harcama hedefini gerçekten ciddiye almaya başladı" diyen İsveç Uluslararası İlişkiler Enstitüsü Avrupa Programı'nda yardımcı araştırmacı Calle Hakansson, son yıllarda savunma harcamalarında artış yönünde bir eğilim olmasına rağmen, Ukrayna'daki savaşın "yeni savunma harcamaları için açık bir katalizör görevi gördüğünü" belirtti.

Zira uzmana göre Ukrayna'ya silah yardımında bulunan ülkelerin, depolarında oluşan açığı kapatmak ve yenilemek için kısa süre içinde daha fazla harcama yapması gerekecek. Bu yönde adımlar atılmaya şimdiden başlandığı görülüyor. Slovakya, Slovenya ve Letonya hükümetleri, bu yıl olmasa bile en az 2023'e kadar yüzde 2'lik hedefe ulaşmayı planladıklarını açıklarken, Romanya ise 2022 için savunma harcamalarını yüzde 14 arttırdı ve gelecek yıl yüzde 2 hedefine ulaşabileceğini duyurdu.

Kısa bir süre önce NATO'ya katılım başvurusunda bulunan Finlandiya, 2020'de savunmaya GSYH'nin yaklaşık yüzde 1,5'ini harcadı. Ancak Rusya'nın Ukrayna'yı işgalinin ardından 2 milyar euroluk bir harcama yapacağını daha duyurdu. Finlandiya, 2022 ya da 2023'te bu rakamı yüzde 2'nin üzerine çıkarabilir.

Yüzde 2 için 2024 taahhüdü veren ülkeler arasında ise Çekya, Kuzey Makedonya ve Hollanda bulunuyor. 

Stoltenberg: Yüzde 2 bir tavan değil taban olarak görülmeye başlandı

2014'teki NATO zirvesinde yüzde 2 hedefine Avrupa'da sadece Birleşik Krallık ve Yunanistan ulaşıyordu. NATO istatistiklerine göre bu oran 2018'de beşe, 2020'de ise 9 Avrupa ülkesine yükseldi. 

Geçen ay yayınlanan NATO tahminlerine göre, Hırvatistan, Estonya, Yunanistan, Letonya, Litvanya, Polonya, Slovakya ve Birleşik Krallık bu yıl hedefe ulaşacak. Romanya ve Fransa ise yüzde 0.1'den daha az bir sapma gösterecek. Türkiye ise 2021'de 16 buçuk milyar dolarlık harcaması ile yüzde 2'lik hedefi yakalayamadı ve yüzde 1,6'da kaldı.

Geçen ay Madrid'de düzenlenen NATO zirvesinde "Yüzde iki giderek bir tavan değil, bir taban olarak görülüyor" diyen NATO Genel Sekreteri Jens Stoltenberg 2024'e kadar 19 üyenin belirlenen oranı aşacağını tahmin ettiklerini dile getirdi. 

Rusya'nın Ukrayna'yı işgali, özellikle Orta ve Doğu Avrupa'daki hükümetler arasında alarm verilmesine neden olsa da aynı zamanda analistlerin yıllardır uyardığı Avrupa savunma planlamasındaki sorunları da ortaya çıkardı.

Örneğin kısa bir süre önce NATO'ya adaylığını koyan İsveç, yüzde 2 hedefine İtalya gibi 2028'de  ulaşacağını açıklarken İspanya bu tarihi 2029, Danimarka ise 2033 olarak hedeflediklerini açıkladı. 

Savunma harcamalarına 2030'a kadar 10 milyar euro ayrılacağını açıklayan Belçika hükümeti ise yüzde 2'lik hedefe 2035 yılında ulaşılacağını düşünüyor.

Avrupa Savunma Ajansı'nın raporlarına göre 1999 ile 2021 arasında AB'nin toplam savunma harcamaları yüzde 20 oranında arttı. Fakat bu oran aynı dönemde ABD'de yüzde 66, Rusya'da yüzde 292 ve Çin'de yüzde 592 olarak kaydedildi.

Bu oranlar Avrupa'nın harcamalarını belirlenenden çok daha fazla artırması gerektiğini işaret ediyor. Fakat İspanya'da Real Instituto Elcano'da Profesörlük yapan Daniel Fiott harcamaları artırmanın Euro Bölgesi'nde açıklanan yüzde 8,6'lık rekor enflasyon nedeniyle zor olabileceğinin altını çiziyor. 

Almanya örneğini veren Fiott, bu ay açıklanan yeni mali planlarda savunma harcamalarının yüzde 1.5'te, 2023'te ise yüzde 1.7'de kalacağını gördüklerini belirtti. Alman medyası yüzde 2 taahhüdünün 2026'ya kadar tutulamayacağını ileri sürdü.

Haberi paylaşınYorumlar

Bu haberler de ilginizi çekebilir

Fransız parlamentosu, İsveç ve Finlandiya'nın NATO üyeliğini onayladı

Rus Savunma Bakanı Şoygu: Ukrayna'nın Luhansk'taki son büyük şehri Lisiçansk ele geçirildi

G-7 liderleri Ukrayna'ya taahhütte bulunacak, ABD hava savunma sistemi gönderecek