2003 yazında Avrupa genelinde 20 binden fazla kişi aşırı sıcaklar nedeniyle hayatını kaybetti. Özellikle İspanya, İtalya ve Fransa ağır etkilendi.
2025 yazında Avrupa’nın bazı bölgeleri rekor kıran sıcak hava dalgalarıyla mücadele etti. Aşırı sıcaklar demiryolu hatlarına zarar verdi, orman yangınlarını tetikledi ve binlerce kişinin ölümüne yol açtı.
Ancak bu bile Avrupa’nın gördüğü en kötü yaz değildi. 2003, hâlâ kayıtlardaki en sıcak yaz olarak duruyor. Yeni bir araştırma ise 2003’tekine benzer sıcak hava koşullarının bugünün ısınmış ikliminde nasıl sonuçlar yaratacağını inceledi.
Geçmişe bakış: 2003 sıcak dalgası 20 binden fazla can aldı
2003 yazında Avrupa genelinde 20 binden fazla kişi aşırı sıcaklar nedeniyle hayatını kaybetti. Özellikle İspanya, İtalya ve Fransa ağır etkilendi.
Batı Avrupa’nın büyük bölümünde sıcaklıklar iki hafta boyunca 38°C civarında seyretti. İngiltere de tarihinin en sıcak yazlarından birini yaşamıştı.
O dönem bu sıcaklıkların “milyonda bir görülecek bir olay” olduğu düşünülüyordu. Ancak iklim krizi, benzer bir olayın bugün çok daha olası hâle geldiğini gösteriyor.
Stanford Üniversitesi’nden Prof. Noah Diffenbaugh, “O dönemde istatistiksel olarak son derece nadir olan bu olayın bugünün çok daha sıcak ikliminde yeniden yaşanabileceğini biliyoruz,” diye konuştu.
Geçmiş veriler bugüne uygulandı
Nature Climate Change dergisinde yayımlanan çalışmada araştırmacılar, yapay zekâ ve istatistiksel modeller kullanarak 2003’teki koşulların bugünün ortalama sıcaklıklarında yaşanması hâlinde neler olacağını hesapladı.
Küresel ortalama sıcaklıklar bugün, 2003’e kıyasla yaklaşık 0.7°C daha yüksek ve sanayi öncesi dönemin 1.5°C üzerine doğru ilerliyor. Analize göre, 2003 benzeri bir sıcak hava dalgası bugün yaşansaydı Avrupa genelinde sadece bir haftada 17 bin 800 ek ölüm yaşanacaktı.
Küresel ısınma olmasaydı bu sayı yaklaşık 9000 olacaktı.
Araştırmacılar ayrıca sıcaklıkların sanayi öncesi dönemin 3°C üzerine çıktığı bir senaryoyu da modelledi. Bu durumda aşırı sıcaklar 32 bin ek ölüme yol açabilir.
Stanford’dan Prof. Marshall Burke, “Bu olaylar yüzyıl ortasına geldiğimizde COVID’in en kötü haftaları kadar ölümcül olabilir,” dedi.
Peki ne yapmalı?
İklim değişikliği aşırı sıcakları hem daha sık hem daha şiddetli hâle getiriyor. Avrupa’da sıcak hava dalgaları genellikle yağış almayan bölgeler üzerinde oluşan “ısı kubbeleri” nedeniyle gelişiyor. Atmosferdeki ısının artmasıyla bu kubbeler daha da güçlenecek ve daha fazla can alacak.
Çalışmanın başyazarı Christopher Callahan, “Aynı hava sistemleri bugün çok daha sıcak bir atmosferde gerçekleşse etkileri katlanarak artacak” dedi.
Bilim insanları, toplumların bu aşırı sıcaklara hazırlanması gerektiğini vurguluyor. Etkili serinleme yöntemleri, gölge alanlar, havalandırmanın artırılması ve klima erişiminin yaygınlaştırılması öneriler arasında. Sağlık sistemlerinin kapasite artırımı da hayati görülüyor.
Callahan, “Yeni uyum yöntemleri geliştirilirse, bu ölüm sayıları azaltılabilir,” diye ekledi.