Yeni bir araştırma, geçmiş sıcak hava dalgalarına ilişkin kalıpların mevcut iklim koşullarına uygulanmasının endişe verici bir can kaybı bilançosunu ortaya koyduğunu gösteriyor.
Geride kalan yazda, Avrupa’nın bazı bölgeleri kıtanın kayıtlara geçen en sıcak dördüncü yazında rekor kıran sıcak hava dalgaları yaşadı. Aşırı sıcaklar demiryolu hatları gibi kritik altyapıyı etkiledi, orman yangınlarını tetikledi ve binlerce kişinin ölümüne yol açtı.
Ancak bu, kıtanın gördüğü en kötüsü değildi. 2003 yazı kayıtlardaki en sıcak yazdı. Ve yeni bir çalışma, 2003’tekine benzer geçmiş sıcak hava dalgalarının koşullarını inceleyerek benzer hava desenlerinin günümüzün ısınan ikliminde nasıl sonuç vereceğini ortaya koydu.
Geçmişe bakış
2003’teki sıcak hava dalgası Avrupa genelinde 20 binden fazla kişinin ölümüne yol açtı. O dönemde, İspanya, İtalya ve Fransa özellikle ağır etkilendi.
İki hafta boyunca Batı Avrupa’nın büyük bölümünde sıcaklıklar yaklaşık 38 dereceydi. Birleşik Krallık da kayıtlara geçen en sıcak yazlarından birini yaşadı.
Sıcaklıklar aşırıydı ve bunun “bir milyon yılda bir görülebilecek” bir olay olduğuna inanılıyordu. Ancak iklim değişikliği benzer bir olayın olasılığını daha da artırıyor.
"Sağlık açısından yıkıcı olan o olay, gerçekleştiği dönemde istatistiksel olarak son derece nadirdi; yine de onu ortaya çıkaran hava koşullarının, artık çok daha sıcak olan bir iklimde yeniden yaşanmasının mümkün olduğunu biliyoruz," dedi ortak yazar Noah Diffenbaugh, Stanford Doerr Sürdürülebilirlik Okulu’nda William Wrigley Profesörü.
Geçmişi bugüne uyarlamak
Nature Climate Change dergisinde yayımlanan çalışmada araştırmacılar, yapay zekâ ve istatistikten yararlanarak 2003’teki koşullargünümüzün ortalama sıcaklıklarıyla yeniden yaşansaydı ne olacağını tahmin etti.
Küresel ortalama sıcaklıklar, 2003 ortalamasının yaklaşık 0,7 derece üzerinde ve sanayi öncesi seviyelerin 1,5 derece üzerine yaklaşıyor. Çalışmanın analizi, bugünün ikliminde 2003 benzeri hava desenlerinin tek bir haftada kıta genelinde 17 bin 800 fazladan ölüme yol açacağını ortaya koydu. Küresel ısınma olmasaydı, fazladan can kaybı yaklaşık 9 bin olurdu.
Araştırmacılar ayrıca, sanayi öncesi seviyelerin 3 derece üzerine çıkıldığında can kaybının nasıl değişeceğini de değerlendirdi. Sıcak hava dalgaları bu koşullarda 32 bin fazladan ölüme yol açabilir.
"Bu olaylar, yüzyılın ortalarına gelindiğinde COVID’in en kötü haftalarından bazıları kadar kötü olabilir," dedi ortak yazar Marshall Burke, Stanford’da çevresel sosyal bilimler profesörü.
Nasıl hazırlanabiliriz?
İklim değişikliği, aşırısıcak olaylarının sıklığını ve şiddetini şimdiden artırıyor. Avrupa’da, fazla yağış almayan bölgelerin üzerinde “ısı kubbeleri” adı verilen yüksek basınç sistemleri oluştuğunda sıcak hava dalgaları görülüyor. Atmosferdeki ısının artmasıyla bu olaylar daha da kötüleşecek ve daha fazla can alacak.
"Sera gazlarıyla atmosferde çok daha fazla ısıyı hapsettikten sonra aynı hava sistemlerinin [2003’tekiler gibi] meydana gelmesi halinde, sıcak hava dalgalarının şiddetinin arttığını ve can kaybının yükseldiğini gösterdik," diyen çalışmanın başyazarı Christopher Callahan, araştırmayı Stanford Doerr Sürdürülebilirlik Okulu’nda doktora sonrası araştırmacı olarak tamamladı.
Yazarlar bu tür aşırı koşullara karşı hazırlanılması gerektiğinin altını çiziyor. Etkili sıcaklık müdahaleleri ve uyum önlemleri, örneğin klima, havalandırmayı artırma ve daha fazla gölgeleme uygulama gibi çözümler için daha fazla araştırmaya ihtiyaç olduğunu vurguluyorlar. Hastaneler ve sağlık sistemleri de kapasitelerini güçlendirerek hazırlık yapabilir.
"Yeni ya da daha hızlı uyum önlemleri ortaya çıkarsa bu ölüm sayıları daha da azaltılabilir," dedi Callahan.