Avrupa'da 2025 yılında görülen aşırı hava olayları binlerce cana mal oldu ve ekonomiyi derinden sarstı.
Hayatta kalmak için ağaçların tepesine tutunan insanlar, çöken binlerce ev ve hızla çamur nehirlerine dönüşen yollar.
Bu ürkütücü görüntüler, olacaklara dair distopik bir öngörü değil; 2025 yılında tüm dünyada yaşanan aşırı hava olaylarının gerçeği.
Avrupa’da ani sel baskınları, ölümcül sıcak hava dalgaları, kuraklıklar ve rekor kıran orman yangınları 2025’in belirleyici özelliği haline geldi.
Ancak uzmanlar, ısıyı hapseden emisyonların azaltılması için radikal adımlar atılmadıkça bu olayların muhtemelen "yeni normal" haline geleceği konusunda uyarıyor.
Aşırı hava olaylarının sorumlusu iklim değişikliği mi?
Bilim insanları tekil aşırı hava olayları için doğrudan suç atamaktan kaçınsa da, iklim değişikliğinin bu olayların sıklığını ve şiddetini artırdığı konusunda geniş bir mutabakat var.
Havadaki sıcaklık her 1 derece arttığında, atmosfer yaklaşık yüzde 7 daha fazla nem tutabiliyor. Bu da daha şiddetli ve yoğun yağışlara yol açabiliyor.
National Centre for Atmospheric Science, “İnsan kaynaklı iklim değişikliği, yaz mevsiminin daha sıcak bir arka plan ikliminin üzerinde yaşandığı anlamına geliyor,” diye açıklıyor.
“Yerkürenin iklimindeki her bir derecelik ısınmayla sıcak hava dalgalarının sıklığı ve şiddetinin daha da kötüleşeceği öngörülüyor.”
2025’te Avrupa’da aşırı hava olayları
2025 yılı fırtınalı başladı. Şiddetli rüzgârlar Fransa’nın bazı kesimlerini ciddi şekilde etkiledi. Charleville-Mezieres, Chalons-en-Champagne ve Bar-le-Duc gibi kuzey bölgeleri en ağır darbeyi aldı. Sık sık saatte 110 kilometreye kadar çıkan esintiler yaşandı.
İlkbahara gelindiğinde aşırı hava koşulları Avrupa’nın başka ülkelerini de vurmuştu. Orta ve kuzey İspanya’da Martinho Fırtınası nedeniyle onlarca kişi tahliye edildi; Romanya’nın tarihiPraid tuz madeni ise son 30 yılın en şiddetli seliyle felç oldu. Yüzlerce insan yerinden edildi; günlerce süren sağanak yağmur ve kuvvetli rüzgârlar evlerine zarar verdi.
Asıl tırmanış ise yaz aylarında yaşandı. Aşırı sıcaklar kıta genelinde sıcaklık rekorlarını kırdı. Normalde soğuk olan Kuzey Kutup Dairesi’nin çok kuzeyinde bile temmuz ayında 13 gün boyunca “gerçekten eşi görülmemiş” sıcaklıklar 30 derecenin üzerine çıktı.
Finlandiya art arda üç hafta boyunca 30 dereceyi bulan sıcaklıklara katlandı ve yakıcı koşullarla başa çıkmakta zorlandı.
Ülkenin kuzeyindeki bir buz pisti, sıcaktan kaçmak isteyenlere kapılarını açtı. Yerel hastaneler ise dolup taştı. Sıcak hava dalgası, aşırı ısınma riski altındaki ren geyiklerinin refahına dair kaygıları da artırdı.
Daha güneyde Avrupalılar 40 dereceyi aşan sıcaklıklar altında kavruldu ve bu durum onlarca ülkeyi kuraklığa sürükledi. Yoğun sıcak kısa sürede kıta çapında bir acil duruma dönüştü; birçok ülke sağlık ve orman yangını uyarıları yayımladı.
Madrid’in sağlık bakanlığı, mümkünse güneşten uzak durulmasını ve yaşlılar ile hamilelere özel dikkat gösterilmesini tavsiye etti. Fransız yetkililer ise halkın serinlemesine yardımcı olmak için kamuya açık yüzme havuzlarının ücretsiz olmasını emretti.
İtalya’da günün en sıcak saatlerinde açık havada çalışmaya getirilen yasaklar yürürlüğe girdi. Yunanistan’da ise başlıca turistik cazibe merkezleri geçici olarak kapatıldı.
Ancak aşırı sıcak nedeniyle ölümler yine de yaşandı ve sonunda manşetlere taşındı. Barcelona’da 51 yaşındaki sokak temizleme işçisi Montse Aguilar, kentin yüksek alarmda olduğu sırada 35 dereceyi bulan sıcaklıkta çalıştıktan sonra sokakta fenalaşıp yere yığıldı.
Aguilar’ın ölümü yerel protestoları tetikledi. Yüzlerce meslektaşı ve endişeli yurttaş, üzerinde “Aşırı sıcak da bir iş yeri şiddetidir” yazılı pankartlar taşıyarak Barcelona şehir merkezinde yürüdü.
Aşırı sıcak nedeniyle kaç kişi hayatını kaybetti?
Imperial College London ve London School of Hygiene & Tropical Medicine’den araştırmacılar, Avrupa’daki 854 kenti inceleyerek bu yaz tahmini 24 bin 400 sıcaklığa bağlı ölümün yüzde 68’inden iklim değişikliğinin sorumlu olduğunu ve sıcaklıkları 3,6 dereceye kadar artırdığını ortaya koydu.
Tek bir sıcak hava dalgasından en ağır darbeyi alan ülkeler Romanya, Bulgaristan, Yunanistan ve Güney Kıbrıs oldu. 21-27 Temmuz arasında ortalamanın 6 derecenin üzerinde seyreden sıcaklıklarda tahminen 950 kişi sıcaktan öldü. Bu, milyon kişi başına günde yaklaşık 11 ölüme denk geliyor.
Kişi başına en fazla ölümün görüldüğü Avrupa başkentleri Roma, Atina ve Bükreş’ti. Çalışmanın yazarları bunun, bu kentlerin Avrupa’daki en aşırı sıcaklara maruz kalmasını yansıttığını söylüyor; ancak hazırlık düzeyi, nüfus demografisi ve hava kirliliği gibi başka etkenlerin de rol oynadığını vurguluyorlar.
Tüm 854 kentte, İtalya’da tahmini 4 bin 597 sıcaklık kaynaklı ölümün arkasında iklim değişikliği vardı. Bu, toplamda en yüksek sayı. Ayrıca İspanya’da 2 bin 841, Almanya’da bin 477, Fransa’da bin 444, İngiltere'de bin 147, Romanya’da bin 64, Yunanistan’da 808, Bulgaristan’da 552 ve Hırvatistan’da 268 ölümde etkili oldu.
World Weather Attribution (WWA) analizi, iklim değişikliğinin orman yangınlarını körükleyen hava koşullarını Portekiz ve İspanya genelinde yaklaşık 40 kat daha olası hale getirdiğini de ortaya koydu.
2025’in başından bu yana İspanya’da 380 bin hektardan fazla alan yandı; bu, yıllık ortalamanın neredeyse beş katı. Portekiz’de ise 260 bin hektardan fazlası kaybedildi. Bu, ülkenin yüzölçümünün yaklaşık yüzde 3’üne karşılık geliyor ve bir yılda orman yangınlarının yaktığı ortalama alanın üç katı.
Yangınlarda en az sekiz kişi hayatını kaybetti; on binlerce kişi tahliye edilmek zorunda kaldı.
Aşırı hava olayları Avrupa ekonomisini nasıl etkiliyor?
Uzmanlar, bu yazın aşırı hava olaylarının en az 43 milyar euroluk kısa vadeli ekonomik kayba yol açtığını; toplam maliyetlerin 2029’a kadar 126 milyar avroya ulaşmasının beklendiğini söylüyor.
Eylül ayında yayımlanan ve Mannheim Üniversitesi’nden Dr. Sehrish Usman’ın Avrupa Merkez Bankası (ECB) ekonomistleriyle birlikte yürüttüğü bir çalışma, 2025 yazında sıcak hava dalgaları, kuraklıklar ve sellerin AB bölgelerinin dörtte birini etkilediğini ortaya koydu.
Anlık kayıplar, 2024’te AB’nin ekonomik çıktısının yüzde 0,26’sına denk geliyor; ancak çalışmanın yazarları, sıcak hava dalgalarıyla kuraklıkların aynı anda yaşanması gibi aşırı olayların bileşik etkilerini içermediği için bu tahminlerin muhtemelen ihtiyatlı olduğunu vurguluyor.
Ayrıca bu hesaplamalara, bu yıl Avrupa genelinde rekor kıran orman yangınları gibi tehlikelerin maliyeti ya da dolu ve fırtınalardan kaynaklanan rüzgar hasarları dahil değil.
Hangi ülkeler en büyük darbeyi aldı?
İtalya, 2025’te 11,9 milyar euro ve 2029’a gelindiğinde 34,2 milyar euroya çıkması öngörülen kayıplarla en ağır ekonomik gerilemelerden birini yaşadı. Fransa, 10 milyar avroyu aşan anlık hasarla ve on yıl bitmeden 33,9 milyar euroya ulaşan toplam zararlarla onu izledi.
İspanya, araştırmacıların üç tür aşırı hava olayının da görüldüğünü tespit ettiği en çok etkilenen ülkeler arasındaydı. Toplam tahmini kayıpları 2025’te 12,2 milyar euro ve 2029’da 34,8 milyar euroydu.
2026’da aşırı hava olayları daha kötü mü olacak?
Avrupa bu aşırı hava olaylarının ardından toparlanmaya çalışırken, bilim insanları 2026’nın 1850’den bu yana en sıcak yıllardan biri olacağını öngörüyor.
İngiltere Meteoroloji Kurumu (Met Office), küresel ortalama sıcaklığa ilişkin son görünümünü yayımlayarak 2026’nın, küresel ortalamanın sanayi öncesi dönemin üzerine 1,4 derece çıktığı dördüncü yıl olma ihtimalinin yüksek olduğu uyarısında bulundu.
Küresel tahminin arkasındaki ekibi yöneten Profesör Adam Scaife, “Son üç yılın tamamının 1,4 dereceyi aşmış olması muhtemel ve 2026’nın bunu art arda yapan dördüncü yıl olmasını bekliyoruz,” diyor.
“Bu sıçrama öncesinde, önceki küresel sıcaklık 1,3 dereceyi aşmamıştı.”