AB Dış Eylem Servisi Genel Sekreter Yardımcısı Enrique Mora'nın, İran'ın yeni Cumhurbaşkanı Pezeşkiyan'ın yemin törenine katılması tartışmalara yol açmıştı.
REKLAMAvrupa Parlamentosu (AP) üyeleri arasında tepkilere yol açmasına rağmen, Avrupa Komisyonu Perşembe günü İran'ın yeni cumhurbaşkanı Mesud Pezeşkiyan'ın yemin törenine katılmak üzere başkent Tahran'a üst düzey bir diplomat gönderme kararının arkasında durdu.
Bloğun diplomatik kolu olan AB Dış Eylem Servisi (European External Action Service - EEAS) Genel Sekreter Yardımcısı ve aynı zamanda Yüksek Temsilci Josep Borrell'in özel kalem müdürü olarak görev yapan Enrique Mora, İran'ın yeni cumhurbaşkanının yemin törenine AB adına katılmak üzere Tahran'a gitmişti.
AB üye devletleri, dışişleri bakanlarını göndermek yerine Tahran'da yerleşik bulunan temsilcilerini tercih etti.
Mora'nın varlığı kısa sürede tepkilere yol açarken, bazı AP üyeleri bunu bloğun temel değerleriyle "bariz bir çelişki" olarak nitelendirdi.
İran defalarca Rusya'nın Ukrayna'yı işgalini desteklemek, insan haklarına karşı acımasız bir baskıya öncülük etmek, siyasi kazanımlar için AB vatandaşlarını esir tutmak, dünyanın dört bir yanındaki terörist hareketleri finanse etmek ve Birleşmiş Milletler (BM) kararlarına açıkça meydan okuyan bir nükleer program yürütmekle suçlandı.
Liberal grup Renew Europe'un Hollandalı parlamenterlerinden Bart Groothuis, "Avrupa ülkeleri, (Rusya Devlet Başkanı Vladimir) Putin'in yemin törenine katılmadı. Görünüşe göre, İran farklı. Bu mantığı anlamakta güçlük çekiyorum," ifadelerini kullandı.
Aşırı sağcı Avrupa Muhafazakârları ve Reformistleri'nden (ECR) Letonyalı Rihards Kols ise Mora'yı "kendi halkına zulmeden, küresel terörizme sponsorluk yapan ve nifak tohumları eken bir rejimi meşrulaştırarak (birliğe) zarar vermekle" suçladı.
Kols, İranlı milletvekillerinin "Amerika ve İsrail'e ölüm!" sloganları attığını gösteren bir açılış videosu paylaşarak, "Bu bir rezalet," dedi.
Yeşiller milletvekili ve İran rejimini sert bir dille eleştiren Hannah Neumann ise Mora'nın "bir törene ne zaman katılıp ne zaman katılmayacağını bilmesi gerektiğini" söyledi ve AB'nin terör örgütü olarak listelediği Hamas'ın en üst düzey siyasi liderlerinden İsmail Haniye'nin de yer aldığı bir "aile fotoğrafında" yer aldığı için diplomatı azarladı.
Öte yandan, EEAS için Mora'nın katılımı hiç de sorun teşkil etmiyor çünkü bu, bir yandan açık iletişim kanallarını, diğer yandan da gerektiğinde yaptırım uygulamayı bir araya getiren bloğun resmi "kritik angajman" politikasıyla uyumlu.
Mora, 2021 yılında yine tartışmalar arasında geçtiğimiz aylarda bir uçak kazasında hayatını kaybeden Cumhurbaşkanı Ebrahim Raisi'nin yemin törenine de katılmıştı.
EEAS sözcüsü Peter Stano perşembe günü yaptığı açıklamada, "(Mora'nın) yemin töreni için Tahran'da bulunmasının ve yeni göreve gelen İran yönetiminin yetkilileriyle etkileşimini kullanarak İran'la ilgili kaygı duyduğumuz tüm konularda AB'nin tutumunu aktarmasının temelinde bu yatıyordu," dedi.
Stano sözlerini şöyle sürdürdü: "İran'la ilişkilerimiz; insan hakları ihlalleri, İran'ın Rusya'nın Ukrayna'ya yönelik yasadışı saldırganlığına verdiği destek, AB vatandaşlarının keyfi olarak gözaltına alınması gibi farklı nedenlerden dolayı çok çok düşük bir seviyede."
"Dolayısıyla tüm bunlar onlarla aktif olarak ele aldığımız konular. Onlara ilettiğimiz mesajlar bunlar. Onlarla birlikte çözmeye çalıştığımız meseleler bunlar."
Diğer konular arasında ise Tahran'ın Hamas, Hizbullah ve Kızıldeniz'de Batılı gemilere saldırmak için İran tarafından sağlanan silahları kullanan Husileri desteklemeye devam etmesi yer alıyor.
REKLAMSözcü, AB'nin İran'ın nükleer programının gelişimini sınırlandırmaya yönelik çok taraflı bir anlaşma olan Kapsamlı Ortak Eylem Planı'nda (KOEP) uzun süredir "kolaylaştırıcı" şekilde hareket ettiğini belirtti. Bloğun diplomatik becerisinin bir örneği olarak görüldüğü için Brüksel'de büyük takdir gören anlaşma, ABD'nin 2018'de çekilmesinden bu yana çıkmazda.
İran nükleer anlaşmasını yeniden canlandırmaya yönelik çabalar son birkaç yıldır devam etmekle birlikte bu konuda önemli bir ilerleme kaydedilemedi. Mora, görüşmelerde AB'nin temsilciliğini yapıyor.
Tahran'ı ziyaretinin ardından Mora, daha önce nükleer anlaşmada yer alan ve ülkenin bir sonraki dışişleri bakanı olacağı duyurulan İranlı diplomat Abbas Araghchi ile sosyal medyada bir fotoğraf paylaştı.
Mora, "(Abbas Araghchi ile) İran için yeni bir dönemde yeniden temas kurmak güzel," dedi. "Onunla tekrar çalışmayı dört gözle bekliyorum."
REKLAM