İran Dışişleri Bakanı Ali Ekber Salihi, bu göreve gelmeden önce Atom Enerjisi Kurumu’nun başında yer alan bir akademisyendi. Euronews ekibi olarak kendisiyle bir söyleşi gerçekleştirdik.
James Franey, euronews:
“Sayın Ali Ekber Salehi, yayınımıza katıldığınız için teşekkür ederiz. İran ve Suriye, İsrail’in Suriye’nin silah deposuna gerçekleştirdiği saldırıya karşılık vereceklerini dile getiriyor. Bu doğru mu?”
Ali Ekber Salihi:
“Kimsenin somut olarak bu saldırıya yanıt verileceğini söylediğine tanık olmadım. Bizim asıl söylediğimiz, İsrail’in bu saldırısını çok ciddiye aldığımızdı. Bu hava saldırısı, uluslararası sözleşmeler ve Birleşmiş Milletler’in anlaşmalarına uymayacak şekilde başka bir ülkenin insanlarına karşı yapılmış bir müdahaledir. İsrail’in yaptığı uluslararası kural ve sözleşmelere aykırıdır ve bu çok ciddi sonuçlar doğurabilir.”
euronews:
“Ne gibi sonuçlar?”
Ali Ekber Salihi:
“Ciddi sonuçlar derken şunu kastediyorum: Suriye çok hassas bir bölgede yer alıyor ve kriz diğer ülkelere sıçradığı takdirde her yeri kasıp kavuran büyük bir yangınla karşı karşıya kalabiliriz. Bu bizim dilimizde kullanılan bir deyim. Bir diğer deyişle, Suriye’deki ve komşu ülkelerdeki krizin çevreye sıçraması herkesi yakar.”
euronews:
“Peki bu yangına sebep olacak başlıca aktörler kimler?”
Ali Ekber Salihi:
“Siyonist rejimin aldığı önlemler…”
euronews:
“Ancak onlar bunu yalanlıyor. Bu hava saldırısını inkar ediyorlar.”
Ali Ekber Salihi:
“İnkar mı ediyorlar? Hayır, hava saldırısı düzenlediklerini itiraf ettiler.”
euronews:
“Ancak görüşmelere katılan yetkililer böyle söylemiyor.” Ali Ekber Salihi:
“Biz Suriye hükümetinden aldığımız resmi bilgiden yola çıkıyoruz. Birleşmiş Milletler dahi bu konuda görüş bildirdi. Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri dahi buna yanıt verdi. Eğer bu olmadıysa neden Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri tavır alsın?”
euronews:
“Suriye konusuna gelince… Eğer batının ümit ettiği gibi, Esad rejimi yıkılırsa neler olur?”
Ali Ekber Salihi:
“Bu kesinlikle bir girdap etkisi yaratır. Eğer Suriye’de girdap meydana gelirse tüm Suriye bunun içine çekilir ve Suriye’nin bütünlüğünü koruyup korumayacağından emin olamayız. Bu, bölgede istikrarsızlığa neden olur. Bu istikrarsızlık kaynağı bölgenin genelinde istikrarsızlığı tetikleyecektir. Bu durum Orta Asya’ya dahi yayılabilir. Konuyu çözüme kavuşturacak tek yolun ise hükümet ve muhalefetin bir araya gelerek Suriye toplumunu, halkı düşünerek hareket etmesi olduğunu düşünüyoruz. Bir diğer deyişle, konuya Suriyeli bir çözüm bulmak gerekli.
Sorunun çözümünün Suriye’nin dışında oluşturulan emirler üzerinden, Suriye halkına dayatılan reçeteler yoluyla gerçekleşeceğini sanmıyoruz. Bu işe yaramayacaktır.”
euronews:
“Amerika Birleşik Devletleri Başkan Yardımcısı Joe Biden, katıldığı bir konferansta İran’ın ciddi bir duruş sergilemesi halinde Amerika’nın müzakerelere açık olduğunu dile getirdi. Siz bunu nasıl karşılıyorsunuz?”
Ali Ekber Salihi:
“Bazı konularda bazı temalar çerçevesindeki müzakerelere gelince… Nükleer program konusundaki müzakereler açısından bir sınır olmadığını söyleyebilirim.”
euronews
“Ben de sınırlarınızın ne olduğunu sormak istiyordum.”
Ali Ekber Salihi:
“Fakat bu müzakereler yalnızca Amerika Birleşik Devletleri’nin dürüst bir tavırla yaklaşması ve güven sağlaması halinde gerçekleşebilir. Çünkü şimdiye kadarki deneyimlerimiz ne yazık ki bize aksini gösterdi.”
euronews:
“Kuvvetlendirme programına devam etme kararınızın nedeni bu mu? Kendimi İranlı yetkililerin yerine koyarak düşünüyorum. Nükleer silah araştırmaları yaptığınıza dair savlardan yola çıkıyorum.
Obama’nın Savunma Bakanlığı’na aday gösterdiği Chuck Hagel’ın askeri müdahale dahil olmak üzere her ihtimalin masaya yatırıldığına dair açıklamasına tanık olduğunuzda, İsrail’in nükleer silahı olduğuna dair iddiaları duyduğunuzda ya da Amerika Birleşik Devletleri’nin bölgedeki eylemlerine baktığınızda… Belki de tüm bu savlardan yola çıkarak yolunuza devam ediyorsunuz. Bu bir hayatta kalma meselesi.”
Ali Ekber Salihi:
“Başından beri belirttiğimiz gibi, çeşitli nedenlerden ötürü nükleer silahın savunma politikamızda yeri yok. Bunun bir nedeni dini inançlarımız ve ilkelerimiz. Ayrıca dini liderimiz ülkede nükleer silah denemelerini yasaklayan bir fetva yani dini bir kararname yayınladı.
Bir diğer açıdan, pratik sebepler açısında bakacak olursak, İran’ın birkaç basit bomba geliştirdiğini farz etsek dahi, Amerika Birleşik Devletleri ile ya da yıllardır nükleer silah geliştiren ülkelerle gerçekten rekabet edebilir mi? Bu bizim için caydırıcı niteliğe sahip değil, çünkü bizim komşularımızla bir sorunumuz yok.”
euronews:
“Batılı ya da kimi diğer medyalarda İran’ın dış politikasının İsrail’i haritadan silmek olduğuna dair görüş bildiren sözde uzmanlar var. Bunun kesinlikle yanlış bir bilgi olduğu yönünde bir yanıt arıyorum.”
Ali Ekber Salihi:
“İsrail devletini tanımadğıımız biliyorsunuz, ancak hiçbir zaman insanları yok etmekten bahsetmedik. Kitle imha silahları konusuna gelince… Kendimizde
bu hakkı görmüyoruz.”
euronews:
“Cumhurbaşkanı adayı olacak mısınız?
Ali Ekber Salihi:
“Hayır bu görev için uygun olduğumu düşünümüyorum.”
euronews:
“O halde aradan çekiliyor musunuz?”
Ali Ekber Salihi:
“Çekilip çekilmeyeceğimi bilmiyorum. Gelecek cumhurbaşkanının beni tutmak isteyip istemeyeceğine göre değişir.”