21 yaşındaki Ivan Martynushkin Kızıl Ordu’da makineli tüfek bölümünde teğmen olarak çalışıyordu. Yıllar boyunca kilometrelerce uzunluktaki savaş
REKLAM21 yaşındaki Ivan Martynushkin Kızıl Ordu’da makineli tüfek bölümünde teğmen olarak çalışıyordu. Yıllar boyunca kilometrelerce uzunluktaki savaş alanlarında görev yapan teğmen, 27 Ocak 1945 tarihinin hayatında bir dönüm noktası olacağını tahmin bile edemezdi:
“Polonya’ya ve Krakow’a doğru ilerliyorduk. Auschwitz toplama kampları hakkında hiçbir şey biliyorduk. Bizim askeri birliğimizin görevi belirli bir bölgeye gitmek ve orada güvenliği sağlamaktı. Auschwitz köyünü geçtikten sonra dikenlerle çevrili büyük bir alana geldik. Devasa beton sütunlar vardı. Her yer dikenli elektrikli tel örgülerle kaplıydı. Direklerin üzerinde elektrik tesisatları vardı.”
Ivan Martynushkin’in birçok nişan ve madalya kazanmış ancak hiçbiri Auschwitz’in kurtuluşu nedeniyle verilmemiş. Auschwitz’i kurtarma operasyonuyla ilgili bir emir verilmediği ve bunun askeri bir operasyon olmadığı söyleniyor. O zamanlar kamp neredeyse bomboştu. Mahkumlar diğer toplama kamplarına sevk edilmişti. Auschwitz sadece tükenmiş ve ölüme terk edilmiş insanlarla doluydu.
“Sanırım cesetleri yakmak fırınların ısısı yeterli değildi. Almanlar istedikleri kadar ceset yakamıyorlardı. Cesetleri bir araya getiriyor, üst üste koyuyor ve üzerini gazetelerle kaplıyorlardı. Sonrasındaysa ateş yakıp tutuşturuyorlardı. Biz Auschwitz’e geldiğimizde kar yağmaya başlamıştı. Kamp alanını beyaz perde gibi kaplamıştı. Kar da olmasaydı her yer kül ve sisle siyahlara bürünürdü. Kampa yaklaşınca farklı bir koku hissettik. Yanık et kokusuydu, yanık ceset kokuyordu. Bu koku kampın her yerine yayılmıştı.”
Auschwitz mahkumları ve onları kurtaran askerler arasındaki buluşma tarih kitaplarının yazdığı kadar sevinçli anlara sahne olmadı. Tükenmiş halde bulunan askerlerin kurtarmaya geldikleri mahkumlara verecek ne yiyeceği ne de ilacı vardı. Tarihi kurtarışın o bilindik fotoğrafları günler sonra Rus gazeteciler tarafından çekildi. Yıllar sonra yapılan incelemelerde çekilen resimlerde bir mizansen olduğu görülüyordu.
“Bir grup mahkuma doğru yaklaştık. Yüz yüze geldik. Suratları kararmıştı. Bazılarının üzerinde battaniye vardı. Sonra gözlerine baktık. Gözlerinde bir ışık, bir parıltı vardı. Gözlerinin derinliklerinde, bulundukları hali tahmin edebiliyorduk. Sanki küçük bir sevinç vardı. Onlarla konuşma iznimiz yoktu. Ama sanki içlerinden bir tanesi ‘Macaristan, Macaristan’ diye mırıldanıyordu. Ama tabi o zamanlar Macaristan’ın tam olarak ne anlama geldiğini bilmiyorduk.”
Teğmen Martynushkin Auschwitz’te gördüklerine ancak uzun bir süre sonra anlam verebilecekti. Resmi anma törenleri de dahil olmak üzere Martynushkin defalarca bu kampa geri geldi. Ama o gün, 27 Ocak 1945 tarihinde Teğmen Martynushkin’in bulunduğu askeri birlik, tekrar yola koyulmadan önce, orada sadece bir saatliğine bulunuyordu. İkinci Dünya Savaşı bu olaylardan üç ay sonra sona erdi.