Kutup ayıları bu yüzyılın sonuna dek 'tam yok oluş' tehlikesiyle karşı karşıya. Ancak bilim insanları küçük bir 'umut ışığı' buldu.
Kutup ayıları, iklim krizine uyum sağlamak için umutsuzca “temel genetik değişiklikler” geçiriyor.
İnsan kaynaklı iklim değişikliği, Arktik'i küresel ortalamanın iki ila dört katı hızda ısıtıyor. Bu durum, kutup ayılarının fok avlamak için kullandığı hayati deniz buzu platformlarını ciddi biçimde azaltıyor ve ağır gıda kıtlığı ile izolasyona yol açıyor.
Sonuç olarak, 2050'ye kadar kutup ayılarının üçte ikisinden fazlasının soyunun tükeneceği öngörülüyor. Araştırmacılar bu yüzyılın sonuna dek “tam bir yok oluş” uyarısı yapıyor.
Buna karşılık, East Anglia Üniversitesi'ndeki (UEA) bilim insanları, kutup ayısı DNA'sının popülasyonların değişen iklim ve beslenme koşullarına uyum sağlamasında “kilit bir rol” oynadığını tespit etti.
Kutup ayıları DNA'larını nasıl değiştiriyor?
Springer Nature, dergisinde yayımlanan çalışma, Grönland'ın kuzeydoğusu ve güneydoğusundaki 17 kutup ayısından alınan kan örneklerini inceleyerek “sıçrayan genlerin” etkinliğini, bu iki bölgedeki sıcaklıklarla ilişkilerini ve gen ifadesindeki değişimleri karşılaştırdı.
“Sıçrayan genler”, diğer genlerin nasıl çalıştığını etkileyebilen genomun küçük parçalarıdır.
Araştırmacılar, kuzeyden belirgin biçimde daha sıcak olan güneydoğu Grönland'daki ayılarda artan sıcaklıkların, sıçrayan genlerin etkinliğinde “çarpıcı bir artışa” yol açmış gibi göründüğünü tespit etti.
Araştırmacılar, DNA’daki, bir ayının metabolizmasını ve ısı stresini nasıl yönettiğini etkileyebilen bu değişimlerin, “eriyen deniz buzuna karşı umutsuz bir hayatta kalma mekanizmasına” işaret edebileceğini savunuyor.
Gıdanın kıt olduğu durumlarda önemli bir uyum sağlayan yağ metabolizmasıyla ilişkili gen ifadesini düzenleyen DNA bölgelerinde de değişiklikler bulundu.
Çalışma, bunun güneydoğudaki ayıların, kuzeydeki popülasyonun ağırlıklı olarak yağlı, fok temelli diyetine kıyasla, daha sıcak bölgelerde bulunan daha zorlu bitki temelli diyetlere yavaş yavaş uyum sağladığı anlamına gelebileceğini öne sürüyor.
Kutup ayıları hâlâ yok olma tehlikesiyle karşı karşıya mı?
Baş araştırmacı Dr Alice Godden, bulguların kutup ayılarının iklim değişikliğine nasıl hızla uyum sağlayabileceğine dair bir “genetik yol haritası” sunduğunu, bunun da gelecekteki koruma çabalarının odağını şekillendirmesi gerektiğini söylüyor.
“Ancak rehavete kapılamayız,” diye ekliyor Dr Godden. “Bu bir miktar umut veriyor, ama kutup ayılarının yok olma riski açısından daha az tehdit altında olduğu anlamına gelmiyor."
“Hâlâ küresel karbon emisyonlarını azaltmak ve sıcaklık artışlarını yavaşlatmak için elimizden gelen her şeyi yapmamız gerekiyor.”
Çalışma, bir sonraki adımın türün genomlarını “çok geç olmadan” analiz etmek için diğer kutup ayısı popülasyonlarına bakmak olduğunu belirtiyor.