İspanya’nın Granada şehrindeki bir okulda uzmanlar “Nutrimenthe” adlı Avrupa Birliği araştırma projesi kapsamında beslenmenin çocukların zihinsel gelişiminde nasıl bir rol oynadığını inceliyor. Projenin odak noktası, doğru besin seçiminin zihinsel süreçler üzerinde nasıl bir etki yarattığı sorusu.
Granada Üniversitesi araştırmacılarından Cristina Martinez-Zaldiyar, Nutrimenthe çerçevesinde yaptıkları incelemeleri şu sözlerle özetliyor: “Proje kapsamında beslenmenin gebelik döneminde ve çocuğun erken yaşlardaki zihinsel gelişiminde nasıl bir rol oynadığını; dil, hafıza, dikkat gibi psikomotor sisteme dair özelliklerini nasıl etkilediğini incelemeye çalışıyoruz.”
Uzmanlar, Nutrimenthe kapsamında gebelik dönemindeki kadınlara besin değeri yüksek ek gıdalar verdi. Bir sonraki aşamada, doğacak bebeklerin zihinsel ve psikolojik gelişimleri takip edilecek.
Testlere katılan gönüllü ebeveynler ve çocukları bir kaç yıl arayla sağlık kontrolünden geçiriliyor. Çocuğun erken dönem beslenme sürecinin uzun vadede etkileri anketler ve psikolojik testlerle ölçülüyor. Granada merkezli proje, 9 ülkede 15 bini aşkın çocuğun katılımıyla yürütülüyor. Araştırmacıların çocukların zihinsel gelişimini ölçmede kullandıkları yöntemlerden biri ise
bilgisayar üzerinde bir beyin görüntüleme arayüzü.
Diğer yandan Hollanda’nın Rotterdam kentinde yer alan bir hastanenin psikiyatri uzmanları Nutrimenthe Projesi ile ortak bir araştırma projesi geliştirdi. Anneler ile çocuklarının beslenme alışkanlıklarını inceleyen araştırma ekibi, onları düzenli olarak sağlık kontrolünden geçirerek bir sonraki aşamayı yürütüyor. Ekipte görev alan uzmanlardan Henning Tiemier, projenin hedeflerini şu sözlerle anlatıyor: “Gebelik tabii ki çok önemli bir süreç. Organlar bu dönemde gelişiyor. Bir sonraki aşamada diyet üzerine çalışacağız. Emzirme sürecinden başlayarak çocuğun ne kadar atıştırdığını, gazlı içecekleri hangi sıklıkla tükettiğini, beslenirken ne denli seçici olduğunu; kısacası zihinsel gelişimle ilgili tüm süreçleri araştıracağız.”
Bu aşamada yapılan akciğer, kalp, işitme ve alerji testleri ailelerin yaşam tarzları ve beslenme geçmişleri üzerine de çeşitli ipuçları veriyor. Hem fizyolojik hem psikolojik testlerin sonuçlarını bir araya getiren araştırmacılar, çocukların fiziksel ve zihinsel gelişimlerinin adeta detaylı bir tablosunu çiziyor. Anne adaylarının gebelik dönemi ile başlayan sağlık kontrollerinin çocuklar 20 yaşına gelinceye dek sürmesi planlanıyor.
Toplanan veriler sayesinde doktorlar çocuklara zihinsel gelişimlerine katkıda bulunacak özel diyetler önerme fırsatı buluyor. Projenin merkezi Granada’da ilk etabı yürüten ekibin koordinatörü olarak görev alan Cristina Campoy, zihinsel süreç üzerine yoğunlaşan bu araştırmaları toplumun ekonomik ve sosyal gelişimi açısından olumlu bulduklarını ifade ediyor: “IQ’nun birkaç puan yükselmesi dahi bireylerin farklı şekillerde gelişimine olanak sağlar. Onlara daha iyi bir gelecek sunabilirsiniz. Çocukların azami düzeyde gelişimini sağlarsak toplum da ilerleme kaydeder. Bu, ekonomik ve sosyal açıdan da Avrupa’nın yararına.”
Avrupa Birliği genelinde yürütülen, bireylerin biyolojik gelişimlerine yönelik araştırmaların temelini oluşturan önemli bir alan, gıda çalışmaları. Tarım, denizcilik ve ormancılık sektörlerini kapsayan bu araştırma kolu biyolojik ürünlerin incelenmesini temel alıyor. Belçika’nın Leuven kentinde bulunan bir meyve bahçesi gıda araştırmaları için elverişli bir çalışma sahası oluşturuyor. “Frisbee” adlı AB araştırma projesine bağlı ekip, bu sahada çalışmalarını sürdürüyor.
Uzmanlar sebze ve meyvelerin doğru ısıda saklandığı sürece uzun süre taze kalabileceğine dikkat çekiyor. Bu süreçte önemli bir rol oynayan soğutma teknolojileri ise yüksek enerji tüketimine neden oluşu ve maliyetiyle tartışma yaratıyor. Frisbee Projesi koordinatörlerinden Graciela Alvarez, projenin hedeflerini anlatırken enerji tüketimine dair somut verilerden söz ediyor: “Isının yanlış ayarlanması nedeniyle dünya çapında gıda üretiminde % 30 değerinde kayıp yaşanıyor.Günlük gıdalarımızın % 60’ının buzdolabında korunması gerek. Dünya genelinde enerji tüketiminin % 8’i yalnızca gıdaların soğutulmasına ayrılıyor. Bunun çevre üzerinde belirli bir etkisi var. Yine dünya genelinde karbondioksit salınımının % 2,5’i soğutma sistemlerine dayanıyor. Soğutma teknolojilerinin yaşamımız üzerindeki etkisini bu şekilde ölçebiliriz.”
Fransa’nın kuzeyine doğru bir yolculuğa uzanıyoruz. Estrée-Mons köyünde bulunan, yurt dışına da dağıtım yapan, ülkenin en kapsamlı sebze deposu olarak değerlendirilen bir fabrikaya konuk oluyoruz. Frisbee Projesi’ne dahil olan fabrikanın yöneticilerinden François Letissier, gıda sektöründe enerji tüketiminin çevreye olan etkisine değiniyor: “Artık şunun farkına vardık: Enerji sarfiyatının %30 – %40’ı sebzelere ayrılmadığı gibi, çevreye ve atmosfere etki ediyor. Bu büyük bir kayıp. Bu projenin ilk etabı somut verilerin değerlendirilmesine ayrıldı. Soğuk ortamda sebzelerin durumunu inceliyoruz. Bu pratik verilerden yola çıkarak proje kapsamında bilimsel bir süreç ve araştırma metodu uyguluyoruz.”
Gıdaların başarıyla saklanmasında en önemli faktör kuşkusuz doğru ısının ayarlanması. Büyük gıda depolarının en büyük zorluğu ise soğutma sistemlerinin maliyeti. Gıda araştırmaları tam da bu nedenle araştırma ve yenilikçi buluşlar yoluyla maliyeti düşürmeye odaklanıyor. Uzmanların Frisbee Projesi kapsamında bilgisayar üzerinde ürettiği modeller gıda üreticilerine, dağıtımcılara ve perakendecilere soğutma sistemlerini kontrol etmelerinde yardımcı oluyor. Bu şekilde gıda güvenliği ve kalitesi korunurken enerji maliyetini en aza indirgemek mümkün.
Farklı sektörlerde biyo-ekonomik araştırma projesi örnekleri:
DENİZCİLİK:
TARIM VE ORMANCILIK:
BİYOLOJİK ÜRÜNLER: