Reform yanlıları yeni anayasanın daha fazla istikrar getireceğini savunurken, muhalefet yeni sistemin demokratik olmayacağı görüşünde
REKLAMTürkiye, 16 Nisan’da anayasa değişikliği referandumu için sandığa gidecek. Reformu destekleyenler yeni anayasanın ülkeye daha fazla istikrar getireceğini savunurken, muhalefet ‘gücü tek elde toplayan’ yeni sistemin demokratik olmayacağı görüşünde.
Referandumda seçmene “yeni anayasa taslağını” kabul edip etmediği sorulacak. Peki sonuç “evet” çıkarsa Türkiye’de neler değişecek:
- Hali hazırda devletin başı olan cumhurbaşkanı aynı zamanda yürütmenin de başı olacak, yani başbakanın görevini de üstlenecek.
- Başbakan pozisyonu ortadan kalkacak, onun yerini başkan yardımcısı alacak.
- Cumhurbaşkanı kararname hazırlama, olağanüstü hal ilan etme, bakanları ve üst düzey bürokratları atama yetkilerine sahip olacak.
- Cumhurbaşkanlığı seçimi ve genel seçimler 5 yılda bir aynı tarihte düzenlenecek.
- Parlamentonun çoğunluk oyuna dayanarak cumhurbaşkanını soruşturma ve azletme yetkisi olacak. Cumhurbaşkanının yargılanması için meclisin en az üçte ikisinin oyu gerekecek.
- Cumhurbaşkanlığı seçimi ve genel seçimler 5 yılda bir aynı tarihte düzenlenecek.
- Mevcut TBMM’de 550 olan milletvekili sayısı 600’e çıkacak.
- Milletvekili seçilme yeterliliği 25 yaşından 18’e düşürülecek.
- Meclisin bütçe yapma yetkisi cumhurbaşkanına geçecek. Bütçe cumhurbaşkanı tarafından hazırlanıp meclise sunulacak, meclis bütçeyi ya onaylayacak ya da geri gönderecek.
- Cumhurbaşkanlığı için meclis dışından aday gösterilebilecek. En az yüzde 5 oy almış partiler ve 100 bin seçmen aday önerebilecek.
- Cumhurbaşkanı TBMM’nin çıkardığı yasaları iptal talebi ile Anayasa Mahkemesine götürebilecek.
- Cumhurbaşkanlığı makamının boşalması durumunda yerine yardımcısı vekalet edecek ve 45 gün içinde seçime gidilecek.
- Meclis, cumhurbaşkanlığı seçiminin yenilenmesi talebi için en az 260 milletvekilinin onayına ihtiyaç duyacak.
- Disiplin mahkemeleri dışında askeri mahkemeler kaldırılacak.
- Hâkimler ve Yüksek Savcılar Kurulu’nun ismindeki ‘yüksek’ ibaresi kaldırılacak ve üye sayısı 22’den 13’e düşürülecek.
- Taslağa eklenen geçici madde ile Cumhurbaşkanı Erdoğan aynı zamanda Ak Parti başkanı olabilecek.
Değişikliği savunanların argümanları neler?
Suriye ve Irak’taki savaş ortamının yanı sıra terör saldırılarına dikkat çeken reform yanlılarına göre, yeni anayasa Türkiye’ye daha fazla istikrar getirecek.
Değişiklikler ayrıca, 1980 darbesinin bir ürünü olan mevcut anayasanın modern bir hale getirilmesi için de bir fırsat.
Karar mekanizmasında başbakan ortadan kalkacağı için, hükümet işleyişi daha hızlı olacak. Olası koalisyon hükümetlerinin siyasi krize yol açmasının önü alınacak.
Karşı çıkanların argümanları neler?
London School of Economics ‘ten Dr. Esra Özyürek’e göre istikrar ve koalisyonsuz hükümet tezi ikna edici değil. Euronews’e konuşan Dr. Özyürek ülkenin 14 yıldır koalisyonsuz, tek parti iktidarıyla yönetildiğine dikkat çekiyor.
Muhaliflerin temel endişesi ise Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın gücü üzerinde kontrol ve denge mekanizmasının bulunmayacak olması.
Dr Özyürek de yeni anayasanın parlamentoyu işlevsiz kılacağı görüşünde:
“Cumhurbaşkanı hem devletin, hem hükümetin başı olacak, yargı üzerinde tam hakimiyet sağlayacak.” Kararname çıkarma yetkisi olacak, ki bu önemli bir nokta, çünkü bu şekilde parlamento işlevsiz bir hale gelecek.”